Анатолій Балуценка
1701 У
БАРАЦЬБЕ
Магутны духам, цяжкасцi па сiлах,
Загартаваўся моцна ў барацьбе,
Яе мне доля досыць падарыла,
Не дазваляў расслабiцца сабе.
Ўсё барацьба, цi будуць перамогi,
А мо байцом прыйдзецца быць заўжды?
Бо поспехаў ўвесь час няма нi трохi,
А паражэннi – доўгiя гады.
Але чаму здараецца такое?
Бо меў сумленне з чыстаю душой,
Не мог пайсцi на здраду i благое,
Не ахвяроўваў годнасцю сваёй.
Адзiн не раз iшоў к мэце упарта,
Не мог згадзiцца на прамы падман,
Бо свечак для мяне гульня не варта,
Амаль заўжды меў незалежны стан.
А незалежнасць ўсiм не да спадобы,
Таму мой дух ў бясконцай барацьбе,
Сумленне мае хто вышэйшай пробы,
Стварае стала цяжкасцi сабе.
12.10.1996
1702 НЕЛЮБОЎ
ДА ВЕДАЎ
Жыццё пражыта добра цi пагана,
Хоць згадваць ўжо аб iм цяпер дарма,
Ды цяжка ные яшчэ ў сэрцы рана:
Што быць магло, яго дасюль няма.
Мне нi за што давалi лусту хлеба,
Казалi, каб i гэтаму быў рад,
А веды i дарма мае не трэба,
Хаця iх назбiралась вельмi шмат.
Iмкнуўся аддаваць, як можна, болей,
Ды не хацеў нiхто нiколi браць,
Было ў мяне начальнiкаў даволi,
Ды не было ў каго з iх прыклад ўзяць.
Бо, як ад пчол, адмахвалiсь ад ведаў,
Без ведаў як дзяржава можа жыць?
Таму Саюз такую долю зведаў,
I далей веды сталi зноў ганьбiць.
Стварылi незалежныя дзяржавы,
Але да ведаў далей нелюбоў,
Таму эфект свабоды будзе малы:
Здарыцца, што было з Саюзам, зноў.
12.10.1996
1703 ТВЁРДО
ЗНАЮ
Прозрачная и лёгкая строка,
И стих теперь всё более короткий,
Хоть сыпался он, как горох с мешка,
Но длинный стих – короткому в подмётки.
Пока я пятистрофные пишу,
И верен только этому размеру,
Но скоро по-иному всё решу,
Считаю, длинен он ещё не в меру.
Одна строфа – такая цель моя,
Ведь стих такой всегда подобен чуду,
Стремлюсь упрямо к этой цели я,
В одной строфе рассказывать всё буду.
Одну строфу на тысячу стихов
Теперь я постепенно уменьшаю,
И темы без проблем приходят вновь,
Я цель достигну, это твёрдо знаю.
Вмиг рифмы нарождаются в душе,
Работать я умею напряжённо,
Других дел важных нет почти уже,
Пишу стихи с любовью неуклонно.
12.10.1996
1704
ЧУДЕСНЫЙ КЛЮЧИК
Жизнь каждый день даёт урок,
Ворвётся в душу вмиг ненастье,
Душа – заржавленный замок,
Когда в ней нет любви и счастья.
Но нужно открывать замок,
Чтоб появился солнца лучик,
Чтоб грустно под дождём не мок,
Стих для души – чудесный ключик.
Чтобы страданий вопль утих,
Вернулось снова вдохновенье,
Душевный требуется стих,
Замок откроется в мгновенье.
Стих – от небес чудесный дар,
Он с жизнью установит связи,
Смягчит чувствительный удар,
Душа отмоется от грязи.
Пройти по лезвию ножа,
Забыть все ужасы напастей
Сумеет чистая душа,
Чтоб получить крупицу счастья.
13.10.1996
1705 НАДЗЕI НЕ
ТРЭБА
На шчасце надзея благая,
Чакаць значна лепей бяды,
Надзея – зара залатая,
Ды з медзi рэальнасць заўжды.
Начысцiць – як золата ззяе,
У чырванi сонца гарыць,
Надзея, як цуд, ажывае,
Бо лёгка яе абдурыць.
Чакаць як благое, пагрозу
Ад болю магчыма стрываць,
Як спраўдзiцца вынiк прагнозу,
Не трэба свой лёс праклiнаць.
Калi у прагнозах зялёны,
То золатам медзь заблiшчыць,
Ды з часам пачнуцца праклёны,
I кепска становiцца жыць.
На шчасце надзеi не трэба,
Памылкi ў прагнозах – бяда,
Бо шчасце – скарыначка хлеба,
Соль, каб прысалiць, i вада.
13.10.1996
1706 КАБIНЕТ
Я кабiнета для сябе не маю,
I за сталом нiколi не сяджу,
Душа ўсе вершы за мяне складае,
Я толькi на паперы iх пiшу.
Яны гучаць, i мне iх не пазбыцца,
Ды штучна не хачу верш выклiкаць,
Бягуць радкi, як ў ручаi вадзiца,
Не трэба рыфмы з цяжкасцю шукаць.
Пачую словы, i радок спяваю,
Я не складаў яго, ён – як чужы,
Далей радкоў нiколi не чакаю,
Яны, як плынь, бягуць, хутчэй пiшы.
Пiсаць адразу трэба, бо заўсёды,
Як не запiшаш, кажа верш: «Бывай!»
Таму не упускаю я нагоды,
Мой кабiнет тралейбус i трамвай.
Прыслухаюсь к душы i адчуваю,
Як поўняць да краёў яе вершы,
Я кабiнета для сябе не маю,
Пiшу, як верш пачне гучаць ў душы.
13.10.1996
1707 НЕЛЬЗЯ
ИНАЧЕ
О, моя сладострастная лира!
Для меня ты дороже всего,
Иль поёшь мне о прелестях мира,
Или плачешь о язвах его.
Иль в мажоре стихи, иль в миноре,
Иль о добром, или о плохом,
Ты со мною в согласье иль споре,
Всегда пишем с тобою вдвоём.
Для меня ты – любовь и отрада,
Я тебя в руках нежно держу,
Мне другого занятья не надо,
Всегда счастлив, когда я пишу.
Поработаем мы ещё в паре,
Твоя музыка так мне нужна!
О моём поэтическом даре
Пока знаешь ты только одна.
Перед нами большие задачи,
Тебе надо почаще играть,
Ведь нельзя теперь просто иначе,
Много хочется мне написать.
13.10.1996
1708 ПОСТНЫЙ
СУП
Без чёрной икры жить могу,
Без красной живым буду тоже,
Хоть в мыслях от правды бегу,
Попробовать хочется всё же.
Коль сыт, надоест постный суп,
Его есть приятно не очень,
Влечёт красота алых губ
И дивные карие очи.
Смотрю с упоеньем на них,
Как кот наблюдает за рыбкой,
Счастливый и радостный миг
Навстречу проходит с улыбкой.
Спокойно ел суп до поры,
Его вкус был тоже прекрасный,
Но хочется чёрной икры
Или, на худой конец, красной.
Не вредно икорки хотеть,
Мечтать о желании глупом,
Могу на неё лишь смотреть,
Но постным довольствуюсь супом.
13.10.1996
1709 ТУМАН
Опустился туман над прекрасной рекой,
Отдавая ей страстную нежность,
И она потянулась навстречу рукой,
Единение их – неизбежность.
Упиваются, солнышко дремлет пока,
Счастья скромного кажется мало,
Превратился мгновенно туман в облака,
Когда красное солнышко встало.
Словно хмель, опьяняет всегда поцелуй
И упрямо зовёт на свиданье,
С ненадёжным туманом балуй, не балуй
Непременно грядёт расставанье.
Растворились вдали в небесах облака,
Их не видит и зоркое око,
И без нежной любви загрустила река,
Вновь бежит по судьбе одиноко.
Ведь вокруг в разноцветье сияют луга,
И любовь подарить без обмана
Хотят страстно и пылко её берега,
Но реке не хватает тумана...
14.10.1996
1710
СВАБОДАЙ НЕ ПЛАЧУ
Сваёю годнасцю нiколi не плацiў
I не даваў пазбавiць сябе волi,
Усё жыццё заўжды варонай белай быў
I не жадаў быць чорнаю нiколi.
Нялёгка доўгi час варонай белай быць!
Яе адну здалёк выдатна бачна,
Хаця таксама, як i iншыя, ляцiць,
Прыцягвае увагу вельмi значна.
Калi ўсiм будзе «Так», то ёй чамусьцi «Не»,
Калi ўсiм добра, ёй – не да спадобы,
Заўсёды кепскае душу яе кране,
I выправiць стан рэчаў робiць спробы.
Яна ўсiм ў зграi замiнае мець спакой,
Дзяўбуць за праўду белую варону,
Таму прыходзiцца даваць пякельны бой,
Напэўна, будзе стан такi да скону.
Няхай дзяўбуць, але свабодай не плачу,
Як нават сабе ворагаў набуду,
Не трэба зграя мне, куды хачу лячу,
I чорнаю варонаю не буду.
14.10.1996
1711 З
ВЯЛIКАЙ ЛIТАРЫ
За грошы заўжды горш, чым ад душы,
Хоць вопыт у паэзii трывалы,
Бо тыя, хто надрукаваў вершы,
I лiчацца ўжо прафесiяналы.
Аматарам паэт у змозе быць,
Што горш ён пiша вершы – нонсэнс гэта,
Нiяк шэдэўр цудоўны не зрабiць,
Як грошы – мэта творчасцi паэта.
Бо нельга так паэзiю дзялiць:
Аматары i прафесiяналы,
Прызнання ад падзелу не набыць,
Але урон паэзii нямалы.
Складаць верш – не рыдлёўкай ямы рыць,
Бо iншая ў канечнай справе мэта,
Паэтам можна быць або не быць,
За грошы шараваты верш паэта.
Калi не ўкласцi ў твор сваю душу,
А давярацца адмысловым ведам,
Не нарадзiцца ўзнёсламу вершу,
Не стаць з вялiкай лiтары Паэтам.
14.10.1996
1712 МЭТА ЖЫЦЦЯ
Чаму прыйшла на белы свет травiнка?
Чарот аб чым шапоча ля ракi?
Чаму ляцiць у небе павуцiнка?
Таемны сэнс iх iснасцi якi?
Чаму губляюць лiсце ўвосень дрэвы?
Чаму працэс такi iдзе павек?
А збожжа чаму родзiць колас спелы?
Якi сэнс, што iснуе чалавек?
Высокi сэнс заўжды шукалi людзi,
Даўно iдэя вабная прыйшла,
Нiхто сэнс адмысловы не набудзе,
Прырода ўсiм аднолькавы дала.
Жывое – дзецi Матухны-Прыроды,
Усе павiнны ў белым свеце жыць,
Ды вылучаем мы сябе заўсёды,
Не трэба беспадстаўнага рабiць.
Не трэба фiласофстваваць бясконца,
Не зменiцца нiчога ўсё раўно,
Для ўсiх iснуе, хто жыве пад Сонцам,
Мэта жыцця адна – само яно.
14.10.1996
1713 ШТО
РАБIЦЬ?
Шэраг успамiнаў набягае,
Доўжыцца бясконца цуду плынь,
Душу часам мёдам залiвае,
Ды часей гарчыць у ёй палын.
Бо дзяды пагана вельмi жылi,
Кепскi век на долю iх прыйшоў,
Бацькi нашы шчасця не здабылi,
Долю продкаў мы спаткалi зноў.
Войны, рэвалюцыi i голад,
Цяжкасцi цягнулiсь праз жыццё,
Вытрымаць iх здатны толькi волат,
Ўжо бацькi пайшлi у небыццё.
