Анатолій Балуценка
1801 ГРОНКI
КАЛIНЫ
Першы позiрк, няхай самы меткi,
Не бывае праўдзiвым заўжды:
У калiны нязграбныя кветкi,
Ды затое якiя плады!
Каб чароўнасць жанчыны пабачыць,
Не рабiць трэба хуткiх высноў:
З часам можна цуд дзiўны адзначыць,
Як душу зафарбуе любоў.
Ад кахання душа расцвiтае
I дае целу велiч красы,
Хто аддана пашчотна кахае,
Той пазнаў прыгажосцi часы.
Хто кахае трывала няспынна,
Целам той i душой малады,
Як калiна, квiтнее жанчына,
Не замiнка каханню гады.
Вабяць вока чырвоныя гронкi,
Здатны там яны толькi палаць,
Падыход да кахання дзе тонкi,
Калi ўмеюць пяшчотна кахаць.
7.11.1996
1802 РАЗВIТАННЕ З КАХАННЕМ
Дагарэлi кастры на рабiне,
Знiкла яркая чырвань калiн,
I ад сцюжы душа цяпер стыне,
Ўсё таму, што застаўся адзiн.
Адзiнота ў душы, адзiнота,
Стыне ў жылах ад холаду кроў,
Як вясною, кахання ахвота,
Не магу аднавiць яго зноў.
Восень цалкам галлё агалiла,
Пагас чырванi зорны пажар,
Масты сцюжа ў кахання
спалiла,
Знiк бясследна пяшчоты нектар.
Надта цвету вясновага шкода,
Не прынесла каханне пладоў,
Час мiнуў, адышла асалода
I расчуленасць ў сэрцы ад слоў.
Душу болей не грэе каханне,
Сталi бляклымi гронкi рабiн,
Бо з пачуццем прайшло развiтанне,
Бо застўся без любай адзiн.
7.11.1996
1803 УПАРТА
ПЛЫЦЬ
Неверагодна цяжкiя умовы,
Чапляецца жывое за жыццё,
Хоць лёс немiласэрны i суровы,
Не хочацца iсцi у небыццё.
Бярозка цi на дасе, цi на муры,
Здаецца, што там вiльгацi няма,
Але жыве, хаця вылазiць з скуры,
I робiць намаганнi нездарма.
Няма ў жыццi бязвыхаднага стану,
Заўсёды выйсце можна адшукаць,
Як цяжкую нанесла доля рану,
Не трэба рук нiколi апускаць.
За лепшае змагацца ўпарта трэба,
I манны з неба моўчкi не чакаць,
Надзённага каб дамагчыся хлеба,
Усе шляхi патрэбна паспытаць.
Каб бераг шчасця дасягнуць жаданы,
Ўваходзiць трэба смела у раку,
Увагi не звяртаць на боль i раны,
Упарта плыць, каб быць на тым баку.
8.11.1996
1804 НЕ
ТРЭБА СЦЮЖ
Душу няшчадна студзiць жорсткi холад,
Калi цяпла жаданага няма,
Цi кволым будзь, цi моцным, нiбы волат,
Надзею мець на добрае дарма.
Пякучы холад можа быць зiмовы,
Як прыйдзецца ў дарозе заблукаць,
Душу гнятуць жахлiвыя умовы,
Бяда прыйдзе, як шлях не адшукаць.
Шкада, як здатна змерзнуць душа летам,
Хоць небяспекi для жыцця няма,
Таксама халады гнятуць пры гэтым,
Як быццам стаiць лютая зiма.
Бо лёд душы – няветлiвае
слова,
Напоўнiць грудзi сцюжа ад абраз,
Калi iдзе бязглуздая размова,
Душа ад слоў ганебных змерзне ўраз.
Заўжды душа каб песнi пела звонка,
Не трэба ёй нi халадоў, нi сцюж,
Пртрэбна, каб была пяшчотнай жонка,
I каб заўсёды быў дастойным муж.
8.11.1996
1805 НЕ
ДАВЯРАЦЬ СЭРЦУ
Як мастаком малюецца карцiна,
I нешта будзе зроблена не так,
Быць роспачы нiколi не павiнна,
Памылку здатны выправiць мастак.
То злёгку кампазыцыю падправiць,
То трохi iншай фарбы пакладзе,
Хаця майстэрства праўка не праславiць,
Але не быць у вынiку бядзе.
Ў жыцця занадта строгiя каноны:
Паўтораў вабных у яго няма,
Няўмольныя i жорсткiя законы,
Выконваць iх патрэбна нездарма.
Ўсе сем разоў адмерыць неабходна,
А толькi потым можна адразаць,
Каб адчуваць сябе амаль свабодна,
Задачы трэба слушна вырашаць.
Што зроблена ў жыццi – такiм i будзе,
Не ўдасца фарбу зняць або дадаць,
Каб боль памылак не знявечыў грудзi,
Не трэба вельмi сэрцу давяраць.
8.11.1996
1806
СЦЯЖЫНКI ДЗЯЦIНСТВА
Сцяжынкi дзяцiнства у марах бягуць,
Усё жыццё iмi я крочу,
Ўспамiны маленства мне радасць даюць,
Ў дзяцiнстве бываць я ахвочы.
Дзяцiнства – пачатак жыцця,
яго ўсход,
I свету пазнання пачатак.
Быў час паваенны, час горкiх нягод,
Ды светлых аб iм колькi згадак!
За рэчку хадзiў ў залiўныя лугi,
Мне лес раскiдаў свае шаты,
Час дзiўны маленства, душы дарагi,
Усё жыццё iм я багаты.
Сцяжынкi дзяцiнства вялi у жыццё,
Вандроўкi цяпер ў марах бачны,
Яны – дар галоўны, маё
набыццё,
Iм я за навуку удзячны.
Сцяжынкi дзяцiнства – пачатак шляху,
Сцяжыначкi роднага краю!
Ды зараз па iм я хадзiць не магу,
З пяшчотай ў душы ўспамiнаю...
8.11.1996
1807 ЦIКАВЫ
СПАДАРОЖНIК
Заўсёды шлях уражаннi дае,
Але прыемней для душы нагода,
Як доля спадарожнiка пашле,
З якiм ёсць ад размовы асалода.
Рытм адбiваюць колы цягнiка,
I дрэвы побач учыняюць гонкi,
Ад адзiноты сконыцца туга,
Як спадарожнiк гумар мае тонкi.
Цудоўна, субяседнiк як такi,
Размова пачынаецца адразу,
Сакрэты адкрываюць цягнiкi,
Цiкава, нават не прыметна часу.
Здараецца узнёсласць не заўжды,
Размовы з iншым весцi не ахвота,
Час цягнецца, i горка ад нуды,
Людзей хоць многа – ў сэрцы адзiнота.
Наперадзе чакае шлях другi,
Iх у жыццi сустрэнецца нямала,
З пяшчотай ўспамiнаюцца шляхi,
Было душы дзе ўзнёсла i цiкава.
9.11.1996
1808 КАХАННЕ
ЗБЕРАГЛОСЯ
Гадоў багата разам ўжо пражыта,
Але дагэтуль, як раней, штодня,
Пачуцце маладосцi не забыта:
Ў душы каханне, ў сэрцы
цеплыня.
Зусiм не астываюць сэрцы з часам,
Агонь кахання полымем гарыць,
Бо не абрыдла быць бясконца разам,
Прыемна аб каханнi гаварыць.
У сталасцi каханне – лепш чым казка,
Ды многiм ўжо прыйшлось яго забыць,
Ў адносiнах калi любоў i ласка,
Лёс здатны радасць светлую дарыць.
Псаваць самiм сабе не трэба лёсы,
Дзе не змаглi каханне зберагчы,
Гняце журба, на сэрцы боль i слёзы,
I цемра на душы, як уначы.
Каб кожны дзень быў радасны, як свята,
I не спаткаў пякельны цяжкi час,
Абодвум трэба сiл аддаць багата,
Агонь кахання каб ў душы не згас.
9.11.1996
1809 ЯК
ЗРЭНКУ
Знайсцi каханне – вельмi
актуальна,
Ды зберагчы цяжэй у сто разоў,
Для закаханых мо гучыць банальна,
Праўдзiва тым, дзе скончылась любоў.
Душу пячэ журба, а часам гора,
I холад, нiбы ў ёй жыве зiма,
Вакол людзей – хвалюючае
мора,
А палавiнкi для цябе няма.
I на душы ад адзiноты стома,
Бо цяжка спадзявацца i чакаць,
Калi удача прыйдзе, невядома,
А час iдзе, i хочацца кахаць.
Хто адчуваў пакуты ад нядолi
I плакаў у падушку уначы,
Адзiн iшоў хто па жыццёвым полi,
Каханне будзе пiльна берагчы.
Лепш не сустрэць ў жыццi выпрабаванне,
Прыемней мора шчасця атрымаць,
Калi прыйшло чароўнае каханне,
Як зрэнку вока, трэба зберагаць.
10.11.1996
1810 ДУША I
ПАМЯЦЬ
Што ў памяцi, як дар, павек трымаем?
Уражанняў ёсць безлiч за жыццё,
Адных нiколi мы не забываем,
Другiя хутка крочаць ў небыццё.
Фенаменальная людская памяць,
Падзеi здатна ўсе адсартаваць,
Iх велмi шмат, яны – як ўзiмку замець,
Не здатна памяць столькi утрымаць.
Але ёсць вельмi значныя падзеi,
Што пераходзяць вабную мяжу,
I не iснуе хоць малой надзеi
Пакiнуць iм калi-небудзь душу.
Каштоўна, што душу ускалыхнула,
Яго не скрыць заслонаю гадоў:
Каханне, хоць яно даўно мiнула,
Абразы, што давала ў дар любоў.
Душа i памяць – тоеснасць
заўсёды,
Як ў памяцi былое варушу,
Зусiм не адчуваю перашкоды:
Пачуццi зноў вяртаюцца ў душу.
11.11.1996
1811 ПЕСЕННЫ
ПАТОК
Душа вядзе працэс тэхналагiчны,
Жыццёвы факт – яе
сыравiна,
Працэс стварае хутка верш лiрычны,
Душа паэтам творчая дана.
Жыццё даруе дзiўныя падставы,
Каб выпадак у верш ператварыць,
Па форме верш, як твор, занадта малы,
Ды здольны шмат пачуццяў падарыць.
Лакальнае здарэнне – нiбы глiна,
Ды, каб з яе паэзiю зрабiць,
Яна абпал ў душы прайсцi павiнна,
Каб вырабам прыгожым потым быць.
Нiчым не адразняюцца паэты,
Але, як паэтычны дар прыйшоў,
У мове адкрываюцца сакрэты,
Ў вершах зусiм другi парадак слоў.
Само жыццё – крынiца для
паэта,
Бясконцы для паэзii выток,
Як проза творчым дарам абагрэта,
Бяжыць гуллiвы песенны паток.
11.11.1996
1812 НЕ
ДАКАХАЛА
Думы смутку, думы болю
Мне вярнулiсь праз гады,
Не гадала я нiколi,
Што чакае час бяды.
Як каханне зiхацела!
Душа лётала ўгары,
А цяпер ўсё прагарэла,
Толькi попел у кастры.
Душа хоча абагрэцца,
Не дарэчы халады,
Лёс ганебна зноў смяецца.
Няўжо будзе так заўжды?
Цалкам ўсё датла згарэла,
Як касцёр зноў запалiць?
Рвецца да кахання цела,
Ды душа пакуль маўчыць.
Штыль ў душы, яго мне мала,
Хочацца магутных хваль,
Я яшчэ не дакахала,
Так здараецца, на жаль.