Пра жыццё, як ў казцы, iшла мова,
Спадзявалiсь: лепшы будзе час,
Але пачалась перабудова
I забрала радасць i у нас.
Успамiны часам набягаюць,
Сталi з кожным годам горай жыць,
Дзецi за мяжу ад зла ўцякаюць.
А што засталося нам рабiць?
14.10.1996
1714 ПРАМЕНЬ
НАДЗЕI
Неба у хмарах, i сонца не бачна,
Цёмна, хаця яшчэ дзень,
Ў цяжкiх умовах заўжды вельмi значна
Бачыць надзеi прамень.
Хмары упарта прамень прабiвае,
Хочацца, каб ён не згас,
Бура хаду па зямлi пачынае,
Хутка падымецца ўраз.
Бура злуецца, яе не жадаю,
Лёг на зямлю чорны цень,
Але без страху навалу чакаю,
Бо ёсць надзеi прамень.
Хто ў чорным небе знаходзiць умее
Хаця малое акно,
Той не страчае нiколi надзеi,
Шчасце з ёй разам дано.
Добра, як ёсць на каго спадзявацца,
Можна унiкнуць бяды,
Хочацца, ў хмарах каб мог загарацца
Любы праменьчык заўжды.
14.10.1996
1715 ТОНКАЕ
КАХАННЕ
Каханне тонкае, як кубак з хрусталю
З аздобаю цудоўнай фiлiграннай,
Як выпадкова упадзе ён на зямлю,
Ўраз разаб'ецца – i няма каханай.
Калi каханне вельмi крохкае, як шкло,
Нялёгка зберагаць яго заўсёды,
Калi даўно пяшчоты вабнай не было,
Наперадзе чакаюць перашкоды.
Вiна кахання поўны кубак як налiць,
Чароўна тонкi кубак выглядае,
Бо ў кожнай гранi ярка сонейка гарыць,
Каханым мора шчасця абяцае.
Не проста тонкае каханне зберагаць,
Ды здатна ўмацаваць яго пяшчотнасць,
Бясконца можна сваю любую кахаць,
Калi душы сумленне дае годнасць.
Як граней шмат i кубак тонкi – не бяды,
Ён шчасце атрымаць дае нагоду,
Бо з кубка без алмазных граней праз гады
Не пiць любвi жаданай асалоду.
14.10.1996
1716 БУДЕТ
НАГРАДА?
Я от судьбы неистово бегу
И укротить хочу её затеи,
Но ничего поделать не могу,
Она нахальней, я так не умею.
Хочу весь ход событий изменить,
Она тверда, и мне не позволяет,
Пытаюсь я её умнее быть,
Она меня на место возвращает.
Хочу сойти с дороги лишь на шаг,
И это мне никак не удаётся,
Мне говорит, что делаю не так
И надо мной бессовестно смеётся.
Такую заимел себе судьбу,
Что не даёт она душе согреться,
Всегда меня толкает на борьбу,
Но смог покорно к ней я притерпеться.
Я от неё немногого хочу,
Хотя всегда чего-то всё же надо.
А, может, я свободу получу?
И это будет от судьбы награда.
15.10.1996
1717 НЕ
ВЯРТАЦЦА
Разбеглася шляхоў шмат у жыццi,
Як ў выбары свайго не памылiцца?
Знайсцi як лепшы, каб па iм iсцi
I пройдзенай дарогай ганарыцца?
Ды вабраць удаецца не заўжды,
Хоця прыемна к лепшаму iмкнуцца,
Шагаеш шляхам доўгiя гады,
I не хапае сiл назад вярнуцца.
Як зроблены няўдалы першы крок,
Далей iсцi нiколi лепш не трэба,
Каб на шляху ад суму не знямог,
Не вiнавацiў беспадстаўна неба.
Той у жыццi найлепшы са шляхоў,
Дзе разуменне ёсць i асалода,
Ў пашане дзе пяшчота i любоў,
Прысутнiчае радасная згода.
Ды вельмi цяжка шлях такi знайсцi,
Але патрэбна моцна пастарацца
З каханнем разам ўсё жыццё прайсцi
I на пачатак шляху не вяртацца.
15.10.1996
1718
ЛЮБОЎНАЕ МОРА
Эол! Калi мне ветрыку дасi?
Працяглы час жаданага чакаю!
Рамантыкай напоўню ветразi,
Ў любоўным моры шчасця пашукаю.
Ўдалечынi цудоўная мяжа,
Ў каханнi мы становiмся рабамi,
Каб радасцю напоўнiлась душа,
У плаванне выходжу з ветразямi.
Эол! Няхай прыйдзе з табой Амур!
Я буду у каханнi вельмi смелы
I растаплю таўшчэзны з лёду мур,
Мо дапамогуць мне кахання стрэлы?
Мне цяжка, я нявопытны
плывец,
Ды не пужае больш мяне дарога,
Бо бачу нерашучасцi канец,
Упэўнены: чакае перамога.
Але, каб не было фiяска зноў,
Ў любоўным моры буду больш умелы,
Хай ў ветразi дасць ветрыку Эол,
Падорыць хай Амур кахання стрэлы.
15.10.1996
1719 ВОЛНЫ
ПОЭЗИИ
Как море грозное, ум плещется стихами,
Ведь пробегают волны много миль,
Пусть сильный шторм придёт, возвысится цунами,
Но не хочу, чтоб волны легли в штиль.
Люблю следить, как свежий ветер гонит волны,
И каждая волна мне дорога,
Хотя уж папки все мои стихами полны,
Я ожидаю нового стиха.
Моя волна песчаный берег нежно лижет
Иль бьётся с шумом у подножья скал,
Потом стремглав подходит к берегу всё ближе,
И на бумаге уж её овал.
Хочу, чтоб волны бесновались бесконечно,
Приятный свежий ветер не утих,
Не каждый день бушует грозный шторм, конечно,
Волненья моря – это новый стих.
Давно уж берег волны бури принимает,
Пришло к нему достаточно воды,
Бесследно каждая волна не пропадает:
В тетради поэтической следы.
15.10.1996
1720 ТРЭБА
ПАЧЫНАЦЬ
Калiсьцi час прыходзiць пачынаць,
I загадзя патрэбна гатавацца,
Бо трэба ведаць, лепей як кахаць,
I калi першы раз пацалавацца.
Каб не паверыць гуку вабных слоў,
I не шукаць пасля бяды прычыну,
Каб зведаць толькi чыстую любоў,
Не спрабаваць каб горкi смак палыну.
Так радасна каханне сустракаць!
Пазнаць яго тугу i асалоду,
Ды трэба ведаць, шчасце як спаткаць,
Напiцца ад кахання ўдосталь мёду.
Яшчэ далёка вабная мяжа,
Калi каханне прывядзе да шлюбу,
Патрэбна, чыстай каб была душа,
Каб д'яблу не прадаць яе на згубу.
Прыход кахання нельга затрымаць,
Яго яшчэ ў дзяцiнстве сустракаем,
Саспее час – патрэбна пачынаць,
Бо радасць б'е ў душы, калi кахаем.
15.10.1996
1721 УСМЕШКА
ШЧАСЦЯ
Так чарга на шчасце расцягнулась!
Колькi можна ў ёй яшчэ стаяць?
Мне яно спачатку усмiхнулась,
Ды цяпер не знаю, дзе шукаць.
А без шчасця жыць зусiм пагана,
Хоць працую, сплю, хаджу, ляжу,
Ды у сэрцы не змаўкае рана
I нясе тугу ў маю душу.
Свайго шчасця вельмi зачакалась,
Хоць яго знайсцi магчыма ўраз,
Я ужо б, напэўна, закахалась,
А цi будзе дадзены адказ?
Не жыву цяпер я, а iсную,
Няўжо болей шчасце не прыйдзе?
Мо заняць яшчэ чаргу другую,
Хутчэй шчасце атрымаю дзе?
Калi шчасце часам усмiхнецца,
Яго трэба пiльна зберагаць,
Як трымаеш шчасце, то здаецца,
Што патрэбна лепшае шукаць.
15.10.1996
1722
СПАКОЙНАЯ ПЛЫНЬ
Бяжыць жыццё спакойна, нiбы рэчка,
Якая шчодра лашчыць берагi,
Але, калi спакой разбурыць спрэчка,
Плынь моцная складаецца з тугi.
Бо пачынае рэчка хвалявацца,
I хвалi ў берагi няшчадна б'юць.
А як прыемна ў ёй было купацца!
Ды зараз хвалi змогi не даюць.
Няма блакiту, ў небе ходзяць хмары,
I ураган спрабуе з ног збiваць,
Знiкаюць, як туман, кахання чары,
Бо немагчыма ў неспакой кахаць.
Трываюць берагi ад буры шкоду,
Павольны бег страчае хутка плынь,
I нельга пiць кахання асалоду,
А толькi горыч, горай, чым палын.
Люблю, калi цячэ спакойна рэчка,
I плынь яе цалуе берагi,
Маёй душы не да спадобы спрэчка,
Пакуты не патрэбны ад тугi.
17.10.1996
1723 ТРЭБА
IНАЧАЙ
Як цяжкасць у жыццё прыходзiць,
Не трэба ныць i гараваць,
Патрэбна шлях такi знаходзiць,
Каб толькi радасць адчуваць.
Шукаць патрэбна зноў нагоду,
Каб болей горка не тужыць,
Здабыць i годнасць, i свабоду,
I безтурботна зноўку жыць.
Пад камень не цячэ нiколi
Вада, калi не варушыць,
Прыкласцi трэба сiл даволi,
Каб шчасце марнае набыць.
А калi рукi сцiпла скласцi,
Нябеснай манны прычакаць,
То можа шчасце i прапасцi,
Як дбайна выйсця не шукаць.
Не трэба жудаснага плачу,
Не пакарыцца каб журбе,
Патрэбна дзейнiчаць iначай:
Аддаць ўсе сiлы барацьбе.
17.10.1996
1724 ГАДЫ
ЮНАЦТВА
Галлё звiсае над вадой,
Ў ёй сонейка iскрыцца,
Вакол запанаваў спакой,
Як сон чароўны снiцца.
Бываць прыемна ля вады,
Плынь думак набягае,
Ураз мiнулыя гады
Зноў памяць аднаўляе.
Гады нялёгкiя вайны,
Юнацтва, маладосцi,
Як ўспамiнаюцца яны,
Душу мне грэе штосьцi.
Хоць вельмi цяжка было жыць,
Ды шлях iшоў наперад,
Жыццё цяпер бягом бяжыць,
Шлях скiраваны ў нерат.
Ужо даўно немалады,
Не свеце жыў даволi,
Юнацтва дзiўныя гады
Мне не забыць нiколi.
17.10.1996
1725 НЕ
ВЕДАЕМ ДУШЫ
Незразумелы сум ў душы
Турбуе нас заўсёды.
Яе я слухаю ў цiшы,
Каб знаць, з якой нагоды?
Багата вельмi ёсць прычын,
Няпроста разабрацца.
Хвалюе мо краса жанчын,
Дзе ад яе схавацца?
Не ведаем сваю душу,
Амаль з ёй мы знаёмы,
Таму, напэўна, i тужу,
Душа балiць ад стомы.
Здараецца ў жыццi не раз,
Душа аж зарыдае,
Але, мiнае нейкi час,
I зноў яна спявае.
Сваёй не ведаем душы,
Ад болю што прызначыць?
Не здатны перайсцi мяжы,
Каб сутнасць ў ёй пабачыць.
17.10.1996
1726 МАЮ
АСАЛОДУ
Я адзноты не цярплю,
Але яе не маю,
Калi адзiн, калi не сплю
З душою размаўляю.
Яна – як субяседнiк мой,
И нават без загаду,
Калi дасi заданне ёй,
Адразу дасць параду.
І па жыццю мяне вядзе,
Заўжды дапамагае,
Якi мне шлях пракласцi, дзе,
Ад бед засцерагае.
Калi настане кепскi час,
Сябе не пашкадуе,
Збярэцца з сiламi i ўраз
З бяды мяне ўратуе.
Душу такую добра мець,
Я дзякую Прыроду,
Мяне у змозе зразумець,
З ёй маю асалоду.
17.10.1996
1727
ПРОЦIЛЕГЛЫЯ ПОЛЮСЫ
Дыяметральна розныя вершы
Без цяжкасцей заўсёды я складаю,
Не толькi асабiстае ў душы,
Душу другую сэрцам адчуваю.
Не разумею сам, як верш пiшу,
Адкуль радкi бяруцца, рыфмы, словы?
Гатовым выдаецца ўсё ў душу,
Мне для пiсьменства добрыя умовы.
Аднекуль мне дыктуецца радок,
Ён пiшацца i рыфмы не
чакае,
Здараецца, наступны ступiш крок,
Якi кiрунак верша адхiляе.
Не ведаю наперад верша змест,
Пiшу пра здраду, ненавiсць, каханне,
I пра праблемы тайныя нявест
У вершах маiх ёсць апавяданне.
Пiшу занадта розныя вершы:
На процiлеглых полюсах бываюць,
Але няма мiж iмi ўсё ж мяжы:
Яны з адной маёй душы збягаюць.
17.10.1996
1728
НЕВЯДОМАЯ ДОЛЯ
Што наперадзе доля гатуе,
Невядома нiколi заўжды.
Мора шчасця яна прапануе
Або возера горкай бяды?
Ў сiнiм небе янтарнае сонца
Або чорнае марыва ў хмар?
Цi заззяе усмешка бясконца,
Цi туга ляжа ценем на твар?
Мы не ведаем, што нас чакае,
I шляхi мае кожны свае,
Тую долю заўжды сустракае,
Бог якую яму выдае.
Добра, што невядомая доля,
Бо як зналi б, што будзе ў жыццi,
Назаўжды маглi б страцiць патолю,
Не змаглi б i спакою знайсцi.
Будзе доля няхай невядома,
Спадзяемся, што шчасце
прыйдзе,
Долю ведаць – душэўная стома,
Адчынiць цяжка фортку бядзе.
17.10.1996
1729 ЖАДАННЕ
Жаданага калi напiўся мёду,
То слодычы далей чакаць дарма,
Жадаў, але як здолеў перашкоду,
Здаволiўся, iмпэту больш няма.
Жаданне – як глыток вады ў пустынi,
Няма вады – жаданая вада,
Ды, калi цалкам доля ў ваду кiне,
Цана глытку вады заўжды бяда.
Жаданне – святло радаснае сонца,
Але яно праз час пачне пячы.
Пакуты ад агню гнятуць бясконца,
Агонь пагасне – холад, як ўначы.
Ахвяру за жаданне даць гатовы,
Любую здатны перайсцi мяжу,
Напiўся мёду – зменяцца умовы,
Спакой прыходзiць сталы у душу.
Салодкi мёд не трэба пiць уволю,
Прыйдзе перанасычання падман,
Ды ў малых дозах дасць душы патолю,
Не згасне ўсё жыццё жадання стан.
18.10.1996
1730 ТОЛЬКI
Ў БАРАЦЬБЕ
Упарта цяжка працаваць павiнны,
Каб добрае у будучым прыйшло,
Не вырастуць кальтурныя раслiны,
А пустазелле вырасце само.
За шчасце трэба досыць пазмагацца,
Няшчасце само прыйдзе на парог,
Няпроста ад яго абараняцца,
Нiхто яго атак адбiць не змог.
Чаму няшчасце лёгка к нам прыходзiць,
А шчасце цяжка кожнаму каваць?
Бяду сабе лягчэй ўсяго знаходзiць,
А шчасце нават цяжка утрымаць.
I раўнавагi не iснуе ў долi,
Каб шчасця i няшчасця роўна даць,
Каб парытэт збярогся для патолi,
I ад бяды каб меней гараваць.
Бясконца трэба цяжка намагацца,
Здабыць каб шчасце крохкае сабе,
Няспынна трэба за яго змагацца,
Бо шчасце здабываюць ў барацьбе.
18.10.1996
1731
ВЫШЭЙШАЕ ШЧАСЦЕ
Хай поспехi будуць ў жыццi без супынку,
Ды шчасця нiяк не здабыць,
Калi у каханнi спаткаеш замiнку,
Вышэйшае шчасце – любiць.
Бясконца каханне калi абмiнае,
Маркота i сум на душы,
А хто яго доўга упарта чакае,
Таму з любым рай ў шалашы.
Навошта багацце, прыгожыя рэчы,
Iх мець – намагацца дарма,
Пяшчотна руку як пакласцi на плечы
Няма каму – шчасця няма.
Здароўе – што трэба, ў
парадку работа,
Ды шчасця нiяк не знайсцi,
Бясконцая ў сэрцы туга i маркота,
Кахаць – лепш ўсяго у жыццi.
I мудрасць сваю, i жыццёвыя сiлы
Патрэбна ў той бок скiраваць,
Каб пела душа, i каб поруч быў мiлы,
Вышэйшае шчасце – кахаць.
19.10.1996
1732 У
КАХАННI СIЛА
Калi ў душы каханне ёсць,
Жыве ў ёй любая пяшчота,
На белы свет мінае
злосць,
Ў руках спарней гарыць работа.
Калi каханне не прыйшло,
Амаль няма жыццёвай сiлы,
На ўсiх ў жыццi вiруе зло,
Свет белы – шэры i нямiлы.
I праца не iдзе да рук,
Звычайны стан душы – лянота,
На сэрцы боль ад дум i мук,
Гняце бясконцая маркота.
Каханне – шчасця пачуццё,
З iм iснаванне мае сутнасць,
Шчаслiвым каб зрабiць жыццё,
Патрэбна i яго прысутнасць.
Бо хочацца, каб доўгi час
Ў душы каханне гаманiла,
Запал жыццёвы каб не згас,
Ў каханнi – моц душы i сiла.
19.10.1996
1733 ЯК I
РАНЕЙ
Няўмольна плынь жыцця бяжыць,
Гады сплываюць ўнiз па плынi,
Ды радасна на свеце жыць,
Калi каханне не пакiне.
Калi яго касцёр гарыць,
Хоць старасць i кранулась цела,
Ды маладосць ў душы кiпiць,
Таму кахаць магчыма смела.
Цiкавасць цела здатна даць,
Ды гэта вокладка, паперка,
Мэта душы – заўжды кахаць,
Душа – салодкая цукерка.
Таму i здатна пакахаць
Не вельмi маладое цела,
Бо досведу – не пазычаць,
Душа кахае больш умела.
Ляцяць няўмольныя гады,
I цела выгляд свой змяняе,
Ды, як душою малады,
Яна, як i раней, кахае.
19.10.1996
1734 ЭРЗАЦ
Варыянтаў у жыццi багата:
Часам здатна дараваць палац,
Любая i звыклая каб хата
Выглядала кепска, як эрзац.
Можна ў хаце жыць, ды лепш iначай,
Але ўсiм палаца не было,
I душа бясконца горка плача,
Ды ў нябыт мiнулае пайшло.
Хочацца, каб зноў душа спявала,
Ды пакуль мелодыi няма,
Хаця хата цела сагравала,
Палац думку цешыў нездарма.
Як душы i целу добра будзе –
Шчасце дакранулася крылом,
Толькi цела як любоў набудзе,
Шчасце ўраз апынiцца ў былом.
Як кахаюць i душа, i цела,
Думка здольна збудаваць палац,
Як душа ад шчасця не трымцела,
Ад любвi астанецца эрзац.
19.10.1996
1735 БЫЦЬ
ЗРАЗУМЕЛЫМ
Я мудрагелiстыя вершы не пiшу,
I у мяне адна заўсёды мода:
Каб чытача яны краналi за душу,
Складаю свае вершы для народа.
Шмат вершаў ёсць, але не ўсе мне па душы,
Бо часам цяжка сэнс iх разумею,
Лiчу, што пэўнай дасягнуў даўно мяжы,
Што даць ацэнку твору я
умею.
Як можна верш незразумелы напiсаць?
Хоць права ёсць на самавызначэнне,
Ды не цiкава вельмi твор такi чытаць,
У чытача iнакшае iмкненне.
Калi паэт пазнае iншую душу,
I здатны адчуваць яе дакладна,
Чытач належнае аддасць яго вершу,
Бо будзе зразумелы ён выдатна.
Паэт складае кожны верш не для сябе,
Хай нават будзе змест занадта смелым,
Ды, каб чытач са сном не змогся ў барацьбе,
Павiнен верш быць добра зразумелым.
19.10.1996
1736 ЕДНАСЦЬ
ДУШ
Душа заплача – сэрца забалiць,
Яны заўжды сумуюць толькi разам,
З душой балючай вельмi цяжка жыць,
Ды боль душы паволi знiкне з часам.
Душа заўжды галоўная з прычын,
Што навакольны свет адчуць мы ў змозе,
I што кахаем горача жанчын,
Ў жыццi iсцi каб па адной дарозе.
Душа ва ўсiх адметная, свая,
Ды шчасце быць з душой падобнай можа,
Душа стварае асабiстасць – «я»,
Калi падобны душы, iм прыгожа.
Тады, як крэмень, моцная любоў,
Магутнае сяброўства, не горш сталi,
Дакладна зразумела сутнасць слоў,
Такiх два «я» адну душу стваралi.
Як iснаваць у змозе еднасць душ,
То шчасце разам атрымаюць людзi,
Бо будуць сцiплай жонка, мужным муж,
Душа нi плакаць, нi балець не будзе.
20.10.1996
1737 СМЕЛА
ПЛЫЦЬ
Умець не трэба вельмi добра плысцi,
Як часам апынуўся у вадзе,
I ратавальны круг – зусiм не выйсце,
Грэбсцi рукамi – i не быць бядзе.
Калi вады, як ворага, баяцца
I думаць, што нiколi не паплыць,
Няма на што, хоць крыху, спадзявацца,
Пагана, без надзеi цяжка жыць.
Каб не пазнаць ў жыццi няшчаснай долi,
Адвесцi ўбок суровую бяду,
Не трэба страху адчуваць нiколi,
Скакаць патрэбна смела у ваду.
Не след на човен нават спадзявацца,
Хай плынь спачатку трохi панясе,
Грэбсцi мацней, i можна з ёй змагацца,
Калiсьцi пачыналi плаваць ўсе.
На мелi брод лепш не шукаць упарта,
Старацца самастойна ў хвалях плыць,
Бо паважаць сябе, бясспрэчна, варта,
З павагаю лягчэй на свеце жыць.
20.10.1996
1738 АПОШНЯЯ
ПРЫГАЖОСЦЬ
Асыпае клён свой лiст чырвоны,
Летнюю скiдае ўсю iржу,
Голыя, амаль што, стаяць клёны,
Выгляд iх нясе тугу ў душу.
Адзвiнела радаснае лета,
Шчасце падымала на крыло,
Ды жыццё пранеслась, як ракета,
Ўсё было, ды з часам адцвiло.
А цяпер асеннi лiст спадае,
Сум няўмольны селiцца ў душы,
Хоць чаруе восень залатая,
Ды галлё на кронах, як крыжы.
Дзiўнаю красой чаруе восень,
Бо яшчэ гарыць пажарам клён,
Але хмары нiзка, знiкла просiнь,
Застаецца крыху цёплых дзён.