11.11.1996
1813 МАЛАДАЯ
ДУША
Калi ўжо сталыя гады,
Але яшчэ няма спакою,
Бо вабiць прыгажосць заўжды:
Душа засталась маладою.
Калi не страчаны запал,
Упарта думка вядзе ў мрою,
I клiча зноў дзевяты вал:
Душа засталась маладою.
Калi ўсiх свечак не спалiў
I захапляешся гульнёю,
Яшчэ свайго не адлюбiў:
Душа засталась маладою.
Калi лятаеш, як анёл,
Заўжды над грэшнаю зямлёю,
I хочацца пяшчотных слоў:
Душа засталась маладою.
Калi, каханая мая,
Я быць хачу заўжды з табою,
Гадоў хоць многа маю я:
Душа засталась маладою.
11.11.1996
1814 НЕ
ЗАБЛУКАЮ
Верш – нiбы броунаўскi
рух:
Наступны крок ў iм нечаканы,
У творчасцi свабодны дух,
I сэнс хiстаецца, як п'яны.
Ў адзiн спачатку бок iдзе,
Здаецца, што напрамак звыклы,
Пасля у iншы павядзе,
Што сэнс другi – вiноўны
рыфмы.
Верш – нiбы шэраг бурных
хваль,
Не бачна сталай ў iм сiстэмы,
Змяняецца яго мараль,
Напрамак у бягучай тэмы.
I назву толькi можна даць,
Апошняе як скажаш слова,
Яго цiкава напiсаць,
У iм хаваецца выснова.
Цiкавы творчасцi працэс,
Калi чарговы верш складаю,
Для iншых верш – як цёмны
лес,
Ды ў лесе я не заблукаю.
12.11.1996
1815 НА «ВЫ»
Шчасце, лепш з iм быць на «Вы»,
Каб не пакiдала,
Не схiляеш галавы –
I яго не стала.
Шчасце – вельмi рэдкi
госць,
Каб з iм мог спаткацца,
Каб знайсцi яго прыйшлось,
Трэба завiхацца.
Яно слабае заўжды,
Як бурбалка з мыла,
Крок няўдалы не туды –
Знiкне ўраз iмклiва.
Побач шчасце можа быць,
Ў рукi не даецца,
Цяжка мне яго здабыць,
Каб душой сагрэцца.
Каб не зведаць лёс крывы,
Жыць заўжды цiкава,
З шчасцем трэба быць на «Вы»,
Каб не пакiдала.
13.11.1996
1816
БЯСКОНЦАЯ ВЯСНА
Была халоднаю вясна,
Пасля – халаднаватым
лета,
Ды восень, як ў чароўных снах,
Занадта цёплая за гэта.
Ўжо лета бабiна прайшло,
I з дрэў зляцела пазалота,
Ды разлiваецца цяпло,
Для сэрца мець яго ахвота.
Хай хутка замятуць снягi,
Бо час няўмольны ды iмклiвы,
Але ў душы няма тугi,
Хоць восень – вырастаюць
крылы.
I надта цёпла, як вясной,
Для шчасця – добрая прыкмета,
Прыемна мне заўжды з табой,
Бо сагравае рэха лета.
Каханне песцiць мне душу,
Вясна ў ёй доўжыцца бясконца,
Адсуне восенi мяжу,
Хоць вельмi нiзка ходзiць сонца.
13.11.1996
1817 ЗВЫК ДА
СIТУАЦЫI
Пiшу настойлiва вершы,
Але, чамусьцi вельмi шкода,
I сум здараецца ў душы,
Што верш не дойдзе да народа.
Свой шлях да друку пракладаць
Рабiў я спроб ужо нямала.
Як сiтуацыю змяняць,
Каб крыху лепшай яна стала?
Зусiм не цяжка верш складаць,
Схаваны дзесьцi генератар,
Бо добра тэкст радкоў чуваць.
Мо не паэт я, а транслятар?
Бясконца ў цяжкай барацьбе.
Як пакарыць мне перашкоду?
Бо верш пiшу не для сябе,
Чакаю лепшую нагоду.
Перада мной цяпер тупiк,
Ды вершы i далей складаю,
Да сiтуацыi ўжо звык,
Яшчэ ёсць час, я пачакаю.
13.11.1996
1818
ЗМЯНIЎСЯ ЛЁС
Маладая жарабiца,
Шыя выгнута дугой,
Скура золатам iскрыцца,
Ў вачах радасць i спакой.
Калi час свой адгуляе,
Зменiцца карэнна лёс,
Бо хамут ужо чакае
I занадта цяжкi воз.
Лёс становiцца паганы,
Больш няма ў жыццi украс,
Хамут робiць шыi раны,
Бiзун сцёбаў крыж не раз.
Жарабю гуляць – час малы,
Быць ў аглоблях – лёс такi,
Праца не даруе славы,
Толькi збруя трэ бакi.
Жарабiцай калi была,
Не чакалася бяды,
Цягне цяжкi воз кабыла,
Час у мроях залаты.
13.11.1996
1819 ПЛЫНЬ
ЖЫЦЦЯ
Плынь жыцця – шырокая,
як мора,
Куды хочаш – здатны вольна
плыць,
Шлях пачнецца – нi бяды,
нi гора,
Ў душы толькi радасць зiхацiць.
Рэчышча як пройдзе – невядома,
Бо мажлiвы рэзкi паварот,
А за паваротам стрэне стома,
Нечаканых тысячы маркот.
На шляху – жахлiвыя парогi
Альбо вельмi мелкая вада,
I праплыць няма нiякай змогi,
Човен можа напаткаць бяда.
Цi зусiм перасыхае рэчка,
Па калена курыцы вады,
Злагады няма, а толькi спрэчка
Цяжкая, балючая заўжды.
Плынь жыцця. Якая яна будзе,
I як прабяжыць жыццёвы шлях:
Цяжкiм болем перапоўнiць грудзi
Або ззяннем радасцi ў вачах?
14.11.1996
1820 МАТЧЫНЫ
ПАРАДЫ
Вучаць толькi ўласныя памылкi,
Сунуцца з парадамi дарма,
Яны здатны выклiкаць ухмылкi,
Бо патрэбы ў iх зусiм няма.
Ды памылкi ўшэнт руйнуюць лёсы,
Бо не хочуць слухаць добрых слоў,
А пасля ўжо не дарэчы слёзы,
Калi цалкам адцвiце любоў.
Кажуць, што любоў заўжды сляпая,
I не бачны ёй жыццёвы цень,
Ды яна парады адкiдае,
Бо яшчэ глухая, нiбы пень.
I таму не чуе i не бачыць,
Як памылкi цяжкай не зрабiць?
Вады у каханых не адзначыць,
А пасля душа ад ран балiць.
Вельмi часта горкi лёс жаночы,
Бо не чулi, хоць страляй з гармат,
Ў час кахання, ў светлы час дзявочы
Надта добрых матчыных парад.
14.11.1996
1821 ЦЯЖКАЯ
МЭТА
Як хутка дасягнуць мэты?
Дасягненне не актуальна,
Яно звычайнае заўжды,
Калi працэс iдзе нармальна.
А як няўдача шмат разоў,
Жаданы вынiк стане значны,
За спробай спроба крочыць зноў,
А ў справе рух амаль нябачны.
Бясконца цяжка ў барацьбе,
Шлях к фiнiшу ляжыць праз мукi.
Здабыць мэту як для сябе,
Не апусцiць бязвольна рукi?
Ступiць няпроста кожны крок,
Бо замiнаюць перешкоды,
Няўдача кожная – урок,
Мэта пасля цанней заўсёды.
Як дасягнуў яе мяжы,
Знайшлiся сiлы i уменне,
Вiруе радасць на душы,
Мацней ад мук задавальненне.
14.11.1996
1822 БЯГУЦЬ
ГАДЫ
Мне чамусьцi не шанцуе,
Колькi ўжо пралiла слёз!
Нiхто болей не цалуе,
Нешта мой няўдалы лёс.
Спадзявалась на каханне,
Выяўляецца – дарма:
Пройдзе першае спатканне,
I надзей амаль няма.
Мо таму, што недатыка
Я бывала кожны раз?
Нарабiла сабе лiха,
П'ю тугу адна ўвесь час.
Бо такiя кавалеры,
Не стрымаеш iхнiх рук,
I сур'ёзныя намеры
Для iх толькi кволы гук.
З шчасцем хочацца спаткацца,
Ў мроях – рыцар малады.
Як сапраўды закахацца,
Бо бягуць, як плынь, гады?
14.11.1996
1823 ХОТЕТЬ
МНОГОГО
Теплом любви мне душу обогрела,
И дальше грей, о том тебя прошу!
Твоё совсем мне недоступно тело,
Но я в душе огонь любви ношу.
Ты никогда из мыслей не уходишь,
Приятно жить, одной душой любя,
Меня с ума любовью нежной сводишь,
Хоть так давно не видел я тебя.
Ты – как виденье, ты – моя царица,
В глазах стоят любимые черты,
Коль любишь, то всегда родные лица,
Как наяву, средь шумной суеты.
Тебя всегда мне хочется увидеть
Иль получить какую-либо весть,
Любить прекрасно, хуже ненавидеть.
Спасибо, что ты в этом мире есть!
Душа полюбит – крылья отрастают,
К другой душе чтоб в гости полететь,
Хоть тело по тебе моё страдает,
Но вредно очень многого хотеть.
15.11.1996
1824
НЕДАСЯГАЛЬНАЯ МЭТА
Шпарка скачуць, нiбы конi,
Хуткабежныя гады,
Ўжо змарыўся ад пагонi,
Ды не дасягнуў мэты.
Мэту часам бачыць вока,
А яна ўвесь час бяжыць,
Быццам блiзка, ды далёка,
Не магу яе здабыць.
Можа, вынiку не трэба?
Без мэты мажлiва жыць,
Але рвецца думка ў неба,
Хоча мрою пакарыць.
Хай мэта не пакарыцца,
Буду к ёй iсцi заўжды,
Не дазволяць супынiцца
Хуткабежныя гады.
Без мэты жыць не цiкава,
Ў небе хочацца лятаць,
Каб яна рэальнай стала,
Трэба болей сiл аддаць.
15.11.1996
1825 КРУТЫ
ПАВАРОТ
Радасцi – як не бывала,
Знiкла, як вогнiшча дым,
Бо для мяне, як навала,
Што ты сябруеш з другiм.
Грэла душу спадзяванне:
Будзе каханне у нас,
Але дарэмна чаканне,
Марна прайшоў любы час.
Сэрца сумуе ад болю,
Цяжка абразу схаваць,
Кепска мець горкую долю,
Каб без адказу кахаць.
Сэрца не церпiць наказу,
Хоча само выбiраць,
Выбрала боль i абразу,
Як мне яго ўтаймаваць?
Радасць жаданая знiкла,
Сэрца балiць ад бяды,
Бо да абразы не звыкла,
Лёс паварот даў круты.
16.11.1996
1826 ЗНАЙДУ
ШЛЯХI
Ўраз, калi цябе пабачу,
Сэрца моцна б'ецца зноў,
Я злавiць хачу удачу,
Спадзяваюсь на любоў.
Ты мяне не памячаеш,
Я ж сама пакуль маўчу.
Можа iншую кахаеш?
Я ж цябе кахаць хачу.
Як зрабiць каханне явай,
Як цябе прываражыць?
Мо заняцца цёмнай справай:
Ўзяць i зелля наварыць?
Ад кахання я згараю,
Цябе толькi бачу ў сне,
Калi вочы закрываю,
Палка песцiш ты мяне.
Мне каханне – як навала,
Небяспеку абыду,
Вельмi моцна пакахала,
Да цябе шляхi знайду.