Пакуль крочыць восень залатая,
Сумна, ды далёка да бяды,
Прыгажосць апошняя злятае,
Сыпляцца чырвоныя лiсты.
20.10.1996
1739 ПРОЗА
ЖЫЦЦЯ
Я ў думках крокам абыходжу лёс,
Раблю вялiкiя прыпынкi,
Цi праз гады бягу цiкавы крос,
Гляджу мiнулага карцiнкi.
Бо час перагартае календар
Дакладна вельмi i упарта,
Мiнулага свайго я гаспадар,
I да яго вяртацца часам варта.
Ва ўяўленнi – вясновыя сады,
Усмешка на каханым твары,
Iмпэт яшчэ занадта малады,
I, нiбы казачныя, мары.
Пунсовыя надзеi парусы,
Ў душы – бясконцая пяшчота,
I захапленне ад былой красы,
Не замiналi непагадзь i слота.
Не хочацца вяртацца з небыцця,
Было прыемным вандраванне,
Ўзнёсласць стала прозаю жыцця,
Яна нясе ў душу расчараванне.
20.10.1996
1740 ДУША
ЧАКАЕ
Ветрык налятае,
Нiбы незнарок,
Восень пачынае
Свой рашучы крок.
Сцiхлi птушак спевы,
Iх зусiм не чуць,
Агалiлiсь дрэвы
I душу гнятуць.
Восень залатая,
Сумна на душы,
Вецер лiст зрывае,
Дрэвы – як крыжы.
Дзень зусiм кароткi,
I цяпла няма,
Час прайшоў салодкi,
Хутка ўжо зiма.
Бура лiст змятае,
Сцелiць дываны,
А душа чакае
Радаснай вясны.
20.10.1996
1741
ПАЭТЫЧНЫ СВЕТ
Я для сябе стварыў асобны свет,
Хоць ён падобны на падман аптычны,
Але, калi ў душы амаль паэт,
То вабiць свет нябачны паэтычны.
Жывеш ў цудоўным свеце цэлы час,
Хоць адчуваеш добра свет фiзiчны,
Ды здольны перайсцi заўсёды ўраз
У iншы свет, прыгожы i лiрычны.
Нягод жыццёвых ў iм зусiм няма,
Бо свет цудоўны цалкам iрэальны,
Паэтаў космас цягне нездарма:
Свет паэтычны – дзiўны
свет астральны.
Цiкава ў вабным свеце пабываць,
Бясконца музы песнi там спяваюць,
Таму i вершы лёгка мне складаць,
Яны з душы, як белы цвет, спадаюць.
Адзiны для натхнення ёсць
сакрэт:
Бясконца вершы каб з душы збягалi:
Стварыць патрэбна паэтычны свет,
А iншае – драбнюткiя
дэталi.
20.10.1996
1742 ТВОРЧЫ
ПРАЦЭС
Заўсёды, калi новы верш складаю,
Я маю моцны ад яго уплыў,
Бо вiдавочна дзею адчуваю:
Працэс пiсьменства радасць мне дарыў.
Натхнення маёй творчасцi не трэба,
Наадварот, калi пiшу вершы,
Калi пачне спадаць тэкст новы з неба,
Натхненне адчуваю на душы.
З цiкавасцю я творчасць назiраю,
Ды мне яна – нязведаны сакрэт,
Хоць вершы доўгi час ужо складаю
I адчуваю: стаў амаль паэт.
Люблю працэс цудоўны, ён мне мiлы,
Бо радасць здатны у душы ствараць,
Працэс не вымагае многа сiлы,
А здатны iх бясконца памнажаць.
Здаецца, вершы ўжо складаць
умею,
Ды для мяне пiсьменства – цёмны лес,
Дагэтуль я яшчэ не зразумею,
Як творчы адбываецца працэс.
21.10.1996
1743 ШЛЯХI
ЖЫЦЦЯ
Жыццё – не толькi роўная
шаша,
Хаця здалёк такiм яно здаецца,
Сумуе на калдобiнах душа,
На кожнай яме болем адгукнецца.
Бясконцым шчасцю немажлiва быць,
Мiнае час прыемнасцей i згоды,
Няшчасце дзесьцi на шляху ляжыць,
Бо шчасце i няшчасце – антыподы.
Абодва сустракаюцца ў жыццi,
Яны заўсёды крочаць толькi разам,
З адным з iх нельга ўсё жыццё прайсцi,
Яны прыходзяць i знiкаюць з часам.
Няма ў жыццi без цяжкасцей шляхоў,
Абавязкова будуць перашкоды,
Яны ўзнiкаюць з часам зноў i зноў,
Душа сумуе i балiць ад шкоды.
Ды ёсць мясцiны гладкiя шашы,
Прайсцi па iх – цудоўная
нагода,
Каб радасць не згасала у душы,
Ў жыццi каб адчувалась асалода.
21.10.1996
1744 НОВЫ
ДЗЕНЬ
Мне радасна з днём кожным сустракацца,
Нясе ён невядомасць для мяне:
Цi з д'яблам толькi прыйдзецца змагацца,
Цi боская рука душу кране?
Хоць невядома, ўсё адно цiкава,
Хай нават чорны шлях жыцця бяжыць,
Хоць радаснага на шляху i мала,
Ды шчасце проста iснаваць i жыць.
Прыемна, калi сонейка ўзыходзiць,
I прывiтанне шле Зямлi сусвет,
Мне шчасце лёгка у жыццi знаходзiць,
Бо шчасце – бачыць навакольны
свет.
Падарак шчодры – новы дзень
ад Бога,
Што лепшага яшчэ ў жыццi жадаць?
Заўсёды будзе добраю дарога,
Нiколi многа як не вымагаць.
Святло сваё дзень новы разлiвае,
Прыемна ласку Бога адчуваць,
Пачаўся ранак – i душа
спявае,
Бясконца трэба лепшага чакаць.
22.10.1996
1745 ПА IНШЫ
БОК
Ад гора будзе зноў душу пячы,
Заўсёды радасць мець няма нагоды,
Мне цяжкасцi таксама па плячы,
Пераадольваць трэба перашкоды.
Не след занадта моцна гараваць,
Бо з часам цалкам боль душы праходзiць,
I ў кепскiм можна добрае шукаць,
Уменне трэба, каб яго знаходзiць.
Хоць роспач залiвае грудзi ўраз,
Лепш не дазволiць, каб стварылась мора,
Цудоўны лекар болю – толькi час,
Ён вылечыць любое можа гора.
Ў жыццi задужа часты госць бяда,
Уплыў яе на настрой надта значны,
Праз тэрмiн боль сцякае, як вада,
Я плынi ачышчаючай удзячны.
Хоць кепска часам будзе на душы,
Не трэба праклiнаць нiколi долю,
Бо можна стаць па iншы бок мяжы,
Каб шчасце атрымаць i мець патолю.
22.10.1996
1746
ЗАКАХАНАСЦЬ
Мне радасна, як цуд, красуню бачыць,
Час не прайшоў яшчэ мой залаты,
Каб прыгажосць чароўную адзначыь,
Дасюль запал у сэрцы малады.
Патрэбна толькi нейкае iмгненне,
Адчуць каб сiлу ад жаночых чар,
Не замiнае нават i адззенне,
Убачыў – i ў душы гарыць
пажар.
Бо дзiўных мар, як хваль, бушуе многа,
Ўдалечыню нясе кахання плынь,
Чаруе невядомая дарога,
На ёй сустрэну мёд або палын?
Ды прыгажосць у шлях упарта клiча,
I з губ збягае шмат пяшчотных слоў,
Заззяе сонцам радасць на аблiччы,
Хоць закаханасць, пэўна, не любоў.
Прыемна па душы красуню бачыць,
I закаханасць радасна адчуць,
Ад прыгажосцi не магу iначай,
Красунi мець спакой мне не даюць.
23.10.1996
1747 КАБ
ШЭРАЙ ФАРБЫ НЕ БЫЛО
I радасць сустракаем не заўжды,
I шчасця выпадае вельмi мала,
Бягуць, як мышы, шэрыя гады,
А дзе ж вясёлка яркая прапала?
Юнацтва запалiла шмат надзей,
Але яны згасалi цалкам з часам,
Бо плынь жыцця, хада яго падзей
Не дазвалялi быць з надзеяй разам.
Чаму жыццё заводзiць ў кепскi стан?
Чаму душа, як птушка ў клетцы, б'ецца?
Бо у каханнi тоiцца падман,
Кахаць пяшчотна зрэдку удаецца.
Калi каханне полымем гарыць,
Вясёлкай дзiўнай свет вакол iграе,
Прыемна i на белым свеце жыць,
Бо шчасце, нiбы ружа, расцвiтае.
Зусiм каб шэрай фарбы не было,
Дарэмна на жыццё не наракалi,
Патрэбна, каб каханне не прайшло,
Яго, як зрэнку вока, зберагалi.
24.10.1996
1748 РАНЫ
ДУШЫ
Трэба ведаць: душа ёсць i цела,
Ды мiж iмi iснуе мяжа,
I пакуту, што цела сцярпела,
Не стрывае нiколi душа.
Яе моцна ўражае абраза,
I яна пакутуе ад ран,
Крыўда моцна змяняе адразу
Яе добры спагадлiвы стан.
Вельмi хутка наносiцца рана,
I святло душы згасiцца ўраз,
Ды яна зажывае пагана,
Бо працяглы спатрэбiцца час.
Цела хай знемагае ад болю,
Ды душу пiльна як шанаваць,
Ад жыцця мець магчыма патолю,
Душа будзе, як птушка, спяваць.
Калi целам магутны, як волат,
Ды душа пакутуе ад ран,
Прытулiўся магiльны ў ёй холад,
Душу мучыць ганебны падман.
24.10.1996
1749
ПАДТРЫМАЕМ ЛIТАСЦЮ
Калi накiне доля кайданы,
З iх кiпцюроў не вырвацца нiколi,
Бо зробяць поплам цуд жыцця яны,
Навокал ёсць пакутлiвыя долi.
Нялёгка жыць ў пакутах доўгi час,
Зусiм няма на чым душы сагрэцца,
Хоць радасцi праменьчык цалкам згас,
Жыццё трывае, нiкуды не дзецца.
Ад лiтасцi прасi або малi,
Змянiць не удаецца чорнай долi,
I пекла агнём палiць на зямлi,
Гучаць малiтвы, нiбы вецер ў полi.
Вакол людзей няшчасных вельмi шмат,
Яны чакаюць помачы ад Бога,
Быў з iх бы кожны невыказна рад,
Калi б прыйшла людская дапамога.
Жахлiвыя пакуты у адных,
Iм жыць у кайданах бясконца трэба.
Мо лiтасцю мы падтрымаем iх,
Надзённага дадзiм, хоць трохi, хлеба?
25.10.1996
1750
СПУСТАШЭННЕ
Чаго няма, бясконца тое вабiць,
Яго абавязкова трэба мець,
Жаданне, чым наяўнасць, лепей мабыць,
Бо тым, што ёсць, душу не абагрэць.
Душа жадае лепшага другога,
Даступнае – як дадзена дарма,
Iмкненне мець – бясконцая
дарога,
Канца i краю ёй амаль няма.
Мэта занадта памнажае сiлы,
Запальвае агеньчыкi ў вачах,
А дасягненне падразае крылы,
Далей бяжыць нявызначаны шлях.
Жаданне моцна у жыццi трымае,
I, калi час жаданняў
не прайшоў,
Сканцэнтраваць ўсе сiлы вымагае,
Дае натхненне спробы рабiць зноў.
Прыйшло перанасычання iмгненне,
Спаўна жаданай дасягнуў мяжы,
Душу ўраз запаўняе спусташэнне,
Жыць сумна без жаданняў у душы.
26.10.1996
1751 КОЖНЫ
ДЗЕНЬ
Як не вычарпаць мора нiколi,
Паэтычных не вычарпаць тэм,
Пiшуць вершаў паэты даволi,
Дастаткова вялiкiх паэм.
Кожны дзень даць уражанне здатны,
Бо стварае пачуццi ў душы,
Калi выпадак досыць выдатны,
Аб iм лёгка складуцца вершы.
Як душа пульс жыцця адчувае,
Не iснуе ў пiсьменстве праблем,
Бо заўжды тэма знойдзецца тая,
Вырашаць не патрэбна дылем.
У пiсьменстве не маю сiстэмы,
Новы дзень шчодра думкi нясе,
Фармiруе само жыццё тэмы,
Iх нiколi не вычарпаць ўсе.
Аб жыццi свае вершы складаю,
Тэмы самi прыходзяць ў душу,
На ляту я iх сэнс адчуваю
I штодня таму вершы пiшу.
26.10.1996
1752
БЯСКОНЦЫ ЦУД
Вакол цудоўна i цiкава!
Дакладна збудаваны свет:
Прырода ў космас накiдала
Бясконцасць зорак i планет.
I выгляд неба дае змогу
Для вываду мець шмат падстаў:
Стварыць пад сiлу дзiва Богу,
Iначай зоркi хто б трымаў?
Яны дакладна ў небе ходзяць,
Але не пакiдаюць след,
Нiбы гадзiннiк хто заводзiць,
Гадзiннiк Бога – ўвесь
сусвет.
Калi ўначы глядзець на зоркi
I Месяца цудоўны рог,
Не можа iншай быць гаворкi:
Тварэц сусвету – толькi
Бог.
Чароўна ззяе ў небе Сонца,
Жыццё трымае на Зямлi,
Жыць будзе Божы цуд бясконца,
Яго з рук Бога мець змаглi.
26.10.1996
1753 ССОРА
От дуновенья ветерка,
Хоть далеко ещё до бури,
Теряет зеркало река,
Не отразится в ней лазури.
Хоть голубые небеса,
И светит солнышко, как прежде,
Ушла желанная краса,
Не оставляя шанс надежде.
Ещё недавно в гладь воды
Прибрежных ив смотрелись гривы,
Но ветер добавлял беды,
И застонали скорбно ивы.
Хотя луч блещет золотой,
Но ураган бушует полный,
И разъярённою водой
На берег набегают волны.
Прекрасно зеркало у вод,
Но ветер был немил с рекою,
Промчится ссора и уйдёт,
Дождаться нужно лишь покоя.
26.10.1996
1754 КАБ
ПАЛАЛА ЗАЎЖДЫ
Каханне, нiбы вогнiшча, палае,
Ды пiльна яго трэба зберагаць,
Загасне хутка або прагарае,
Калi агонь пагана даглядаць.
Бо лёгка запалiць агонь кахання,
Але не вельмi проста зберагчы,
Калi ён згасне, застаюцца зданi
I прыцемкi ў душы, як уначы.
Але раздздьмухваць як яго бясконца,
Агонь няшчадным вельмi здатны быць,
Хоць грэе ён магутна, нiбы сонца,
Ды надта хутка цалкам прагарыць.
Без вогнiшча кахання не сагрэцца,
Без полымя халодная душа,
Пакутаваць пакорлiва прыйдзецца,
Душу знiшчае паступова ржа.
Каб вогнiшча кахання шчасце дала,
А не пайшло знянацку ў небыццё,
Патрэбна, каб яно заўжды палала,
Пяшчотай сагравала ўсё жыццё.
26.10.1996
1755
ЛЮБОЎНАЯ ДАРОГА
Чаму i боль, i радасць ў адзiн час?
Ў каханнi ёсць дваiстая прырода:
Каб у душы запал яго не згас,
Павiнна супярэчка быць i згода.
Ў каханнi роўных не знайсцi шляхоў,
I нават доўгi шлях яго шчарбаты,
Хоць цiша можа быць, ды потым зноў
Iдзе вайна, i моцна б'юць гарматы.
Амаль заўжды так i павiнна быць,
Вайна мiне, i мiр пануе з часам,
Галоўнае ў жыццi – не разлюбiць,
Прайсцi жыццё да скону толькi разам.
Хай б'юць гарматы, доўжыцца вайна,
Але салодкi потым мiр прыходзiць,
Каханне як не выпiта да дна,
Бакi бясконца будуць мiр знаходзiць.
Каханне – не цудоўная шаша,
Ў калдобiнах любоўная дарога,
Але, калi агнём гарыць душа,
Каханне шчасця вабнага дасць многа.
26.10.1996
1756
ШЧЫРАСЦЬ
Я шчырай размовы хачу,
Падману цярпець не жадаю.
Мо лепей зусiм памаўчу,
Чым з камнем ў душы размаўляю?
Адкрыта i шчыра скажу,
Iначай я проста няздольны:
Няшчырасць плюе мне ў душу,
Ды кожны у выбары вольны.
Агiдна паслухаць падман,
Не можа быць горай адносiн,
Нягодны ствараецца стан,
Такiх не жадаю я зносiн.
Не трэба размовы такой,
Але яна часам бывае,
Як быццам прагуляны бой,
След горкi ў душы пакiдае.
Таму з асалодай маўчу,
Бо шчырасць няпроста знаходзiць,
Я шчырай размовы хачу,
Ды часта вакол падман ходзiць.
26.10.1996
1757 ДАЎНО
ВЯДОМА
Заўзята брэшуць рыбакi,
Натура iх даўно вядома,
Не слухаць лепш расказ такi,
Бо апануе душу стома.
Замест таго, каб расказаць,
Цi была добраю нагода,
Пачнуць бяссорамна брахаць,
Паведамiць сапраўднасць шкода.
Не скажа слушна, дзе ён быў,
Лавiў што, на якую жылку,
Злавiў ляшча цi не злавiў,
Клёў на якую быў нажыўку?
Няздатны не збрахаць рыбак,
Ён дзiўны казачнiк вядомы,
Спытае хай яго сваяк
Цi пацiкавiцца знаёмы.
Як рыбака стрэў незнарок,
Адразу ясна ўсё ў размове:
Быў ў «x», чапляў «z» на кручок,
I толькi «y» быў ў улове.
26.10.1996
1758 СЛЁЗЫ
Калi абразяць, то малы заплача,
Даросламу як ў цяжкiм стане быць?
Таксама рэагуе, не iначай,
Але не здатны, як малы, зрабiць.
Трываць павiнен горкую абразу,
На сэрца накладаюцца рубцы,
Хто паступова, а другi адразу
Плыве у вечнасць, аддае канцы.
Ўсё мудра прадугледзела прырода,
Ды чалавек з сваёй мараллю ўлез,
Што нельга плакаць скрозь, занадта шкода,
Бо плач здымае непазбежны стрэс.
Як цяжка, лепш заўжды паплакаць трэба,
Бо боль абраз душу тваю знайшоў,
Ачысцяць яе слёзы, як дождж неба,
I будзе роўна бiцца сэрца зноў.
Пазбегнуць каб свайму жыццю пагрозы,
Як завiтае вельмi сумны час,
Хай льюцца ачышчаючыя слёзы,
Яны здымаюць цяжкi стрэс ураз.
26.10.1996
1759
ТЭМПЕРАТУРА ДУШЫ
Радасць душу, як агонь, сагравае,
Ды, як прыйдзе час бяды,
Вечную сцюжу душа адчувае,
Студзяць яе халады.
Як душа змерзне, касцёр не нагрэе,
Бо прамень радасцi згас,
Добрае слова сказаць хто умее,
Здыме з душы боль ураз.
Хоць душу пекла працягла знiшчала,
Вызвалiць радасны рай,
Калi душа крыху цёплаю стала,
Ў ёй пяе сонечны май.
Сэрца пачне вельмi радасна бiцца,
Прэч абсыпаецца ржа,
Ўдосталь пяшчоты дасць шчасця крынiца,
Як сагравае душа.
Хочацца, каб не здаралiсь нiколi
Болей ў душы халады,
Цяжка без радаснай светлай патолi,
Шчасця жадаю заўжды.
27.10.1996
1760 ГОРКI
ЖАРТ
Доля жанчын часам вельмi нялёгкая,
Горай яе не знайсцi,
Таму нярэдка ў жанчын вочы вогкiя,
Цяжка гаротным ў жыццi.
Долi псуюць iм не людзi паганыя,
Нават не крыўда ад слоў,
Долi без жалю руйнуюць каханыя,
Лёс разбурае любоў.
Як загарыцца каханне нязгаснае,
Але адказу няма,
Горкая доля жанчын i няшчасная,
Хоць вiнавата сама.
Цела аддаць лёс прымусiў нямiламу,
Бо вымушаюць гады,
Сэрца балiць па свайму шызакрыламу,
Так у галубак заўжды.
Сэрца павек ў аднаго закахалася,
Але другi мужам стаў,
Цяжкая доля жанчыне спаткалася,
Лёс з ёй жарт горкi згуляў.
27.10.1996
1761 ЗАЛАТЫ
МУЖ
Стараемся ўсе звонку лепей быць,
Калi пара настала пакахаць,
Удасца як жаданае здабыць,
Душу наросхрыст можна раскрываць.
Паганае iмкнемся захаваць
Ў нябачныя амаль куткi душы,
Як прыйдзе час самiм сабою стаць,
То бачна, колькi прыхавана лжы.
Чаму бывае слабая любоў,
Чаму яе такi кароткi час?
Душа сама сабой як стане зноў,
Адносiны змяняюцца ураз.
Таму пачуцце моцнае заўжды
Знiкае вельмi хутка без слядоў,
Збяжыць, як веснавы паток вады,
Не кажуць вусны больш пяшчотных слоў.
Душу каханне здатна фарбаваць,
Паганае схаваць ў яе куты,
Заўсёды значна лепей пачакаць,
Каб ведаць, што муж будзе залаты.
28.10.1996
1762
ЖЫЦЦЁВАЯ ДАРОГА
Чужой бяды амаль не памячаем,
А колькi лёсаў ёсць заўжды благiх!
Сваёй няма – i клопату не
маем,
Зусiм нас не турбуе лёс другiх.
Як цяжкая жыццёвая дарога,
I вымашчана горкаю бядой,
Адкуль прыйдзе няшчасным дапамога?
Дзе iм сваёй душы шукаць спакой?
Чаму мы бессардэчныя такiя,
Як быццам мiласэрнасцi няма?
Душа адных, як воўк галодны, вые,
Ды дапамогi iм чакаць дарма.
I кожны сам на сам з сваёй бядою,
Куды пякельны шлях ў жыццi вядзе?
Бясконца цяжка ў грамадзе iзгою,
Яму знаходзiць дапамогу дзе?
Жыць вельмi кепска, ад пакуты стома,
Хоць кажуць, ў пекла шлях масцяць з надзей,
Шукаць дзе дапамогi – невядома.
А мо яна ўсё ж прыйдзе ад людзей?
28.10.1996
1763
НАРМАЛЬНАЕ РАЗМЕРКАВАННЕ
Чаму прывабны, як краса, падман,
Што, як анёлы, добрыя ўсе людзi?
Такiм яшчэ не быў нiколi стан,
Далей нiколi ўзорным ён не будзе.
Сцвярджэнне цалкам вольна ад абраз,
Але ў iм iснасцi адлюстраванне,
Дакладны здатны даць заўжды адказ
Закон нармальнага размеркавання.
Мы розныя – бясспрэчны цалкам
факт:
Для аднаго ў жыццi сцяжынка бегла,
Для iншага ляжаў шырокi тракт,
Хто ў рай iдзе, а нехта крочыць ў пекла.