16.11.1996
1827
ХIСТАЕЦЦА ВАГА
Хiстаецца жыццёвая вага,
Бясконца яе змены адчуваю,
На цыферблаце то адна туга,
То радасцю зашкалiць аж да краю.
Вага у хуткiм русе цэлы час,
Абставiнам дакладна адэкватна,
Змянiцца здатна нечакана ўраз,
Бо iншай быць яна нiяк не здатна.
I дзень, i ноч здараюцца ў душы,
Праходзяць так жыццёвыя дарогi,
То сонейка заззяе без мяжы,
То месяц разгартае свае рогi.
Iначай i не можа нават быць,
Як кепска – трэба не звяртаць
увагi,
Жыццёвая дарога хай бяжыць,
Па-iншаму не будзе раўнавагi.
Хiстаецца жыццёвая вага,
I стрэлка адхiляецца да краю,
Мiнаюць хутка радасць i туга,
Жыццёвы шлях няроўна пралягае.
16.11.1996
1828 КАК
ВОЛНЫ
Жизнь без любви – как море без волны:
Штиль может воду в гладь убрать искусно,
Но, всё-таки, волнения нужны,
Ведь жить без них бессмысленно и грустно.
Разнообразной может быть волна,
Какой она предстанет, неизвестно,
Чем круче, тем значительней цена,
Приятно новым жить и интересно.
Любовь. Кто её тайны не познал!
Волнует сердце, дарит вдохновенье
Иль налетает, словно грозный шквал,
Не оставляя шансов на спасенье.
Но если шанс остался хоть один,
Штиль быстро волны гасит у причала,
Хоть не бывает ссоры без причин,
В любви всё можно начинать сначала.
Забудется неправедный укор,
Но служит удивительной основой:
Пока есть ссоры, будет до тех пор
Любовь, как волны, разною и новой.
16.11.1996
1829
ПЕРАМАГЧЫ ЗЛО
Мяне дзiвуе пэўная нязгода:
Мы з Украiнай – нiбы не
браты,
Мы з ёй – галiнкi аднаго
народа,
Але былi далёкiмi заўжды.
Старэйшага чамусьцi любiм брата,
Але ў яго другiя каранi,
Мангольскiх генаў у яго багата,
Мангол не быў нам братам анi-нi.
Нам з Украiнай быць бы трэба разам,
Аднолькавы у нас абодвух лёс,
Умоўна незалежныя, ды з часам
Не мiнаваць ад брата нам пагроз.
Васаламi сваiмi нас ён лiчыць,
Хаця дазволiў вольнымi нам быць,
Але дабра нi кропелькi не зычыць,
Жадае зноў пацiху пакарыць.
Чаму мы з Украiнай – як чужыя?
Сваю каб незалежнасць зберагчы,
Павiнны быць адносiны такiя,
Як у братоў, каб зло перамагчы.
17.11.1996
1830 ЖЫЦЦЁ
ЗАЗЗЯЕ
Пажар вабны восень запалiла:
Золата i чырвань, любы час!
Казка разгарнула вакол дзiва,
Ды шкада, бо цыкл жыццёвы згас.
Золата i чырвань – вельмi мала,
Дараваць каб радасць для душы,
Колькi б дрэва лiст не пратрымала,
Ападзе ўсё роўна, ён чужы.
Чаранкi пупышкi захавалi,
Хоць ў пялёнках кволыя яны,
Для бяспекi лупiну прыдбалi,
I чакаюць радаснай вясны.
Доўжыцца такi парадак звыклы:
Хто пражыў – iдзе у небыццё,
Замкнутае кола робяць цыклы,
Так трывае вечнае жыццё.
Лiст зялёны цягнецца да неба,
Ды калi асеннi час прыйшоў,
Памiрае, шкадаваць не трэба:
Праз яго жыццё заззяе зноў.
17.11.1996
1831 УМЕННЕ
ЖЫЦЬ
Чаму адным – бясконцая удача?
Чаму да iх заўжды прыхiльны лёс?
Чаму другi бясконца з гора плача,
Навошта яму мора горкiх слёз?
Чаму камусьцi – сталая
увага,
Чаму яны – як тлустыя каты?
Пячэ душу у iншых толькi прага,
Так ёсць цяпер, i так было заўжды.
Чаму закрыла вочы справядлiвасць?
Наогул, мо зусiм яе няма?
Чаму адным ад лёсу толькi мiласць,
Другiм – нягоды, боль або
турма?
I ад якiх прычын залежыць гэта?
Дзе корань значнай рознiцы ляжыць?
Чаму адным заўжды па сiлах мэта?
Другiм яна здалёк пазiхацiць.
Ў чым добра жыць складаецца уменне?
Адказ дакладны вельмi цяжка даць,
Але, здаецца, як няма сумлення,
Усё, што трэба, можна атрымаць.
17.11.1996
1832 АСАЛОДА
АД УСПАМIНАЎ
Вяртаюся ў дзiцячыя часы,
Калi такая здарыцца нагода,
Луг ўспомню, рэчку, блiжнiя лясы,
I ў сэрцы ад пяшчоты асалода.
Цудоўна дзiўны ранак сустракаць,
Iсцi па лузе сцежкаю расiстай,
Прамень гуллiвы сонца назiраць,
I слухаць спевы птушкi галасiстай.
Слых лашчыць шэпт чароту над вадой,
Як любы ветрык хвалi разгайдае,
I месца для рыбалкi пад вярбой
З пяшчотай i натхненнем ўспамiнаю.
Сцяжынкамi ляснымi зноў iду,
Траншэi, гiльзы стрэляныя бачу,
Жыцця пасляваеннага бяду,
А разам з ёй – цудоўную
удачу.
Гады маленства – лепшыя
гады,
Яны – маёй душы
узнагарода,
Калi да iх вяртаюся, заўжды
Ад успамiнаў ў сэрцы асалода.
17.11.1996
1833
НЕЗАБЫЎНАЕ ЮНАЦТВА
Шмат гадоў пранеслася iмклiва,
Ды юнацтва – незабыўны час,
Забываць юнацтва немажлiва,
Бо яно каштоўнае для нас.
У жыццi дарослым радасць рання,
I палёт на крылах ўвышыню,
Час цудоўны першага кахання,
Кожнаму як радуешся дню.
Вабны час бясконцага шукання,
Калi мары светлыя ў жыццi,
Клiча ў шлях на шчасце спадзяванне,
Дар цудоўны хочацца знайсцi.
Для душы няма чароўней стану:
Бруду – анi-нi, адна
краса,
Бо не зведаў подлага падману,
Бо душою чысты, як раса.
Не забыць юнацтва мне нiколi,
Яно мора радасцi дало,
Але нават мора – не даволi,
Ўраз юнацтва, як мiраж, прайшло.
18.11.1996
1834
ГОДНАСЦЬ
Годнасць не цанiлася нiколi,
Для начальства зручны блюдалiз,
Толькi годным чыняць зла даволi,
Падхалiмаў не скiдаюць ўнiз.
Зрэдку можна годнага пабачыць,
Бо дваран ужо даўно няма,
Годнасцi сур'ёзная нястача,
Ды яе не любяць нездарма.
Бо не зносiць крыўду i абразу,
Той, хто годнасць мае у душы,
Годнасць здатна даць адпор адразу,
Баранiць каб праўды рубяжы.
Годных у грамадстве вельмi мала,
Годнасць ў душах – вельмi рэдкi госць,
Ўпоперак у горле iншым стала
Годнасць, як абгрызеная косць.
Годнасць годных. Чым яе заменiм?
Праведнiкаў рэдкiя рады,
Бiлi i Апосталаў каменнем,
Годнасць – носьбiт гора i
бяды.
18.11.1996
1835 ЦАНА
ЦНАТЛIВАСЦI
Цнатлiвасць. Горка ўспамiнаць,
Яна блукае, нiбы зданi,
Бо сталi сексам абядняць
Святое чыстае каханне.
Iнфляцыя цяпер ў жыццi,
I гаспадар яна ў каханнi,
Пачуццяў светлых не знайсцi,
Як зведаў сексу адчуванне.
Вяршыня у кахання – секс,
Наадварот калi абставiць,
Страчаецца высокi сэнс,
За возам як каня паставiць.
Як загадзя урок прайсцi,
Ў сям'i чакаць не трэба згоды,
Не да спадобы ўсё ў жыццi,
Таму здараюцца разводы.
Каб шчасце мець, сям'ю любiць,
Душы патрэбна сарамлiвасць,
Нiколi шчасця не здабыць,
Калi не цэнiцца цнатлiвасць.
18.11.1996
1836
БЯСКОНЦАЯ ПРАЦА
Не сыплецца манна больш з неба,
Мазолi у змозе кармiць,
Таму працаваць добра трэба,
Заможна i годна каб жыць.
Як толькi аб працы размовы,
Дасюль што дастатку няма,
Не зменяцца самi умовы,
Чакаць дабрабыту дарма.
Хоць праца i цяжка даецца,
Нямее ад стомы рука,
Без працы нiяк не ўдаецца
Ўраз выцягнуць рыбку з стаўка.
Ўсё праца, бясконцая праца,
На свеце пакуль будзем жыць,
Ад працы лепш цяжка згiбацца,
Чым тым, хто ў магiле ляжыць.
Хоць стома ад працы ганебна,
Не трэба сябе шкадаваць,
Яна, як паветра, патрэбна
I здатна жыцця дадаваць.
18.11.1996
1837 ХАДЖУ
АДНА
Душа балiць, i сэрца цяжка ные,
Утаймаваць не ў змозе больш тугу,
Як ёсць хамут, знаходзiцца i шыя,
Ды свой хамут знайсцi я не магу.
Хаджу адна, свой вабны лёс шукаю,
Абрыдла пiльна па баках глядзець,
Хоць шыю, як лябёдка, падстаўляю,
Але хамут няма каму надзець.
Хай шыю трэ хамут i ў дол згiбае,
Ды мне не любы адзiноты лёс,
Надзея ёсць, што з часам пакахае,
Хаця пасля чакае цяжкi воз.
Цяжэйшым будзе хай мой воз не свеце,
Яго хутчэй мне хочацца прыдбаць,
Бо пасядаюць ў воз вялiкi дзецi,
Таму хамут жадаю атрымаць.
Хаджу адна, каханага шукаю,
Хоць шыя лебядзiная мая,
Ды хамута свайго пакуль не маю.
Тугу утаймаваць магу як я?
19.11.1996
1838 ГРОНКА
ЖАМЧУЖЫН
Перада мной карпацкая дарога,
На горах смерэковыя лясы,
Ў жыцці я прыгажосці бачыў многа,
Але нідзе няма такой красы.
Як волаты, стаяць навокал горы,
І хвалі іх бясконца цешаць зрок,
Бо сінь вакол бясконцая, як ў моры,
Зрабіць прыемна ў гэта мора крок.
А струмені у рэчках крышталёвых!
Чысцюткія, як ранкамі раса,
Збягаюць з гор сярод лясоў хваёвых,
Душа пяе: вакол ляжыць краса.
І ручаі спяваюць песні звонка
Пра шчасце і пра радасць на Зямлі,
Чароўная карпацкая старонка,
І праз яе шляхі мае прайшлі.
Карпацкая зямля, жамчужын гронка!
Дае натхненне для маёй душы,
Пачуццяў маіх радасных скарбонка,
Краса яе не ведае мяжы.
19.11.1996
1839 ПРАЗ
ВЯКI
Памер паэт, бо целам згас,
Трывае з чытачом размова,
Паэтам падуладны час,
Жыве iх думка цераз слова.
Бягуць бясконцыя гады,
Магутных свету ўжо забылi,
Паэты будуць жыць заўжды,
Хоць прах iх стане тлом ў магiле.