Для кожнага ў жыццi свая мараль:
Адным дабро перапаўняе грудзi,
Другiя толькi робяць зло, на жаль,
Бо розныя па вызначэнню людзi.
Падман салодкi: добрыя мы ўсе.
Закон дае iнакшыя умовы,
Бо падарункi ўсё ж жыццё нясе:
I кайданы, i турмы, i аковы.
28.10.1996
1764 IСЦIНА АДНА
Бясспрэчна – iсцiна адна,
Бо двух не можа быць нiколi.
А дакапацца як да дна,
Як iх iснуе значна болей?
Рэлiгiй дзвесце на зямлi,
Але сапраўдная якая?
Яны у розны час прыйшлi,
Сапраўдней – самая старая.
Сусвет стварыў сапраўдны Бог,
Зямля стварылась Iм i людзi,
Але i думаць Ён не мог,
Што вельмi шмат рэлiгiй будзе.
Хто пажадаў уладу мець,
Свае рэлiгii стваралi,
Не вельмi цяжка зразумець:
Тварца пацiху адсувалi.
Як людзi дзiкiмi былi,
Ўсе Богу верылi бясконца,
Сапраўднага Тварца знайшлi:
Жыццё давала шчодра сонца.
28.10.1996
1765 КЕПСКА
БУДЗЕ
Хай будзе кепскаю яда,
Няхай не будзе алкаголю,
Як целу скруха – не бяда,
Галоўнае, што маем волю.
«Свабоду» чулi з-за мяжы,
Што людзi мелi там патолю,
Было нялёгка на душы,
Сацыялiзм абрыд да болю.
Не верылi, што прыйдзе час,
Што знiкне, бо мацней быў сталi,
Хоць так здавалась, згiнуў ўраз,
Яго зусiм не шкадавалi.
У памяцi яшчэ часы,
Што часам есцi нам давалi:
Кавалак сiняй каўбасы
Гарэлкай моцнай запiвалi.
Сацыялiзм даўно ў труне,
Яго нi кропелькi не шкода,
Ды кепска будзе, як мiне
Час любы, калi ёсць свабода.
29.10.1996
1766 ТРЭБА
ПЛЫЦЬ
Усё ў жыццi патрэбна паспытаць,
Бягучых спраў, як зорак ў небе, многа,
Каб горычы пасля не адчуваць,
Што выпала не лепшая дарога.
Няхай не слушны вынiк – не бяды,
Але за спробу не ўпiкнуць нiколi,
Зноў знойдуцца мажлiвасцi заўжды,
Як моцная iснуе сiла волi.
Калi дарога у жыццi адна,
Яе лiчыць не трэба аптымальнай,
Лепш вычарпаць магчымасцi да дна,
I аптымальнасць зробiцца рэальнай.
Шукаць патрэбна, каб не шкадаваць,
Хай цягнецца жыццёвы шлях няроўны,
Бо праз гады бязглузда ўспамiнаць,
I ва ўспамiнах лад ўжываць умоўны.
Каб навучыцца плаваць – трэба плыць,
А не размовы пра глыбiнi весцi,
Бо лепшы лёс нiколi не здабыць,
Калi сядзець бязвылазна на месцы.
29.10.1996
1767 НЕ МАГУ
ЗНАЙСЦI
Шляхоў ў жыццi бяжыць даволi,
Ды лепшы як пазнаць?
Не сустракаецца нiколi,
I дзе яго шукаць?
Як ступiш крок – адна
маркота,
I трэба уцякаць,
Мне лепшы шлях знайсцi ахвота,
Бо сiл няма чакаць.
Майстэрна вельмi захаваны,
Шукаеш – i няма,
Вакол ганебныя падманы.
А мо шукаць дарма?
Як спроба кепская здарыцца,
Душа агнём гарыць,
Хто не жадае супынiцца,
Няма калi i жыць.
Iмкнуся лёс знайсцi цудоўны,
Спяшаючысь бягу,
Ды шлях спаткаць прыгожы роўны
Дасюль я не магу.
30.10.1996
1768 БЕЗ
КАХАННЯ
Прашу шчасце адгукнуцца,
Ды яно маўчыць заўжды.
Мо баiцца захлiпнуцца,
Бо набрала ў рот выды?
Нешта не дае адказу,
Мо шукаць яго дарма?
Адчуваю зноў абразу,
Бо пакуль яго няма.
А мо толькi захавалась,
Не магу яго знайсцi,
Шмат ужо нагаравалась,
Як без шчасця быць ў жыццi?
Ды дарэмнае гуканне,
Ўжо стамiлась вельмi я,
Можа марнае чаканне,
Доля горкая мая.
Шчасце ходзiць – нiбы
зданi,
Пакуль цяжкi крыж нясу,
Аддаць трэба без кахання
I цнатлiвасць, i красу.
30.10.1996
1769 БЫЦЬ
ВЕРШУ
Як схлусяць мне – пра
шчырасць iдзе мова,
Заплача хто – пра слёзы
напiшу,
Ў маiх вершах працягнецца размова,
Як слова моцна закране душу.
Распавядаюць пра зiгзагi долi,
Душой яны ўспрымаюцца заўжды,
Уражанняў жыццё дае даволi,
Бо пакiдае кожнае сляды.
Запалiцца пачутае iскрынкай,
I пра жыццё складае верш душа,
Ураз сляды становяцца сцяжынкай,
Прасёлак пабяжыць, пасля шаша.
Жыццё дае уражанняў мне многа,
Што хопiць iх на доўгiя гады,
Выдумлiваць не трэба ўжо нiчога,
Ў жыццi шмат шчасця, яшчэ больш бяды.
Знаходжу адмысловую падзею,
Што закранае востра за душу,
Ды рыфмы да яе знайсцi умею,
Была падзея – быць з яе
вершу.
30.10.1996
1770
ПСIХАЛАГIЧНЫЯ БАР'ЕРЫ
Псiхалагiчныя бар'еры
Заўжды не вельмi лёгка браць,
Душу гнятуць яны без меры,
Iх надта цяжка пакараць.
Хаця бар'ер зусiм нябачны,
Але стаiць ён – нiбы гмах,
Бо унутры занадта значны,
I выклiкае моцны страх.
Хто гмаху без падстаў баiцца,
Рабом становiцца заўжды,
Каб вольным быць, след ўраз рашыцца
I за сабой спалiць масты.
Гараць масты, амаль згарэлi,
I адчуваю, што цяпер,
Са страхам вочы хоць глядзелi,
Прапаў зусiм ў душы бар'ер.
Хаця бар'ер псiхалагiчны
Стаiць, як стражнiк, на мяжы,
Знiкае, як падман аптычны,
Бо утвараўся ён ў душы.
30.10.1996
1771
НЯПРОСТАЯ ЗАДАЧА
Мой вельмi просты верш, ён – як рыдлёўка,
Мне мудрагелiстасць не па душы,
Павiнна быць выдатнай падрыхтоўка,
Складаць каб толькi простыя вершы.
Пiшу, было для ўсiх каб зразумела,
Мо гэта не паэзiя, i хай,
Але яна ў душы маёй саспела,
Яе перапаўняе цераз край.
Радкi збягаюць – як капёж
вясеннi,
Нагрэецца калi астылы лёд,
Не траэба нават i маё уменне,
Душа сама кiруе думкi ход.
Пiсаць вершы цяпер мая патрэба,
Бо любая мне справа па плячы,
Яны спадаюць – нiбы
дожджык з неба.
Мо знойдуцца для вершаў чытачы?
Мой просты верш, я не магу iначай,
Бо элiтарнасць ў вершах не цярплю,
Хоць просты верш – няпростая задача,
Няпростыя задачы я люблю.
30.10.1996
1772 ПАЛОВА
АД КАХАННЯ
Каханне здатна пераблытаць долю,
I выйсце вельмi цяжка адшукаць,
Ганебную iграць патрэбна ролю,
Бо кепска жыць, пяшчотна як кахаць.
Але кахаць каханага чужога,
На дзвюх адно каханне падзялiць,
Няма у лёсе добрага нiчога,
Але каханне у грудзях гарыць.
Хоць розум кажа: так кахаць пагана,
А сэрца ўсё не хоча забываць,
Бясконца ные, нiбы на iм рана,
Не хораша жанатага кахаць.
Мiж сэрцам i душой жыве нязгода,
Яны няспынна ў жорсткай барацьбе,
Каханага аддаць бясконца шкода,
I цалкам нельга захапiць сабе.
Я на бяду пяшчотна пакахала,
Бо сэрца не жадае больш чакаць,
Палова ад кахання – вельмi мала,
Ды i яе не хочацца страчаць.
31.10.1996
1773
НАДЗЕЙНАЯ АПОРА
Калi ў душы пяшчотнае каханне,
I моцна прыкрываюцца тылы,
Ў душы пануе шчасця адчуванне,
I клопату няма цi ёсць малы.
Ды на каханне як няма адказу
Цi доля ужо трэшчыну дала,
Знiкае шчасце ўдалячынь адразу,
Стан хiбны – як на моры без
вясла.
Не удаецца к берагу прыбiцца,
Вакол бартоў халодная вада,
Трывожна сэрца пачынае бiцца,
Бо чоўну шчасця трапiлась бяда.
Адкуль чакаць жаданай дапамогi?
Бо хочацца, каханне каб прыйшло,
I стала на душы лягчэй хоць трохi,
Але хто дасць жаданае вясло?
Абрыдлi хвалi, i стамiла мора,
А берага паблiзу не вiдаць,
Патрэбна мне надзейная апора,
Бо шчасце – быць каханай i
кахаць.
31.10.1996
1774 ШЛЯХ
ВЕРШАЎ
Не кожны быць здатны паэтам,
Спецыфiка ёсць у верша:
Мо сувязь трымае з сусветам,
Каб быць паэтычнай, душа?
Такiя ж звычайныя словы
Па-iншаму размеркаваць,
Змяняецца рытмiка мовы,
I словы ўжо песняй гучаць.
I рыфмы знаходзiць не трэба,
Шмат тэм узнiкае ў душы,
Паэтам дыктуе iх неба,
Таму, нiбы песнi, вершы.
Калi голас неба не чутны,
Не трэба браць ў рукi пяра,
Як чуецца голас магутны,
Складаць верш настала пара.
Радкi самi з неба спадаюць,
Як голас пачую – пiшу,
Яны шлях сабе пракладаюць
З сусвету паэту ў душу.
31.10.1996
1775 ХУТКА
ВЯСНА
Ў жахлiвы стан прыйшла прырода:
Лiст залаты ужо апаў,
Сырая хмарная пагода,
Дыван цудоўны чорным стаў.
Няма дзе супынiцца воку,
Галлё – як могiлак крыжы,
Ўжо да зiмы не болей кроку,
I сум бясконцы на душы.
Зiма абрусам бруд закрые,
Схавае ўвесь асеннi грэх,
Але пакуль што сэрца ные,
Дасць радасць толькi першы снег.
Маю душу гняце нудота,
Былой красы зусiм няма,
Абрыдла восень, i ахвота,
Каб надыходзiла зiма.
Хаця зiма душу не грэе,
Затое радасць ёсць адна,
Душа знайсцi яе умее:
Зноў хутка вернецца вясна.
31.10.1996
1776 ПАРА
Паслухаць толькi – i знiкае радасць,
Праўдападобна так хлусня гучыць,
Як хочуць нарабiць якую гадасць,
Раней iмкнуцца жорстка абдурыць.
Палiтыкi хлусяць без ўсякай меры,
Каб палiтычны капiтал набыць,
Хто зразумеў – не выявiць
даверы,
А iншых можна без праблем дурыць.