Але павек жыве душа,
Бо думкi з часам не знiкаюць
Ў радках цудоўнага верша,
I праз стагоддзi твор чытаюць.
Лунаюць думкi праз вякi,
Iдуць ў наш час з другога свету,
Бо чараўнiк паэт такi,
Бо падуладны час паэту.
Паэтаў безлiч на Зямлi,
Не здатны думкi ўсе прабiцца,
Як праз вякi яны дайшлi,
Паэтам можна ганарыцца.
19.11.1996
1840
ЧАРОЎНЫЯ КАРПАТЫ
Чароўныя, прыгожыя Карпаты!
Вы для душы – як першая любоў,
Сустрэцца з вамі я бязмерна рады,
Бо хочацца пабачыць веліч зноў.
Здаецца, што такога? Проста горы.
Але чаму душа мая пяе?
Гляджу на вас ужо я раз каторы,
А сэрца ўсё спакою не дае.
Вяршыні моцна мне душу хвалююць,
Карпаты – любы, непаўторны край,
Хто вас адведаў, песні шчасця чуюць,
Спявае іх на рэчцы вадаграй.
Цудоўныя, зялёныя бясконца,
На стромкіх схілах вабныя лясы,
Вясновае калі заззяе сонца,
На свеце больш няма такой красы.
Як з вамі я, пачуццямі багаты,
Прызнанне гавару з пяшчотных слоў:
Чароўныя, прыгожыя Карпаты,
Вы для мяне – як першая любоў.
21.11.1996
1841 ЦЯРПЛIВАСЦЬ
Ў раскопках археолаг рэч
знаходзiць,
Зямлю пяшчотна стане разграбаць,
Мяжу не трэба сiле пераходзiць,
Бо выпадкова можна рэч зламаць.
Як з рэчы бруд цярплiва расчышчае,
Нiколi шкоды больш не нанясе,
I праз вякi рэч цэлай атрымае,
У першаснай амаль яе красе.
Без цяжкасцей мэта каб пакарылась,
Не вельмi многа сiлы трэба мець,
Ды неабходна пэўная цярплiвасць,
Адразу мудрасць цяжка зразумець.
Не здатна сiла ўзяць ў палон адразу,
Бо трэба зведаць горкiх шмат нягод,
Не атрымаць каб цяжкую абразу,
Прыемней мець пяшчотны падыход.
Перамагчы як сiлай не ўдаецца,
Цярплiвасць здатна добры вынiк даць:
Душой магчыма шчодра абагрэцца,
Калi цярплiва любую кахаць.
21.11.1996
1842
УЗНАГАРОДА ШЧАСЦЕМ
Зведаць ўсё не здатны у жыццi,
Без падставы марнае жаданне,
Але не ўдаецца абысцi
I мiнуць жаданае каханне.
Ўсе кахаюць: дрэвы i жукi,
Ды пяшчотней ўсiх кахаюць людзi,
Поклiч ў сэрцы тоiцца такi,
Кожнаму каханне песцiць грудзi.
Вельмi нечаканае заўжды,
Вабная цудоўная навала,
Сталы надта або малады,
Кожнага ў палон няшчадна брала.
Мы сабой няздольны кiраваць,
Як ў душу ўрываецца каханне,
Здатна яно нас перамагаць,
Барацьба з iм – цяжкае
задане.
Ды зусiм не трэба барацьбы,
Бо каханне – шчасцем
ўзнагарода,
Радасцi крынiца i журбы:
У кахання жорсткая прырода.
21.11.1996
1843 КАХАЦЬ
АДНУ
Калi не падабаецца дарога,
Каб у жыццi зусiм не заблукаць,
Па ёй iсцi лепш, хоць кiрункаў многа,
Бо вельмi цяжка лепшы адшукаць.
Але, калi няма ўжо болей змогi,
Здаецца, што ў другiм напрамку рай,
Упарта клiчуць iншыя дарогi
Ў нязведаны цудоўны вабны край.
Ды выявiцца, што благая мроя
Убок з дарогi добрай павяла
I горкi жарт зрабiла над табою,
А лепшага нiчога не дала.
Не трэба ў невядомасцi бадзяцца
I аб мiнулым цяжка шкадаваць,
На звыклы шлях iмклiва
лепш вяртацца,
Бо толькi ён спакой у змозе даць.
Не трэба збочваць са сваёй дарогi,
Як цяжка – лепей трохi
патрываць,
Чакае час жаданай перамогi:
Адну прыемней горача кахаць.
22.11.1996
1844 ТВОРЧЫ
ПОКЛIЧ
Магу пiсаць пра тое, што пабачу,
Але зусiм iнакшы сэнс верша,
Пiшу, што адчуваю, не iначай:
Як бачаць свет не вочы, а душа.
Прадмет верша – нiяк яго
не бачна,
Жыццё дае бясконцасць такiх тэм,
Бо для душы заўжды занадта значна
Знаходзiць тайны сэнс усiх праблем.
Няма нiчога новага у свеце,
А цягнецца няспынна звыклы рытм,
Свой верш я прысвячаю важнай мэце,
Каб зразумець жыццёвы алгарытм.
Каб крок зрабiць ў любым выпадку годны,
I зменшыць ўплыў жыццёвых перашкод,
Як дзейнiчаць, каб быў душой свабодны,
Унiкнуць як маркоты i нягод?
Паставiў я нялёкую задачу:
Накiраваць так творчы поклiч свой,
Каб не пiсаць аб тым, што стала бачу,
А што адчую ўласнаю душой.
22.11.1996
1845 МОЖНА
ЎСПАМIНАЦЬ
– Рэчанька, аб чым гаруеш,
Твой струмень аб чым журчыць?
Аб чым марыш i шкадуеш,
Добра зараз табе жыць?
– Чыстай я раней бывала,
Бегла, як крышталь, вада,
А цяпер прыйшла навала,
Нават чорная бяда.
Рэчышча мне выпраўлялi,
Зруйнавалi берагi,
Ушчэнт вербы паламалi,
Плачу горка ад тугi.
Столькi вылiваюць бруду,
Што ачысцiць не магу.
Як далей трываць я буду,
Мо сябе не зберагу?
Карысталась ўзнёслай славай,
Аб тым можна ўспамiнаць,
Была рэчанька – канавай
Мяне можна называць.
23.11.1996
1846 ВАБІЦЬ
ПРЫГАЖОСЦЬ
Сцяной стаіць гара над намі,
На ёй карпацкія лясы,
Вяршыні гор за аблакамі,
Душа спявае ад красы.
Ручай бяжыць, як шкло, празрысты,
Здзіўляе чысцінёй сваёй,
Струмень гуллівы і срабрысты
Дазволіць адпачыць душой.
Ў гарах існуе перашкода,
Таму і ў цяжкія часы
Выдатна зберагла Прырода
Паветра, рэкі і лясы.
Тут некранутыя мясціны,
Чароўны і прыгожы рай,
Бо незабыўныя карціны
Дае душы карпацкі край.
Ўгары лясоў хваёвых шаты,
Смярэкі ў вышыні нябёс,
Вам ўдзячны, любыя Карпаты,
Цуд дараваў шчаслівы лёс.
23.11.1996
1847 ВЫСОКОЕ
ИСКУССТВО
Всё, раньше что в сердцах горело,
Вдруг неожиданно прошло,
Любили, видно, неумело,
Любовь – совсем не ремесло.
Любовь – высокое искусство,
И нелегко ему служить,
Не растерять чтоб всуе чувство,
С любовью чтоб в согласьи жить.
Любовь несказанно ранима,
Она не терпит чёрной лжи,
Обманом, как кнутом, гонима,
Ложь – траур грусти для души.
Любовь лелеять нежно надо,
Ведь с нею радость для сердец,
Жить без любви – похуже ада,
Хотя живой, но как мертвец.
Любовь. Не вечно это чувство,
В душе горело и ушло,
Любовь в сердцах сберечь – искусство,
Любовь – совсем не ремесло.
24.11.1996
1848 ШЧАСЦЕ
Ў РУКАХ
Шчасце ў рукi не даецца,
Яго трэба здабываць,
Лёс ганебна пасмяецца,
Калi цуд ў тузе чакаць.
Надта цяжкая задача
Сабе шчасце адшукаць,
Будзе сталая няўдача,
Калi марнага жадаць.
Як хацець занадта многа,
Мэту цяжка дасягнуць,
I не ўдасца мець нiчога,
Лёс дадолу не сагнуць.
Калi дастаткова – мала,
Меней стомы ў барацьбе,
Шчасце каб не пакiдала,
Каб не быць душы ў журбе.
I не зведаць горкай мукi,
Не спаткаць ў жыццi бяды,
Шчасце моцна ўзяць у рукi,
Меней лепш жадаць заўжды.
24.11.1996
1849 ПРАМЕНЬ
НАДЗЕI
Калi жыве ў душы надзея,
Яе прамень зусiм не згас,
Цяплом душу яна сагрэе,
Прыйшоў не самы горшы час.
Як поўнасцю прамень згасае,
Душу гняце няшчадна змрок,
Яна ад холаду змярзае,
Наступны невядомы крок.
Надзея цiха памiрае,
I шанцаў к лепшаму няма,
Душа ўжо рэквiем спявае,
Ратунку больш чакаць дарма.
Мiнула радасць, морыць гора,
Згарае свечкаю жыццё,
Надзея дала шчасця мора,
Цяпер шлях смутку ў небыццё.
Як ёсць надзея, хоць малая,
Апошнi не пагас прамень,
Яна жыццё засцерагае,
Прыйдзе яшчэ наступны дзень.
25.11.1996
1850 БАГАЦЦЕ
МОВЫ
Калi глядзець на творы мастакоў,
Размеркаваць iх па прыярытэту,
Залежыць вынiк ад двух-трох мазкоў:
Партрэт не будзе тоесны партрэту.
Бо розных фарб iснуе без мяжы,
Ў адрозненнi карцiн няма сакрэту,
Таксама, калi пiшуцца вершы,
То падуладны словы ўсе паэту.
Здаецца: тэма ўжо раней была,
Але ў радках зусiм другiя словы,
Паэзiя бясконца каб жыла,
Дапамагае ёй багацце мовы.
Тэматыка ў вершах амаль адна,
Ды ў ёй адценняў – поўная крынiца,
Не вычарпаць яе нiяк да дна,
I плынню тэм магчыма ганарыцца.
Бо мова здатна столькi вершаў даць,
Што апрыёры – колькасць
iх бясконца,
I здатны вершы без праблем складаць
Паэты, пакуль грэе Зямлю Сонца.
25.11.1996
1851
РАЗОЧАРОВАНИЕ
Не пристало в морге веселиться
И вокруг пожарища плясать,
Есть ведь допустимого граница,
Её нужно строго соблюдать.
Но её никто не соблюдает,
Если к одному пришла беда,
То его постыдно покидают,
Помощи не будет никогда.
Чёрствые, глухие сердцем люди,
Милосердье – не для них удел,
Будто у других беды не будет,
Каждый в жизни ведь её имел.
В сердце почему царит жестокость?
Отношенья навевают грусть,
Пусть другой себе кусает локоть,
Плохо ему очень, ну и пусть.
У людей заснуло состраданье,
Коль об этом правду говорить,
Испытал кто разочарованье,
Трудно тому будет дальше жить.
27.11.1996
1852 АДНА
ЗIМА
Часам i здаецца, што вясна,
Ды свае законы у прыроды,
Прыляцiць як ластаўка адна,
Не змянiць нiколi ёй пагоды.
Прыйдзе мо кудысьцi i цяпло,
Там вясна – цудоўнае здарэнне,
Хоць i добра ў цеплыне было,
Не змяняе правiл выключэнне.