I дураць далей, хаця вельмi шкода,
Ды ёсць яшчэ нямала перашкод,
Расплюшчылiсь каб вочы у народа,
Жывем ужо ў падмане безлiч год.
Але пакуль народ не зразумее,
Што абяцанкi – хiтрасць i
хлусня,
Пакуль даверай ўсё яшчэ хварэе,
Не сустракаць нам радаснага дня.
Палiтыкаў зусiм не трэба слухаць,
А погляд свой i розум трэба мець,
Ад абяцанак прыйдзе толькi скруха,
Даўно пара сапраўднасць зразумець.
31.10.1996
1777 ВИШНЯ
Алеют ярко вишен кроны,
Хотя недавно отцвели,
У жизни жёсткие законы,
Уж осень видится вдали.
Весна волшебная прельщала,
Встречались радость и успех,
Но дней счастливых было мало,
И лёг под ноги цвета снег.
Прошли весенние метели,
Упала на землю фата,
И только вишни зеленели,
Ведь так случается всегда.
О вишнях трудные заботы
С дождём и засухой в борьбе,
В мечтах окончились полёты,
Не время думать о себе.
Когда-то крона была пышной,
Дала ей красоту весна,
Давно с неё собрали вишни,
Теперь печалится одна.
1.11.1996
1778 ЗАЛАТАЯ
ДОЛЯ
Душа, як птушка раненая, рвецца,
Туга гняце, спакой забыў мяне,
Ў свой час каханнем не прыйшлось сагрэцца,
Цяпер я бачу шчасце толькi ў сне.
Няма нiчога лепш кахання ў свеце,
Яно цвiце ў душы букетам руж.
Але, як быць? Яшчэ малыя дзецi,
I нелюбiмы мой няшчасны муж.
Я пакутую ад майго кахання,
Яно – як кара, горш,
чым кайданы,
Не ведала раней, што адчуваннi
Душы такiя моцныя даны.
Няхай бы я пачуцця не пазнала,
Ды без кахання як на свеце жыць?
Бо без яго ў сям'i так шчасця мала,
Няхай яно ў душы маёй гарыць.
Нi радасцi, нi шчасця, нi спакою
Не здатна ўжо цяпер я адшукаць,
Была каб доля толькi залатою,
Iсцi каб замуж, трэба пакахаць.
1.11.1996
1779 КЕПСКIЯ
IМГНЕННI
Бываюць кепскiя iмгненнi,
Працягне д'ябал як руку,
Калi зусiм няма хацення,
Унiкнуць цяжка ад граху.
Як Еве, змей ўкладае ў вуха:
«Не сумнявайся i зрабi».
Але пасля прыходзiць скруха,
I не пазбавiцца журбы.
Ад успамiну цяжкi сорам
Перапаўняе ўсю душу,
Ён параўнацца можа з горам,
Бяда, як перайшоў мяжу.
Ўспамiнаў горкiх не пазбыцца,
Iх несцi трэба ўсё жыццё,
Яны, як ў ручаi вадзiца,
Не хочуць збегцi ў небыццё.
Каб не трывожылi ўспамiны,
I ад грахоў каб не знямог,
Клiч д'ябла слухаць не павiнны,
Няхай параду дае Бог.
1.11.1996
1780 САЮЗ
НАЗАЎЖДЫ
Як чытачы для паэтаў,
Трэба паэты для муз,
Iх запаветная мэта:
Моцны ўсталёўваць саюз.
Музы цудоўна спяваюць,
Iм неабходны слухач,
Розных паэтаў шукаюць,
Iм без паэтаў – хоць плач.
Песнi даруюць натхненне,
Ўраз уваходзяць ў душу,
Хутка, амаль за iмгненне,
Шлях адкрываюць вершу.
Непадуладны шлях гэты
Ўсiм, бо iснуе мяжа,
Шлях пакарылi паэты,
Спеў муз ўспрымае душа.
Музы бясконца спяваюць
Голас гучыць малады,
Вершы паэты складаюць,
Вабны саюз – назаўжды.
1.11.1996
1781 ПАЭТ
Паэт павiнен быць, як птушка, вольны,
Птушыны спеў узнёслы нездарма,
Паэт у кайданах пiсаць не здольны,
Верш будзе, а паэзii няма.
У ланцугi хай закавана цела,
Ды трэба, воля каб жыла ў душы,
Як вольны ў думках, можна сцвердзiць смела:
Паэзiя паявiцца ў вершы.
Паэт залежны – любы для
улады,
Ды калi воля даражэй ўсяго,
Паэту добрай не дадуць пасады,
Няма даброт нiякiх для яго.
Як талент шчодра дадзены ад неба,
Паэт свабодны ў думках без мяжы,
Пiсаць хлусню ганебную не трэба,
Рэальнасць адлюстроўваюць вершы.
Калi прыхiльны ўлады да паэта,
Не будзе вершы прымячаць народ,
Друкуе iх часопiс i газета,
Паэт залежны – проста
вершаплёт.
1.11.1996
1782 ЗАЛАТЫ
КОЛАС
Ўсяму свой час, калi ён надыходзiць
Ссыпае зерне колас залаты,
Як не прыйшоў час – справе толькi шкодзiць,
Калi раней яе рабiць заўжды.
Не трэба справы пачынаць зарана:
Каханне пiць цi друкаваць вершы,
Бо выявiцца, што было пагана,
Як не з'явiлась спеласцi ў душы.
Жыццё бяжыць, няхай чакае справа,
Умацавацца трэба i саспець,
I саспяванне колькi б не трывала,
Жалезную цярплiвасць трэба мець.
Таму не трэба стрымгалоў спяшацца,
А толькi, каб запал душы не згас,
Заўжды ў жыццi не позна закахацца,
Для друкавання вершаў прыйдзе час.
Няхай ў душы ўсё добра саспявае,
Каб колас быў сапраўды залаты,
Як шэраг спраў наперадзе чакае,
Душою застаешся малады.
2.11.1996
1783
ТЭАРЭТЫЧНЫЯ ВЕДЫ
Не вывучыць па кнiгах чужой мовы,
Хоць з часам будзеш трохi размаўляць,
Але не зразумець чужой размовы,
Не трэба цуд нябачаны чакаць.
Не трэба ведаць пра вершаскладанне,
Бо верш ураз складаецца ў душы,
Неверагодна цяжкае заданне
Кагосьцi навучыць складаць вершы.
На ананiзм працэс падобны гэты,
Калi па кнiжках верш складаць гатоў,
Так не Паэты робяць, а паэты,
Працэс iдзе, але не дасць пладоў.
Калi Паэт – тэорыi не трэба,
I марна не патрэбна трацiць час,
Дыктуюцца паэтам вершы з неба,
I без супынкi пiшуцца ураз.
Тэарэтычна ўсё ў жыццi магчыма,
Ды будзе вынiк ў практыцы якi?
Бягуць заўсёды побач, але мiма
Тэарэтычных ведаў цягнiкi.
2.11.1996
1784 ПАСЫНАК
Радзiма мая – мне
калыска,
Нядоўга гайдала мяне,
Хоць быў ад яе вельмi блiзка,
На любай, але чужыне.
Хацелась вярнуцца няспынна,
Ды марнаю мара была,
Хаця для мяне Украiна
Усё, нiбы мацi, дала.
Але для душы немагчыма
Радзiму навекi забыць,
Бо стукае ў сэрца Радзiма,
Яе прапануе любiць.
I вось дачакаўся нагоды,
Жадаў доўгi час нездарма,
З Радзiмай цяпер назаўсёды,
Але грамадзянства няма.
Яно, можа, мне i не трэба,
Ды лепш, калi грамадзянiн,
Зямля хоць мая тут i неба,
Ды пасынак я, а не сын.
2.11.1996
1785 ВЯРШЫНЯ
ПАЭЗII
Чытаць маркотна доўгiя вершы,
Бо цягне толькi ў сон ад iх няспынна,
Ад доўгiх – толькi смутак на
душы,
Яны заўжды – нiбы сырая глiна.
Кароткi верш падобны на брыльянт,
Агнямi ззяюць дзiўна яго гранi,
Каб верш заззяў, нiбы сапраўдны франт,
Мець лiшняга яму не трэба анi.
Чым карацей, тым вершу больш цана,
Малыя вершы – нiбы
мiнералы,
Тварцом высокароднасць iм дана,
Каштоўны дыямент, хаця i малы.
Яго апрацаваць – заззяе
ўраз,
Як нават будзе ў iм i менш карата,
Ды ён iдзе для залатых украс,
Прыгожага не трэба мець багата.
Кароткi верш. Цяжэй яго складаць,
Ды ўражанне якое ён пакiне!
Ў iм можна безлiч граняў адшукаць,
Кароткi верш – паэзii
вяршыня.
2.11.1996
1786 ПРАРОК
Паэт сапраўдны ў творчасцi – прарок,
Як змалада ў вершах ёй просiць смерцi,
То шанцы лёс дае на страшны крок,
Заўчасна колькiм iм прыйшлось памерцi.
Чаму так адбываецца, чаму?
Чаму зарана гаснуць зоркi свету?
Жыццё прыйшлось аддаць не аднаму
Цудоўнаму вялiкаму паэту.
Бо у паэтаў тонкая душа,
Яна – як кроваточачая
рана,
Таму i прыблiжаецца мяжа:
Жыць вельмi мала iм наканавана.
Мо ў кволасцi пагiбелi сакрэт?
Калi для iншых ў свеце ўсё прыгожа,
Паэт бясконца ў вадах бачыць свет
I пераносiць боль душы не можа.
Пра смерць паэты пiшуць незнарок,
Што з-пад пяра выходзiць – вельмi значна,
Заўжды Паэт, без сумнiву, прарок,
Бо бачыць ўсё, што iншаму не бачна.
3.11.1996
1787 НЕ
СПАКУШАЦЬ ДОЛЮ
Не слушна гайку цэлы час цягнуць,
Не выйдзе, i не трэба намагацца,
Бо можна нават моцны ключ сагнуць,
Як шрубаваць, разьбе не грэх сарвацца.
Iснуе небяспечная мяжа,
I лепей да яе не падыходзiць,
Як не стрывае нацiску душа,
Больш злагаду не прыйдзецца знаходзiць.
Ў адносiнах не трэба крута браць,
Як нацiскаць – занадта
асцярожна,
Душу, як i разьбу, лепш не зрываць,
Бо назаўжды уплыў свой страцiць можна.
Бясконца каб пяшчотнасць збераглась,
Выкарыстоўваць не патрэбна сiлы,
Каб цемра у душы не пачалась,
I не складалiсь радасныя крылы.
Калi зайсцi за болевы парог,
Пакуты не адчуецца ад болю,
Каб ад бяды душою не знямог,
Не трэба спакушаць нiколi долю.
3.11.1996
1788 ДАРОГА
ПЕРАМОГ
Поспех здатны сiлы памнажаць,
Ён – як за упартасць
нагарода,
Вельмi цяжка поспеху чакаць,
На яго нiяк не пройдзе мода.
Бо заўжды для ўсiх жаданы ён,
Калi прыйдзе – можна
ганарыцца,
Хаця ёсць мажлiвасцей мiльён,
Цяжка хоць адной ажыццявiцца.
Як святло дае хаця адна,
То лягчэй жыццёвая дарога,
Кубак шчасця можна пiць да дна,
Радасць шчодра дорыць перамога.
Перамога – лепшая з украс,
Ды яна – кароткае
iмгненне,
Радасць i натхненне згаснуць ўраз,
Бо на змену крочыць паражэнне.
Шмат ў жыццi трапляецца дарог,
Ды прыемна не выходзiць з моды:
Лепей ўсiх – дарога перамог,
Добра, каб яна была заўсёды.
3.11.1996
1789 ПЛАЧУЦЬ
УСЕ
Што шапоча чарот каля млыну?
Аб чым плача над рэчкай вярба?
Што сустрэлi лiхую гадзiну,
Што цяпер наша доля – журба.
Была чыстай калiсьцi крынiца,
I мядовымi былi лугi,
Гэты цуд нам цяпер толькi снiцца,
Прыйшоў час нашай горкай тугi.
Дасталося бяды нам багата,
Плачуць рэкi, лясы i палi,
Бо чарнобыльскi лёг на нас атам,
Няма чыстай, цнатлiвай зямлi.
Радыяцыя ўсюды, нi кроку
Ўжо цяпер без яе не ступiць,
Хоць нябачна яна зусiм воку,
Ды жахлiва ў суседстве з ёй жыць.
Плачуць ўсе: i чарот каля млыну,
I над рэчкай старая вярба.
Чаму лёс попел жудасны кiнуў?
I чым скончыцца з iм барацьба?
4.11.1996
1790
СУПЫНIМСЯ?
Магутны розум, цуды робяць рукi,
Цяпер так ёсць, i так было павек,
Таму развiць змог розныя навукi,
Каб выправiць Прыроду, чалавек.
Прыдумаў розум, рукi нарабiлi,
Ды вынiк кепскi дзеянне дало,
Амаль Тварца-Прыроду загубiлi,
Бясконца робiм ёй паўсюдна зло.
Так ёсць цяпер, i так было заўсёды,
Няўжо, на белы свет за тым прыйшлi,
Каб нарабiць i здзекаў шмат, i шкоды
Для нашай роднай Матухны-Зямлi?
Зло робiм, i не здатны супынiцца,
Пагрозу наклiкаем на жыццё,
Праз час не знойдзем i вады напiцца,
Iдзем прамой дарогай ў небыццё.
Няма для фiласофii праблемы:
Ўсё з часам пераходзiць ў антыпод.
Дакладнае рашэнне у дылемы:
Жывое згiне, разам з iм народ.
4.11.1996
1791 ТАК
ГАВАРЫ ЗАЎСЁДЫ
Не гавары мне горкiх слоў,
Яны па грудзях б'юць, як кулi,
Бо цяжка слухаць iх, i зноў
Яны мяне не абмiнулi.
Чаму бясконца кулямёт
У сэрца кулi выпускае?
Хоць сэрцу кепска ад маркот,
Але пакуль яшчэ трывае.
Iдзе бясконцая пальба,
Напэўна, лёс таму паганы,
Ад цяжкiх куль ў душы журба,
I ў сэрцы кроваточаць раны.
Лепш не страляй i пашкадуй,
Бо стрэлы для мяне – навала,
А, можа, лепей пацалуй,
Яшчэ нядаўна як бывала.
Замет балючых горкiх слоў,
Каб не зазнаць вялiкай шкоды,
Скажы мне словы пра любоў,
Так гавары са мной заўсёды.
4.11.1996
1792 ЧУЖОЕ
ГОРА
Па чужому гору нiхто не заплача,
Ручаём не стане ў смутку слёзы лiць,
Бо заплакаць – проста
цяжкая задача:
Ад чужога гора сэрца не балiць.
Як ў краiнах iншых страшныя паводкi
Або смерць прыносiць людзям землятрус,
Бегла у газетах праглядаем зводкi,
I нiхто не ўздрыгне i не дзьме у вус.
Бралiся у войска ўсе сыны чужыя,
Каб святлом саветаў ззяў Афганiстан,
Голавы паклалi у баях другiя,
Iншых не хвалюе iхнiх родных стан.
I не спачування, i не дапамогi
Старым маткам, ўдовам, бядакам вайны,
Бо не трэба болей яны анi трохi,
З сваiм цяжкiм горам ўсе цяпер адны.
Хоць на пахаваннi хтосьцi i пануры
Вельмi артыстычна, з фарсам на мяжы,
Добрыя памiнкi клiчуць на хаўтуры,
Ўдосталь каб адведаць весялосць душы.
4.11.1996
1793 ВЫВЯДЗЕ
КАХАННЕ
Заблукала ў трох саснах
I стаю, гукаю,
Бо няпроста знайсцi шлях,
Сэрцам адчуваю.
Каб былi i дзве сасны,
Цяжка разабрацца,
Ў розны бок вядуць яны,
Можна ашукацца.
Нават, як сасна адна,
Страх ёсць памылiцца.
Мо вартуе там мана?
Кепска з шляху збiцца.
Шлях патрэбна выбiраць,
Лёс такi дзявочы.
Куды позiрк скiраваць?
Бо разбеглiсь вочы.
I стаю, трымае страх,
Змучыла чаканне,
Заблукала ў трох саснах:
Вывядзе каханне.
5.11.1996
1794 ЦЯЖКI
ВЫБАР
Мне цяжка перад выбарам стаяць,
Бо хочацца, сустрэлась каб удача,
Але не вельмi проста шанц спаткаць,
Амаль невырашальная задача.
А мо не мы свой выбiраем лёс,
Што робiм выбар, толькi так здаецца?
Прымаем сцiпла ўсё, што ён прынёс,
Але удача ў рукi не даецца.
Прыемней, калi выбару няма,
Наперадзе бяжыць адна дарога,
Карыць сябе не прыйдзецца дарма,
Што кепскага на ёй сустрэлась многа.
Як выбраў з многiх памылковы шлях,
I склалася жыццё зусiм пагана,
Жыве бясконца роспач у вачах,
Нiяк не загаiцца ў сэрцы рана.
Занадта цяжка выбар свой зрабiць,
Такi, каб не сустрэўся лёс ганебны,
Жыццёвыя каб сiлы не згубiць,
Няпроста выбраць шлях сабе патрэбны.
5.11.1996
1795 НЕ
ЛЕПШАЯ ДАРОГА
Сябе ў сваёй талерцы адчуваю,
Хоць выбраў i не лепшую з дарог,
Перада мной яна ляжыць без краю,
Хаця яе раней цярпець не мог.
Не лепшая, ды нiкуды не дзецца,
Супрацiўляўся доўгi час дарма,
Як хочаш жыць, прыходзiцца вярцецца,
Другой дарогi для мяне няма.
Спачатку яна кепскаю здаецца,
I лепшую iмкненне ёсць шукаць,
Але, як вельмi добра прыглядзецца,
На ёй патолю можна атрымаць.
Iду, больш не шукаю анi трохi,
Мне радасць прынясе яна ў жыццi,
Вядома, ёсць i лепшыя дарогi,
Ды нешта iх я не магу знайсцi.
Па выбару нi кроплi не шкадую,
Такой дарогай амаль ўсе iдуць,
Хоць радасцi i шчасця не знайду я,
На iншую ужо не павярнуць.
6.11.1996
1796
СПАТКАЦЬ ПРЫГОЖАЕ
Мы лепшае дакладна адзначаем,
Яно пяшчоту у душу дае,
Звычайнага амаль не памячаем
Цi думаем: яно не для мяне.
Бо лепшае даруе асалоду,
Уражаннi цудоўныя нясе,
Яно – як нагарода, i
нагоду
Сустрэцца толькi з iм шукаюць ўсе.
Ды лепшае да болю асабiста,
Няма сяброў на колер i на смак,
Што для адных цудоўна ды iскрыста,
Другiм не падабаецца нiяк.
Красунi прыгажосць – жыцця украса,
Бо без красы б свет цалкам шэрым стаў,
А шэрасць для любой душы – абраза,
Прыемна, як цудоўнае спаткаў.
Краса жанчын бясконца вабiць вока,
З душы здымае горкiх дум iржу,
I мары узнiмаюцца высока,
Ўдалечыню вядуць маю душу.
6.11.1996
1797 ГЛУХI
КУТ
Як жыццё ў глухi кут заганяе,
Шукаць выйсце з якога дарма,
То мянтальнасць адразу змяняе,
Варыянта другога няма.
Бо пагоршылiсь рэзка умовы,
I чакае бясконца бяда,
Падыход вымагаецца новы,
Непрыемнасць збяжыць, як вада.
Хто не зменiць зусiм падыходу,
Назаўжды застанецца ў куту,
Напаткае нязносную шкоду,
Не адгоне нiколi бяду.
Баранiцца не трэба упарта,
Бо з кута шлях да волi ляжыць,
Ды мянтальнасць змянiць цалкам варта,
Каб час чорны ў жыццi перажыць.
Хоць любы кампрамiс мае вады,
Каб не зведаць вялiкiх пакут,
Каб з душы скiнуць цяжкiя краты,
Пакiдаць лепш хутчэй глухi кут.
6.11.1996
1798 ДЗЯВОЧЫ
ЛЁС
Бяда, як цень, бясконца поруч крочыць,
Каханне каб ганебна разбурыць,
Заўсёды вельмi цяжкi лёс дзявочы,
Нялёгка раны ў сэрцы загаiць.
Не ўраз згасае палкае каханне,
Ды шмат патрэбна перажыць абраз,
Пасля гняце балючае чаканне,
Для сэрца лепшы лекар – толькi час.
Збягае час, яго занадта шкода,
Бо без кахання шэра на душы.
Калi яшчэ кахаць прыйдзе нагода?
А ў сэрцы сум i роспач без мяжы.
Гняце душу бясконцая трывога,
I боль – як заганяюць ў яе
цвiк.
Што дасць ў каханнi новая дарога,
А, можа, зноў вядзе яна ў тупiк?
Хаця красуня, але ў смутку вочы,
Ў iх радасны агеньчык не гарыць,
Заўсёды вельмi цяжкi лёс дзявочы.
А як яго да лепшага змянiць?
6.11.1996
1799 ДЗЕНЬ У
ДУШЫ
Чорная, як сажа, бездань ночы,
Дзень чарговы цяжка мне чакаць.
Калi ён ужо расплюшчыць вочы
I душу пачне абаграваць?
Бо здаецца, будзе ноч бясконца,
Як спакой душэўны зберагчы?
Кепска для душы не бачыць сонца,
Халады пякуць яе ўначы.
Без кахання душы халадзеюць,
Трэба ясны дзень, яго цяпло,
Бо трываць ноч душы не умеюць,
А святла даўно ўжо не было.
I душа стамiлась ад чакання,
Халадамi снегу намяло,
Хочацца пяшчотнага кахання,
Каб хутчэй, жаданае, прыйшло.
Няхай дзень свае расплюшчыць вочы,
I адсуне халадоў мяжу,
Стане вельмi добрым лёс дзявочы,
Сонейка як свецiць у душу.
6.11.1996
1800
ПАМЫЛКОВЫ КРОК
Крок памылковы, але як вярнуцца?
Нялёгка ўсё спачатку пачынаць,
Бо ёсць магчымасць зноўку спатыкнуцца,
Паўторна бяду горкую пазнаць.
Жыццё дае шмат кпiнаў i урокаў,
Памылкi немажлiва выпраўляць,
Лепш не рабiць зусiм паганых крокаў.
Ды як наперад можна лёс пазнаць?
Што лёс нясе, не зведаць нам нiколi,
I недарэчна без падстаў чакаць,
Каб выведаць ўсе таямнiцы долi,
У невядомасць прыйдзецца шагаць.
Жыццё даваць ацэнку толькi здатна,
Зусiм другiх мажлiвасцей няма,
Пацвердзiць, што крок зроблен на выдатна
Цi, ўвогуле, хадзiць было дарма.
Наперад трэба рухацца упарта,
I не бяда, як зроблен незнарок,
Хаця рабiць яго было не варта,
Зноў памылковы, ды патрэбны крок.
6.11.1996