Нават разгубiўся Бог-Тварэц,
Што чынiлi зло бясконца людзi,
Цалкам калi злу прыйдзе канец
Або панаваць i далей будзе?
Калi сэрцам мяккi будзе хто,
I дабро нясе для ўсiх бясконца,
Вельмi мала, нават i нiшто,
Ён не абагрэе ўсiх, як сонца.
Доўжыцца халодная зiма,
Для вясны iснуюць перашкоды,
Цеплынi душы ў людзей няма,
Так цяпер ёсць, так было заўсёды.
27.11.1996
1853 ЦЯПЛО
ДУШЫ
Зноў халады, вакол ляглi снягi,
Ды ва ўспамiнах засталося лета,
Як не было маркоты i тугi,
Душа цяплом была заўжды сагрэта.
Але далёка вабнае цяпло,
Аб iм iснуе згадка, i не болей,
Здаецца, што яго i не было,
Не завiтае ў госцi больш нiколi.
Ў душы таксама снежная зiма,
Бо вельмi цяжка перажыць абразу:
Было каханне, а цяпер няма,
Неспадзявана скончылась адразу.
Зусiм душы сагрэцца няма дзе,
Яна ў пакутах доўгаю зiмою.
Мо да яе вясна яшчэ прыйдзе?
Хоць холад, пра цяпло не страчу мрою.
Але пакуль што снегу намяло,
Душа замерзла, страцiла свабоду,
Змагаюсь за жаданае цяпло,
Мне зруйнаваць патрэбна панцыр з лёду.
27.11.1996
1854 ПРАГА
КАХАННЯ
Ад суму сэрца як пачне пячы,
То кроў стае адразу гарачэй,
Бо вельмi цяжка для адной ўначы,
Бывае, не стулю зусiм вачэй.
Раней давала крылы мне любоў,
Ды многа год жыву ужо адна,
А хочацца палёту зноў i зноў,
Ды слёзы даўно высахлi да дна.
Ўжо хутка ранак, не прыходзiць сон,
Здаецца, што трываць больш не змагу.
Дзе мiлы мой, зусiм мо побач ён?
Няхай бы разагнаў маю тугу.
Адной i цяжка, i няўтульна жыць,
Як замкнутае кола разарваць?
Ды цягнiком няўмольны час бяжыць,
Як i раней, мне некага кахаць.
Далей што будзе, цяжка уявiць,
Ў пакутах цела i душа мая,
Хачу кахання, кроў агнём гарыць.
Мо прагу спаталю, нарэшце, я?
28.11.1996
1855 ЛЮБОЎНЫЯ
ГУЛЬНI
Калi ў душы гарыць агонь кахання
Цi нават не забыты цалкам секс,
Не страцiла жыццё зачаравання,
Яшчэ высокi ў iм iснуе сэнс.
Як гульнi ўжо любоўныя ў мiнулым,
То стрыжань паламаецца ў жыццi,
Хоць сэрца застаецца яшчэ чулым,
Але душы патолi не знайсцi.
Iнтымнага саромiмся заўсёды,
Але жыццё згасае без яго,
Няўмольна настае час цяжкай шкоды,
Любоў для цела даражэй ўсяго.
Прыходзiць разуменне толькi з часам,
Нагода даравала шанц любiць,
Здавалась, любоў будзе iншым разам,
Шкада ўсяго, прыйшлося што згубiць.
Калi сказаць сваё патрэбна слова,
Каб выбраць з двух адказаў: «Так» цi «Не»,
Сказаць патрэбна «Так» абавязкова,
Не замiнаць любоўнай каб гульне.
29.11.1996
1856
КАМЕРТОН ПРЫГАЖОСЦI
Калi сустрэць удасца позiрк хцiвы,
А кожнаму сустрэцца з iм прыйшлось,
У сталасцi ён сэрцу вельмi мiлы,
Бо сведчыць, што не знiкла маладосць.
Краса чаруе, i няма прычыны
Сябе нiяк бабуляю лiчыць,
Калi цiкавасць вабiць да жанчыны,
Ў яе душы каханне здатна жыць.
Хай позiрк, i працягу хай не будзе,
Жаданы позiрк люба адчуваць,
Як у юнацтве, ён хвалюе грудзi,
Як ў маладосцi, хочацца кахаць.
Заўжды быць ўдзячны позiрку павiнны,
Для маладога сэрца важны ён,
Вачэй не могуць адарваць мужчыны,
Iх позiрк – прыгажосцi камертон.
Красуням позiрк адчуваць цiкава,
Бо ў сталасцi не звяла прыгажосць,
Бо позiрк сведчыць: старасць не настала,
Калi бушуе ў сэрцы маладосць.
29.11.1996
1857 ЧАС I
ПРЫГАЖОСЦЬ
Прыйшла зiма, наўкол краса якая!
Зямлю пушыстым снегам замяло,
Шкада, бо паступова ён растае,
Час пройдзе, i красы – як не было.
Вясной сады прыгожа расквiтнеюць,
Але мiне зусiм кароткi час,
I знiкнуць кветкi, толькi фрукты спеюць,
Вясновых болей не знайсцi украс.
А летам колер па душы злёны,
Ды назаўжды не зберагчы красы,
Скiдаюць жоўты лiст дубы i клёны,
Бо надышлi асеннiя часы.
Запалiць восень дзiўныя пажары,
Гарыць лiст дрэў чырвона-залаты,
Ды пройдзе дождж, зацягнуць неба хмары,
I стануць на зямлi, яе бруд, лiсты.
Страчае з часам прыгажосць жанчына,
Змагацца ўпарта за яе дарма,
Бо час руйнуе прыгажосць няспынна,
Ды абароны ад яго няма.
30.11.1996
1858
ДАРЭМНЫЯ НАМАГАННI
Рашэнне цяжка кожнаму прымаць,
Iснуе варыянтаў вельмi многа,
Але няпроста лепшы адшукаць,
Дзе шчодрая жыццёвая дарога.
Нялёгка аптымальны шлях знайсцi,
Працяглы час прыходзiцца вагацца,
Не страцiць каб наяўнае ў жыццi,
Ў рашэннi цяжка каб не ашукацца.
Бо перад новым – генетычны страх,
Што ёсць, такiм няхай заўсёды будзе,
Бясконца цяжка выбраць новы шлях,
Бо звыклы стан змяняць баяцца людзi.
Не здатны баязлiвымi ўсе быць,
Рабы амаль ўсе, нам не трэба волi,
Але ментальнасць хутка не змянiць.
Свабоднымi не будзем мо нiколi?
Не здатны жыць свабодна без ярма,
Рабоў не вабiць воля, вельмi шкода,
I намаганнi прападуць дарма,
Пакуль свядомасць не кране народа.
1.12.1996
1859 ЖЫЦЦЁВЫ
КРУГ
Цудоўны час! Жыцця пачатак – ранне,
Як сонца шчодра дорыць прамянi,
Наперадзе чароўнае каханне
I для душы ўсе радасныя днi.
Надзея клiча здзейснiць хутка мары,
Ў жыццi няма нi гора, нi бяды,
Не гасяць радасць буры або хмары,
Павольна крочаць доўгiя гады.
Ўжо поўдзень, i да вечара далёка,
Але хутчэй ляцiць няўмольны час,
Хоць сонейка над галавой высока,
Ды шэраг спадзяванняў цалкам згас.
Хоць дзень яшчэ, ды час збягае жвава,
I захад сонца ўжо не за гарой,
Чароўнасць рання, як туман, прапала,
Прыйшлось спаткацца з чорнаю бядой.
Iдзе на захад сонца немiнуча,
Дзень скончыцца, ноч крылы развядзе,
Жыццёвы вечар сустракаць балюча,
Жыццёвы круг iначай не iдзе.
2.12.1996
1860 МЭТА
ЖЫЦЦЯ
Iмкнуцца, намагацца, трацiць сiлы,
Усё жыццё сябе перамагаць,
Адзiны шлях вядомы – да магiлы,
Жыць трэба так, каб радасць адчуваць.
Пасля не бачна, рознiца якая:
Каўпак блазна або цара вянец,
Як нi жывi, наперадзе чакае
Адзiн, прыродай дадзены, канец.
Хаця багацце часам сэрца грэла,
Бо колькасцi яго няма мяжы,
Ды служыць ўсё яно заўжды для цела,
Спакой не дасць багацце для душы.
Жыць можна бедна, нават быць аскетам,
Але багацце духу зберагчы,
Не будзе шчасце вабнае сакрэтам,
Не стане сорам ад граху пячы.
К багаццю можна ўсё жыццё iмкнуцца,
Але жыццё лепш з радасцю прайсцi,
Патрэбна супынiцца, аглянуцца,
Мэту жыцця каб слушную знайсцi.
2.12.1996
1861 СВАЯ
МЯСЦIНА
К сваёй арбiце схiльны электрон,
Хоць здатны пакiдаць яе часова,
Але заўжды вярнуцца можа ён,
Калi для руху створыцца умова.
I колькi б часу з той пары прайшло,
Калi арбiту электрон пакiнуў,
Хоць добра на чужой яму было,
Ды на сваю iмкнецца ён няспынна.
Таксама робяць блудныя сыны,
Ў чужых краях хаця жыць да спадобы,
Але чужынцы ўсё адно яны,
Таму заўжды вярнуцца робяць спробы.
Я жыў ў краiне iншай доўгi час,
Хоць сэрца мне сагрэла Украiна,
Ды да сваёй зямлi запал не згас,
I на Радзiму хочацца няспынна.
Заўсёды так здараецца ў жыццi,
Бо ёсць унiверсальныя законы:
Сваю мясцiну хочацца знайсцi,
I людзi робяць так, i электроны.
2.12.1996
1862
ПРАЦЯГЛАСЦЬ ЖЫЦЦЯ
Рыпела цiха на вятрах вярба,
Што хутка смерць, што вельмi ўжо старая,
Таму ў душу прыходзiла журба,
Здавалась, смерць яе даўно чакае.
З вярбою поруч дуб вялiкi рос,
Ўбiрала крону сонца зiхаценне,
Але парыву ветру ён не знёс,
Бо меў занадта слабае карэнне.
Ствол волата ўжо шмат гадоў гнiе,
Так доля над магутнымi смяецца.
А што вярба? Без змены у яе,
Рыпiць, як i раней, ды не здаецца.
Хто звык ад болю ўсё жыццё стагнаць,
Жыве пакуль што, хоць i стогне далей,
А волаты даўно ў зямлi ляжаць,
Iх вельмi шмат дачасна пахавалi.
Падманным здатны знешнi выгляд быць,
I волат жыве доўга не заўсёды,
А хтосьцi цiха, як вярба, рыпiць,
Ды для жыцця няма ад рыпу шкоды.
2.12.1996
1863 Я УХОЖУ
Не признавайся больше мне в любви,
Тебя я полюбить не в состояньи,
Я ухожу, меня ты не зови,
Не назначай ненужное свиданье.
Я не даю монашества обет
И ждать для сердца милого всю ж буду,
Его хоть до сих пор пока что нет,
Тебя, однако, навсегда забуду.
И не встречай меня, тебя молю,
Я б никогда тебя не полюбила,
Ведь душу не могу убить свою,
Чтоб в ней была холодная могила.
Хотя дорога к счастью не видна,
Но не могу я стать твоей женою,
Останусь лучше я навек одна,
Коль так предназначается судьбою.
Я ухожу, меня ты не зови,
Ведь сердцу быть любимым не прикажешь,
Не нужно объясняться мне в любви,
Слова свои уже другой ты скажешь.
2.12.1996
1864 КАХАННЕ
I НЯНАВIСЦЬ
Нянавiсць як ператварыць ў любоў?
Складаней i цяжэй няма задання,
Але прасцей, чым назбiраць грыбоў,
Нянавiсць хутка атрымаць з кахання.
Знiкае любы i пяшчотны стан,
Хоць шмат гадоў пражылi ў згодзе разам,
Ў адносiны ўрываецца падман,
Бо здатна ўсё паразбурацца з часам.
Калi пяшчота згасне незнарок,
Каханню утрымацца немажлiва,
Бо зроблены к няшчасцю першы крок,
Нянавiсць набiрае моц iмклiва.
Ў каханне як яе ператварыць?
Калi яшчэ ёсць для кахання глеба,
Каханне будзе вечна ў сэрцы жыць,
На самацёк пускаць яго не трэба.
I вонкавых прычын не след шукаць,
Нянавiсцi не прыйдзе адчуванне,
Калi бясконца песцiць i кахаць,
Нянавiсцi няма там, дзе каханне.
2.12.1996
1865 МОВА
ЖЫВЕ
Яшчэ не ўсталявалась наша мова,
Часы цяпер нялёгкiя ў яе,
Але, калi на ёй iдзе размова,
Яна не памiрае, а жыве.
Прыходзiцца ёй жыць ў вялiкай скрусе,
Пакутаваць ад кпiнаў i нягод,
Бо цяжка роднай мове ў Беларусi,
Бо гоняць яе з хаты многа год.
Але яна народ свой не пакiне,
Хаця сустрэлась цяжкая бяда,
Не варта мець ёй жорсткi лёс латынi,
Ды мове кепска, i яе шкада.
Няма прыемней i пявучэй мовы,
Цары яе знiшчалi i Саюз,
Ды першасныя ў ёй iснуюць словы,
Павiнен гэта ведаць беларус.
Бо наша мова – iншых моў крынiца,
Яе ганьбiлi доўгiя гады,
Але мы можам мовай ганарыцца,
Яна жыве i будзе жыць заўжды.
3.12.1996
1866 НЕ
АНЁЛЫ
Мы ўсе падпарадкуемся закону,
Ды вынiкi залежыць ад людзей:
Адзiн упарты праведнiк да скону,
Другi бясконца злосны лiхадзей.
Адны ў грамадстве правiлы маралi,
Адзiны кодэкс карны у дзяржаў,
Аднолькавымi людзi ўсе не сталi,
I кожны на свой шлях ў жыццi ставаў.
Адны законы – розныя жаданнi,
Таму i парушаюць людзi iх,
Хаця расказваць можна i паданнi,
Што крылы, як ў анёлаў, ёсць ва ўсiх.
Адзiн законы парушаць не будзе,
Iх парушае зноў i зноў другi,
Таму бяду i адчуваюць людзi,
Няма прычын пазбыцца нам скрухi.
Анёламi лiчыць ўсiх не патрэбна,
Падстаў такiх увогуле няма,
I многiя паводзяцца ганебна,
Таму павек спатрэбiцца турма.
3.12.1996
1867 ПЯШЧОТА
I ПАТОЛЯ
Хоць маладосцi пройдзена пара,
Ды хочацца пяшчоты i патолi,
I шчырага душэўнага дабра,
Не пройдзе, пэўна, вабны час нiколi.
Бо здатны стан палёту радасць даць,
I зменьшыць ўраз жыццёвыя нягоды,
Ў любым узросце хораша кахаць,
Каханне не выходзiць з часам з моды.
Калi агонь кахання цалкам згас,
Выразна хто яго не адчувае,
Свайго жыцця бязглузда трацiць час,
Жабрак душой заўжды, хто не кахае.
Каханне – для душы чароўны стан,
Яно дае натхненне, моц i крылы,
Кахаць мажлiва, гэта не падман,
Ад першага кахання да магiлы.
Кахання ўзрост – няма яму мяжы,
Кахаць, як есцi, зноў i зноў ахвота,
Прыемна вельмi, як жывуць ў душы
Жаданыя патоля i пяшчота.
3.12.1996
1868
АДРАДЗIЦЬ ГОДНАСЦЬ
Мы годнымi сябе не адчуваем,
Таму яшчэ працяглы вельмi час
I годнага жыцця не атрымаем,
Нястача будзе доўжыцца у нас.
Народ – жабрак, пакроны раб заўсёды,
Цярпець бясконца – сталы, звыклы лёс,
Даўно ў Еўропе вольныя народы,
Для нас дарма свабоду Бог прынёс.
Наперадзе чакае невядомасць,
Адзiны чыннiк здатны ўратаваць:
Прыйдзе нацыянальная свядомасць,
Дастатак поўны зможам збудаваць.
Свядомасцi няма, яна размыта,
Таму i цяжкi у народа стан,
I толькi той, стаяў хто ля карыта,
За наш рахунак стаў сапраўдны пан.
Пакуль сваю мы годнасць не адчуем,
Нам прыйдзецца рабамi толькi быць,
Як мову вакол родную пачуем,
Адродзiм годнасць, каб па-людску жыць.
3.12.1996
1869 ЦI ЗАЗЗЯЕ СОНЦА?
Ноч цягнецца бясконца, звыклiсь з ёю,
Здаецца нават часам: дзень iдзе,
Яна даўно ўжо над маёй зямлёю,
I нават добрай стала для людзей.
Мiльгаюць зоркi, але ззяння мала,
Бо не хапае вабнага цяпла,
Такая доля мой народ спаткала,
Яна да нас ласкавай не была.
Зазнаў народ багата вельмi шкоды,
Калi дзяржаўнасць страцiлi сваю.
Чаму ж мы так, як iншыя народы,
Не зберагалi родную зямлю?
Бо на кватэры доўгi час у брата,
I мову нам таму прыйшлось забыць,
Але свая заўсёды вабiць хата,
Гаспадаром прыемней значна быць.
Няўжо ноч будзе доўжыцца бясконца?
Няўжо такiмi будзем, як былi?
Нарэшце, хай заззяе ярка сонца,
I мы каб звацца ўжо маглi людзьмi!
5.12.1996
1870 НЕБА Ў
ЗОРКАХ
Як ад патолi неба ў зорках,
I шчасце лёс даў шанц пазнаць,
Бывае горкае не горка,
Памылкi можна дараваць.
Ды часта ў небе толькi хмары,
I зорак доўгi час няма,
Патоля вабiць толькi ў мары,
Ў жыццi чакаць яе дарма.
Мо горш i не здарыцца долi,
Як шчасце ў мары цэлы час?
Ды ява часта без патолi,
Хаця запал душы не згас.
Бясконцае перажыванне
Ўначы i нават часам ўдзень,
Замест сапраўднага кахання
Iснуе яго кволы цень.
Не можа нават быць гаворкi,
Найлепей – шчасце атрымаць,
Бяда, калi не ззяюць зоркi,
I ў хмарах прыйдзецца кахаць.
5.12.1996
1871 МЫ
ТАКIЯ
Унiкнуць явы хочацца заўжды,
Прыемней толькi быць ў ружовай мроi,
Няма там нi маркоты, нi бяды,
Не адчуваеш там сябе iзгоем.
Але ў жыццi, куды не зробiш крок,
Нiдзе дабра i радасцi не будзе,
Прыйдзецца атрымаць ганьбы урок,
Бо чорствыя, глухiя сэрцам людзi.
Таму к нам рэвалюцыя прыйшла,
Таму мы кветку нацыi згубiлi,
Няма дабра, i толькi мора зла
Адзiн другому цэлы час чынiлi.
Жыццё таму паганае у нас,
Мо стане лепей, ды зусiм нязначна,
Бо не дае надзеi нават час,
Падстаў зусiм для гэтага нябачна.
Пад корань высякалi розум свой,
Знiшчалi свае рукi залатыя,
К нам дабрабыт не прыйдзе i спакой,
Нiхто не вiнаваты: мы такiя.
5.12.1996
1872 ТАК
БУДЗЕ
Цяжка аж да стогну, аж да болю,
Нельга ўжо жыццё перарабiць,
Немажлiва перайначыць долю,
Што яна дае, так трэба жыць.
Ды так жыць зусiм не да спадобы,
Бо заўсёды з стрэсам на мяжы,
Змянiць дзейснасць не паметна спробы,
I таму маркотна на душы.
Значна лепей ўжо у нас не будзе,
Адчынiлi дзверы для бяды,
«Лiшнiя» заўсёды будуць людзi,
Злосць заўжды на iх у грамады.
Бо нягодны стан яе маралi,
I адносiн вельмi кепскi стан,
Справядлiвасць «лiшнiя» шукалi,
Да вакол знаходзiлi падман.
Затхласць надта моцна цiсне грудзi,
Бо агiдна ўсё – куды нi кiнь,
Так заўжды было, i далей будзе,
Толькi клiнам выбiваюць клiн.
5.12.1996
1873 ТОЛЬКI
ШЧАСЦЕ
Якi несправядлiва жорсткi свет!
Для ўсiх ў iм шчасця не было нiколi,
Пiсаў аб горы не адзiн паэт,
Бо ёсць бяды ў жыццi яшчэ даволi.
Чаму нястача шчасця на Зямлi?
Чаму яго малая верагоднасць?
Для шчасця людзi на Зямлю прыйшлi,
Ды страцiлi шмат з iх людскую годнасць.
Гасподзь стварыў Сабе падобна нас,
Ды сцверджанне падчас – крынiца смеху,
Бо людскi выгляд ўжо у многiх згас,
Таму што аддалiсь ва ўладу грэху.
Чаму дабра драбок i мора зла?
Чаму не здатны з цяжкiм злом змагацца?
I доля чаму горкая прыйшла,
Каб без прытулку i сям'i бадзяцца?
Цi будзе калi праўда на Зямлi?
Цi зло дабро бясконца будзе красцi?
Ўсё ж людзi ў Божы свет таму прыйшлi,
Каб iм ў жыццi спаткалась толькi шчасце.
5.12.1996
1874
РАЗБИЛАСЬ СУДЬБА
Долго не будет уже небо синее,
Чёрные тучи на нём,
Грусть навевают они и уныние,
Так неуютно кругом.
Холодно, дождь моросит основательно,
Скользко и трудно идти,
Нужно шагать всё равно обязательно,
Не выбирают пути.
Если тяжёлая доля встречается,
Ей не поставишь заслон.
Всю жизнь приходится горестно маяться,
Что судьбе слёзы и стон?
Осень в душе навсегда поселяется,
Лучше б был снег и мороз,
Что-то любовь на пути не встречается,
Ветер надежды унёс.
Осенью трудно на счастье надеяться,
Будут зима и весна,
Грустно, разбилась судьба и не склеится:
Ведь до сих пор я одна.
6.12.1996
1875 ЧУДНОЕ
МГНОВЕНЬЕ
Коль лето жаркое вдали,
Не нужно лучшей ждать погоды,
Не подарила мне любви,
Познал страданья и невзгоды.
Надежды сладкими были,
Они на гран не оправдались,
Ещё к согласью не пришли,
Но своевременно расстались.
Жду, чтоб быстрей пришла весна,
Красавицы одеты ярко,
Заполнят сердце мне сполна,
И станет от волненья жарко.
Любви прекрасная пора,
И ёй воспользоваться надо,
Когда любовная игра
И наслажденье, и отрада.
Ловить приятный нужно миг,
Чтоб встретить чудное мгновенье,
Когда огонь в душе не стих,
Познать возможно наслажденье.
6.12.1996
1876 ХАЧУ
КАХАЦЬ
Больш змагацца я не маю змогi,
Хоць каханне палкае гашу,
Ды яно не зменшылась нi трохi,
Полымем пячэ маю душу.
Я сабе на гора пакахала,
I з табой спаткалась на бяду,
Аднаго спаткання вельмi мала,
Для душы спакою не знайду.
Доўгай ноччу болей мне не спiцца,
Ўдзень таксама надта сумна мне,
Пра каханне сон, як казка, снiцца,
Ты – праменьчык сонца
для мяне.
Пакахала моцна i адразу,
Ды цяпер сумую i тужу,
Бо няма жаданага адказу.
Зараз як цябе прываражу?
На змаганне страцiла ўсе сiлы,
Не магу нi плакаць, нi рыдаць.
Да мяне прыходзь хутчэй, мой мiлы!
Я стамiлась, я хачу кахаць!
6.12.1996
1877 СТРАСТЬ
Любовь есть, секс и половая страсть,
Не нужно даже дорогой награды,
Когда пришлось познать оргазма сласть,
Не существует женщине преграды.
И угасает старая любовь,
Не согревает тело секс холодный,
Зовёт к себе огонь оргазма вновь,
Не понимает сытого голодный.
Природой тело страстное дано,
Хоть держат тиски ханжеской морали,
Но хочет всё до дна познать оно,
Что у него по воле злой украли.
Коль страсть горит, любви там места нет,
Перед оргазмом секс всегда бледнеет,
В величии оргазма скрыт секрет,
Что имиджа для страсти не жалеют.
Ведь кажется пустяк невзрачный – страсть,
Не более, чем прихоти маразма,
Но над людьми она имеет власть:
Всегда, как хлеба, хочется оргазма.
7.12.1996
1878 УЗНЁСЛЫ
ВЕРШ
Не згасла свечка каб, па-перш
На полымя не трэба дзьмухаць,
Калi пачаў складацца верш,
Яго старанней трэба слухаць.
Галоўнае – каб не спужаць,
Ўбакi каб не разбеглiсь словы,
Бо вельмi проста верш складаць:
Пiшы радкi – i верш гатовы.
Складаўся каб радок такi,
Патрэбна мець багата ведаў,
Ўраз самi не прыйдуць радкi,
Хто верш пiсаў, стан цяжкi зведаў.
Але, як чуецца радок,
Няма у творчасцi сакрэтаў,
Няспынна ведаў б'е выток,
Ён – погляд на жыццё
паэтаў.
Як словы ў вершы без маны,
I глянцу iснасцi не будзе,
Верш ўзнёслы, як пара
вясны,
Чытаць такi жадаюць людзi.
8.12.1996
1879 МАЛЫЯ I
ДАРОСЛЫЯ
Вясною ранняй дрэўцы пасадзiў
Ў гародчыку, ля вокан, каля хаты,
Iх даглядаў i песцiў, i любiў,
I радасцю даволi быў багаты.
Бярозкi там раслi i быў дубок,
Як распусцiлi першыя лiсточкi,
Любiў глядзець на iх малы сынок,
Са мной iх разам даглядалi дочкi.
Як дрэвы выраслi, кiдалi чорны цень,
Ён дакучаў працяглы час бясконца,
Хоць на двары быў вельмi светлы дзень,
У хаце не было нiколi сонца.
Стаў паступова пiлаваць сукi,
Бо дрэвы шкадаваў ссякаць адразу,
Ды шчодра закрывалi дах iмхi,
Меў толькi ад дарослых дрэў абразу.
Падобнае здараецца ў жыццi:
Малыя даражэй ўсяго на свеце,
Ды боль прыносяць, як пачнуць расцi,
Так дрэвы робяць, робяць так i дзецi.
9.12.1996
1880
ПИРАМИДА ОПЫТА
Лучше видится на расстояньи
С пирамиды накопленных лет,
Обращать на что нужно вниманье,
Когда «Да» говорить, когда «Нет».
Где судьба оказалась немила,
В угол жёстко когда загнала,
Где улыбку в награду дарила
Иль безмерную радость дала.
Было многое в жизни испито,
Не всегда чаша сладкой была,
Всё плохое успешно забыто,
Память лучшее вдаль увела.
Давно шишки все были набиты,
С пирамиды видней жизнь теперь,
Шёл в те двери, что были закрыты,
Не заметил открытую дверь.
Нет сначала такой пирамиды,
Все идут по судьбе наугад,
Потому жизнью горестной биты,
Но нельзя возвратиться назад.
10.12.1996
1881 ВСЕГДА
ПРЕКРАСНО!
Мы были от рожденья не графья,
Привычны руки для любой работы,
Все инструменты – верные друзья,
Пусть жизнь вершит крутые повороты.
В водовороты бросила судьба,
И, кажется: нигде спасенья нету,
За жизнь идёт суровая борьба,
Чтоб одержать желанную победу.
Всегда жизнь трудный задаёт урок,
И покидать приходится вершину,
Не нужно никогда давать зарок,
Что не пойдёшь в пустынную долину.
Не следует бездействовать и ныть,
Ведь пользы ни на гран себе не сыщем,
Грести упорно нужно, чтобы плыть,
Семь футов было б под могучим днищем.
К любой работе приспособлюсь я,
И не хочу считать себя несчастным.
Хоть этого не делали графья,
Работать, чтобы жить, всегда прекрасно!
10.12.1996
1882 АГУЛЬНЫ
СУМ
Прыгожа ззяюць радасцю аблiчча,
I шчасце ярка свецiцца ў вачах,
Калi наперад будучыня клiча,
Калi не стаў на самастойны шлях.
Ды гаснуць твары светлыя с гадамi,
Як зроблен ў шлях жыццёвы першы крок,
Сустрэнецца цi бура, цi цунамi,
Жыццё рэальны дасць ганьбы урок.
Люблю глядзець з ахвотай людзям ў твары,
На iх шмат адбiваецца маркот,
Бо цалкам гаснуць радасцi пажары,
Упарта гасiць iх пражыты год.
Дзе радасць, што, як снег вясновы, знiкла?
Агеньчык у вачах заўчасна згас,
На свет глядзяць панура людзi звыкла,
Даўно мiнуў надзей чароўных час.
Усмешку зрэдку удаецца бачыць,
Яшчэ радзей пачуць заўзяты смех,
Агульны сум прыходзiцца адзначыць.
Няўжо народ зрабiў няўмольны грэх?
10.12.1996
1883 КАЛI
ЖЫВЫ
Нябожчыкаў не трэба шкадаваць,
Праз нейкi час мы будзем ўсе такiмi,
Iх трэба песцiць, шанаваць, кахаць,
Пакуль яны яшчэ былi жывымi.
Калi жывы – то сэрца не
балiць,
Зрабiць i крыўду можна, i абразу,
Памрэ – i пачынаюць слёзы
лiць,
Вось так бы шкадавалi iх адразу.
Чаго пасля на могiлкi хадзiць?
Навошта успамiны аб мiнулым?
Калi жывы, пяшчотней трэба быць,
Лагодным сэрца каб было i чулым.
Зусiм пустая справа ўспамiнаць
Прыемныя пяшчотныя здарэннi,
Жывых патрэбна горача кахаць,
Жыццё людзей – кароткiя
iмгненнi.
I радасцю напоўнiць трэба iх,
Душэўныя аддаць патрэбна сiлы,
Не лiць каб фарысейскiх слёз сваiх
Пасля ля свежавырытай магiлы.
11.12.1996
1884 КАПРЫЗНЫ
ГОСЦЬ
Каханне – надзвычайна рэдкi
госць,
Не кожнаму наносiць ён вiзiты,
Камусьцi з iм сустрэцца не прыйшлось,
У многiх ён бываў, ды ўжо забыты.
Як прыйдзе госць, не вельмi лёгка з iм,
Ды без яго горш ў сто разоў адразу,
Пакiне госць – шукаць яго
бяжым,
Жыццю дае ён радасць i украсу.
Капрызны вельмi госць такi заўжды,
Здараецца, бывае жорсткiм часам,
Ды без яго на сэрцы больш бяды,
Хоць цяжка з iм, ды значна лепей разам.
Як госця надта доўгi час няма,
Яго з надзеяй палкаю чакаюць,
Душу знiшчае лютая зiма,
Сагрэць яе пяшчотаю жадаюць.
Як завiтае зноў капрызны госць,
Каб доўга быў i не пайшоў зарана,
Каб шчасце мець, забыць патрэбна злосць,
Увага яму трэба i пашана.
11.12.1996
1885 НЕ
ПАДУЛАДНА ЧАСУ
Маладосць, яе здабыць жадаюць,
Як яна амаль зусiм прайшла,
Або нават часам забываюць,
Што яна калiсьцi i была.
Час iдзе, старэе значна цела,
Ды забыцца шчасце не прыйшлось,
Каб яно няспынна зiхацела,
Ў сэрцы не знiкае маладосць.
Як душа засталась маладою,
Не кранула старасцi iржа,
Ў ёй бясконца, як было вясною:
Да кахання здатная душа.
Бо чаруе ў сталасцi каханне,
Як яго не вычарпаў да дна,
Як яно – сапраўднасць, а
не зданi,
З часам у кахання больш цана.
Не адчуеш горкую абразу,
Калi не мiнае маладосць,
Як душа не падуладна часу,
I каханне – любы сталы госць.
12.12.1996
1886 ПАЖАР
ДУШЫ
Каханне нечакана, як пажар,
Знянацку хутка з iскаркi ўзнiкае,
I ззяе, нiбы сонца, сярод хмар,
Гарыць яно, пакуль не прагарае.
Каханне не ўдаецца затушыць,
Хоць можна залiваць пажар вадою,
Ды як на папялiшчы потым жыць,
Калi душа напоўнiлась бядою?
Каханнем немажлiва кiраваць,
Душа ў агнi ад краю i да краю,
Пажар душы нiколi не суняць,
Хто тушыць, сам ў яго агнi згарае.
Агонь кахання бурна хай гарыць,
Цяплом яго сагрэцца кожны рады,
Яго не удаецца разбурыць,
Як будуць нават слушныя парады.
Агонь кахання жорсткiм здатны быць,
Бо ён душы зусiм непадуладны,
Пакуль ўвесь жар на попел прагарыць,
Нiхто пажар душы суняць не здатны.
12.12.1996
1887 ЛЮБАЯ
ТЭМА
Любоў – як Сонца ў
сонечнай сiстэме,
Жывому здатна даць яна жыццё,
Я прысвячаю вершы важнай тэме,
Яна бясконца мае развiццё.
Няма для тэмы нi канца, нi краю,
Яна глыбей i шырай iншых тэм,
Хоць вершаў пра каханне шмат складаю,
Ды ўсiх яшчэ не высветлiў праблем.
З усiх пачуццяў лепшае – каханне,
Бо вечным яно робiць жывы свет,
Пiсаць аб iм заўжды бярэ заданне
I мэтр, i пачынаючы паэт.
Хапае месца кожнаму паэту,
Як ёсць пра што – бяры пяро, пiшы,
Тэматыка – падобная сусвету:
Бязмежна можна ў ёй складаць вершы.
Таму вершам няма канца i краю,
Люблю складаць такiя вершы я,
Больш iншых тэм каханне паважаю,
Каханне – тэма любая мая.
12.12.1996
1888 ПАНУЕ
ЗГОДА
Ўзнёслы, любы сэрцу час прыйшоў,
Бо пануе згода памiж намi,
Бо цудоўны штыль збярог любоў,
Ззаду ўжо страшэнныя цунамi.
Але iх магло зусiм не быць,
Каб упарта зберагалi норму,
У каханнi каб спакой здабыць,
Не патрэбна жудаснага шторму.
Што было – быллём ўжо
парасло,
Як маглi, каханне зберагалi,
Хоць па плынi часам i плыло,
Ды не разбурылi яго хвалi.
Час iдзе, каханне ўсё мацней,
Цяжкае прайшло выпрабаванне,
Стала яшчэ нават гарачэй,
Грэе, нiбы першае каханне.
Хто святло кахання не збярог,
Вiнаваты ў тым, бясспрэчна, самi,
Кожны з нас зрабiць таксама мог,
Ды пануе згода памiж намi.
12.12.1996
1889
НЕВЯДОМЫЯ ШЛЯХI
Наперад невядомыя шляхi,
Iх па жыццю бяжыць занадта многа,
Ды выбраць з iх найлепш ўсяго якi,
Каб ўсё ўлiчыць, не прапусцiць нiчога?
Пытанне вельмi цяжкае стаiць,
I кожны слушны сам адказ шукае,
Хоць выбар зроблен, ды душа балiць:
Не кожны шлях найлепшы выбiрае.
Здаецца, добры роўны шлях iдзе,
Але знянацку можа стаць ён стромкi,
Каб кожны ведаў, дзе ён упадзе,
Абавязкова б падаслаў саломкi.
Мы крочым па жыццёваму шляху,
Не ведаем наперад сваёй долi:
Сустрэнем сабе гора i тугу
Цi радасць толькi будзе ад патолi?
А можа лепш мець невядомы шлях?
Хай ён – мiраж, ды
выклiкае мрою,
Як ведаць, што чакае ў лёсе страх,
Нiколi б не знайшоў душы спакою.
13.12.1996
1890
САГРАВАЕ КАХАННЕ
Пануе у душы зiма,
Пякельная кусае сцюжа,
Адкуль чакаць цяпла няма,
Душы трываць пагана дужа.
I чым яе не сагравай,
Не дасягнуць мэты нiколi,
Хоць сто адзеж паадзявай,
Ды iх заўсёды не даволi.
Бо грудзi снегам замяло,
Гнятуць калючыя марозы,
Дзе ўзяць жаданае цяпло,
Каб шчасцю не было пагрозы?
Калi душу пячэ мароз,
I вецер вые, як зiмою,
Яна пакрыўджана да слёз,
Сустрэчы хочацца з вясною.
Бо шчасце шчодра, як вясна,
Цяплом душу перапаўняе,
Як печ, гарачая яна:
Каханне моцна сагравае.
14.12.1996
1891 БЕЛЫ
ВАЛЬС
Ты непаметна глядзiш на мяне,
Любага я зачакалась,
Вельмi прыемна i радасна мне,
Пэўна, табе спадабалась.
Ў танцы з табою хачу я кружыць,
Трэба зрабiць крок мне смелы,
Музыка вальса чароўна гучыць,
I гэты вальс будзе белы.
Цяжка рашыцца цябе запрасiць,
Сцiпласць пакуль замiнае,
Ды ў душы яркi агеньчык гарыць,
Сэрца цябе выбiрае.
Трэба рашэнне iмгненна прымаць,
Каб не разбеглiся долi,
Як не рашуся цябе запрашаць,
То не пабачу нiколi.
Не адрываеш блакiтных вачэй,
Я гляджу ў любыя вочы,
Трэба рашацца мне зараз хутчэй,
Белы вальс – танец дзявочы.
14.12.1996
1892 ЗБЕРАГУ
МЕНТАЛЬНАСЦЬ
Нiколi не згiнаю галавы,
I выбачыць не могуць мне такое,
Хаця амаль заўсёды я правы,
Ды адчуваю ўсё ж сябе iзгоем.
Чаму ўсiм добра, а пагана мне?
Наперад бачу я даволi значна,
Дзе вады ёсць, там iншы прамiне,
Яму нiколi бачнага не бачна.
Чаму бясконца ў жорсткай барацьбе?
Чаму мне да спадобы справядлiвасць?
Я ведаю – раблю бяду сабе,
А часам выклiкаю i нямiласць.
Не пераношу жудасны падман,
Хоць ён для iншых – звыклая дарога,
Неверагодным iм здаецца стан,
Што я не абдурыў яшчэ нiкога.
Як iншыя – такiм быць не
магу,
Што думаю – кажу наўпрост
адразу,
Але сваю ментальнасць зберагу,
Хоць буду мець i крыўду, i абразу.
14.12.1996
1893
АДЧУВАЦЬ ДУШЫ
Я алагiчных вершаў не пiшу,
Бягучых тэм амаль не выбiраю,
Мне хочацца пазнаць сваю душу,
Аб вечным свае вершы я складаю.
Свая душа i мора iншых душ,
Каханне ў iх, сяброўства, думы, мроi,
Ўхапiўся не за вельмi лёгкi гуж,
Пачуццi у маiх вершах героi.
Цiкава за душою назiраць,
Уважлiва яе заўсёды слухаць,
Лагiчны здатна верш душа складаць,
Руцэ пяром патрэбна толькi рухаць.
Пачуццяў шмат, яны заўжды вакол,
Сатканы з iх усе людскiя долi,
Ды самае галоўнае – любоў,
Яе ў вершах не апiсаць нiколi.
Прыемна душы iншых адчуваць,
I мне здаецца, што iх адчуваю,
Аб вечным вершы я люблю складаць,
Бягучых тэм амаль не выбiраю.
14.12.1996
1894 ЖЫЦЬ
РАДАСНА
Звык да бяды, здаецца, так i трэба,
Як быццам так было працяглы час,
Не просiш дапамогi ўжо у неба,
Прамень апошнi у надзеi згас.
Бяда прыйшла, ды гэта не смяротна,
Але магло i значна лепей быць,
Хаця ад крыўды часам i маркотна,
Але з бядой усё ж магчыма жыць.
Якое б гора не давала доля,
Ды, як вясна, цудоўнае жыццё,
Жывеш, i ўсё здаецца не даволi,
Не хочацца iсцi у небыццё.
Няхай бяда, хай нават будзе гора,
Час дапаможа ўсё ператрываць,
Наперадзе чакае шчасця мора,
Бяду патроху трэба забываць.
Жыццё любое добрае заўсёды,
Яго патрэбна горача любiць,
Хаця даруе часам боль ад шкоды,
Ды радасна на белым свеце жыць.
15.12.1996
1895 РОДНЫЯ
МЯСЦIНЫ
Дзяцiнства сэрцу любыя мясцiны,
З маленства палюбiў я iх адразу,
Адчуў душой, што там пабыць павiнны,
Але заўсёды не хапае часу.
Жыццё такое, я не вiнаваты,
Ды ў мроях бачу родных месц аблiчча,
Хоць там даўно няма бацькоўскай хаты,
Ды родная зямля упарта клiча.
Я бачу лес, лугi i плёсы Сожа,
Яны гукаюць сцiпла, ды упарта.
Мой родны край! Бясконца ў iм прыгожа,
Абавязкова пабываць там варта.
Мясцiн цудоўных ўсюды ёсць багата,
Але не ўсе адведаць iх гукаюць,
Мясцiны, дзе стаяла наша хата,
Мяне у госцi шчыра запрашаюць.
Цяпер далёка родныя мясцiны,
Прыйшлось па свету многа пабадзяцца,
Прыехаць на спатканне я павiнны,
Хаця б таму, каб з iмi развiтацца.
15.12.1996
1896 НАША
ДОЛЯ
Хай чабан, гукнули люди,
за атамана буде.
П.Тичина
Крылоў ведаў непагана:
Скончыцца бядою,
Хоць чабан за атамана
Выбран грамадою.
Конюх будзе за шафёра,
Ведае нямала,
А матрос, хадзiў што ў мора,
Лепей генерала.
Нам разумныя не трэба,
Ад iх мала толку,
Калi хочуць з'есцi хлеба,
Хай бяруць рыдлёўку.
I таму была ў дзяржаве
Скрозь адна халтура,
Замiнала кожнай справе
Моцна дыктатура.
Чабаны як грамадою
Кiраваць пачалi,
Наша доля стала тою,
Што цяпер спаткалi.
15.12.1996
1897 СПАКУСА
НАРОДА
Занадта жорсткiм быў прысуд,
Пачуць такi занадта шкода,
Патрэбна з'есцi солi пуд,
Пазнаць каб iснасць у народа.
Да часу верылася мне,
Што памяркоўны беларусы,
Што трыццаць сёмы год мiне,
Не будзе страшнай больш спакусы.
Але пачалася вайна,
Зноў паддалiся нiзкай мэце,
Таму нас знiшчыла яна,
Ў засценках згiнуў кожны трэцi.
Хоць вельмi цяжка ад журбы,
Ды вывад горкi безумоўны:
Мы ўсе амаль ў душы рабы,
Таму народ i памяркоўны.
Хоць жорсткi, як удар, прысуд,
Ды ён належыць беларусу,
Бо солi з'еў ужо не пуд,
I ведаю людзей спакусу.
16.12.1996
1898 НЕ
ШКАДУЙЦЕ
Люди холопского звания
Хуже злых псов иногда,
Чем тяжелей наказание,
Тем им милей господа.
Н.Некрасов
Даволi доўга мы былi рабамi,
Але, калi кiруе намi раб,
То ён такi, якiя мы i самi:
Тыран занадта жорсткi i сатрап.
Калi народ зусiм не бачыў волi,
Калi бiзун ён ведаў i ярмо,
Не прыйдзе дэмакратыя нiколi,
Нiшто не адбываецца само.
Ўсё ўкараняць патрэбна толькi сiлай,
Адзiны зразумелы аргумент,
Свабода апынулася нямiлай,
Яе адразу разбурылi ўшчэнт.
Памiж тыранам i народам згода,
Два боты будуць параю заўжды,
Знiкае на вачах у нас свабода,
Напэўна, зноў на доўгiя гады.
Хоць Беларусь ад сэрца вельмi шкода,
Але здаўна народ да рабства звык,
Бяспраўе да спасобы для народа,
Таму такi патрэбны кiраўнiк.
16.12.1996
1899 МОЦНАЕ
СЛОВА
Сваiх на вецер не кiдаю слоў,
Сказаў прыйду – прыйду
абавязкова,
I не залежыць вынiк ад умоў,
Як золата, цаню сваё я слова.
Стрымаць каб абяцанне – ўсё зраблю,
Павiнна быць адказнасць i турбота,
Кiдаць на вецер слоў я не люблю,
Дакладным быць заўсёды мне ахвота.
Я iншага падвесцi не магу,
Для хiбы не знаходзцца прычыны,
Бо не хачу на сэрцы мець тугу,
Павiнна моцным слова быць мужчыны.
Шляхетнасцi ад iншых я жадаў,
Багата абяцанак гаварылi,
Прыходзiў потым iншы шэраг спраў,
Мяне яны бяссорамна дурылi.
Я не хачу кiдаць на вецер слоў,
Хоць iншыя кiдаюць i кiдалi,
Сказаў прыйду – i без
праблем прыйшоў,
Бо слова у мяне падобна сталi.
16.12.1996
1900
НЕПАМЕТНЫ ГОД
Амаль скончыўся год непаметны,
Ўсё блiжэй iснавання мяжа.
А калi ўжо сустрэнем адметны,
Каб спявала ад шчасця душа?
Калi станем i мы жыць, як людзi,
Стала годнасць адчуем сваю.
Мо часоў такiх болей не будзе,
Абыдуць бокам нашу зямлю?
Нам не трэба багата, хай мала,
Ды жаданы парадак такi,
Жорсткай каб не была зноў дзяржава,
Каб не жылi мы, як жабракi.
Людзям робяць вялiкую подласць,
Б'юць i плакаць зусiм не даюць,
Калi страцiм апошнюю годнасць,
Яе зноўку нялёгка адчуць.
Можа прыйдзе зноў год непаметны,
Але зменам здарыцца пара,
Бо чакаем, каб быў год адметны,
Дараваў людзям болей дабра.
18.12.1996