Анатолій Балуценка
1601 ДОБРЫЯ
ДУШЫ
Амаль заўсёды людзi – як глухiя,
Калi патрэбна нешта папрасiць,
Iх душы зачарствелыя, благiя,
Хоць вельмi лёгка к iншым добрым быць.
Амаль заўсёды – не зусiм заўсёды,
Здараецца, што часам папрашу,
Хоць зручнай не складаецца нагоды,
Ды сустракаю добрую душу.
Хоць зрэдку, але ёсць такiя людзi,
Хто iншых шчыра здатны паважаць,
У iх i часу лiшняга не будзе,
Прыемна iм другiм дапамагаць.
Папросiш мала – прапануюць многа,
I зробяць без адмовы i маны,
Святлейшаю становiцца дарога.
Як хораша, што ў свеце ёсць яны!
Жыццё бяжыць, нiбы цягнiк iмклiвы,
Дабро душы не згасне праз гады,
Хто быў у цяжкi час бясконца мiлы,
У сэрцы застаецца назаўжды.
16.09.1996
1602
ПРЫГОЖАЯ КАЗКА
Хай лепш будзе прыгожая казка,
Няхай будзе ганебны падман,
Ды прыемней пяшчота i ласка,
Чым сапраўдны абразлiвы стан.
Душа кожнага – як таямнiца,
Калi б ведалi праўду заўжды,
То не варта было б i жанiцца,
Праўда часта вядзе да бяды.
Няма ў рай безграхоўнай дарогi,
Зробiш крок недарэчны, другi,
Ад кiрунку адхiлiшся трохi,
Паступова збiраеш грахi.
Ды кiрунак калi зберагаеш,
Часам выйдзе хаця за мяжу,
Як адну толькi верна кахаеш –
Не прадаў сваю д'яблу душу.
Пра адхiленнi ведаць не трэба,
I не след iх ў душы варушыць,
Засталося блакiтным каб неба,
Лепш з прыгожаю казкаю жыць.
17.09.1996
1603 ПАЭЗIЯ
ПРЫЙДЗЕ
Занадта многа ёсць паэтаў,
Пра ўсё напiсана амаль,
Ды не бянтэжыць мяне гэта,
Намер мой цвёрды, нiбы сталь.
Бо адмысловы стыль я маю,
Пра тое верш заўжды пiшу,
Што адчуваў цi адчуваю,
Што здатна хваляваць душу.
Не ведаю жыцця Парыжу,
Сваёй краiнай ганарусь,
Знайшоў для вершаў сваiх нiшу,
Пiшу заўжды пра Беларусь.
Пра прыгажосць яе прыроды,
Пра гiстарычны ход падзей,
Мой пра пачуццi верш заўсёды
I пра характары людзей.
Было паэтаў вельмi многа,
Адметны голас маю я,
Хоць будзе цяжкаю дарога,
Прыйдзе паэзiя мая.
18.09.1996
1604
ДАРОСЛЫЯ ДЗЕЦI
Даўно сталi цалкам дарослымi дзецi,
Пранеслiся хутка гады,
Нiшто для бацькоў не змянiлася ў свеце,
Яны, як малыя, заўжды.
Пра iх не сцiхае нiколi турбота,
Каб iм толькi добра было,
Бацькам ад бяды баранiць iх ахвота,
Як трэба, то ўзяць пад крыло.
Iх справы бацькоўскiмi справамi сталi,
Каб шчасце хутчэй iм знайсцi,
Бацькi iх кахаюць, раней як кахалi,
Няма лепш нiчога ў жыццi.
I што б нi здарылась i ў шчасцi, i ў горы
Бацькоўская грэе любоў,
З душою душа зразумела гаворыць,
Дзяцей адчуваем без слоў.
Калi дзяцей бачыш, то сонейка свецiць,
Блiжэйшая наша радня,
Хоць самi бацькi ўжо дарослыя дзецi,
Ды ў сэрцы ад iх цеплыня.
18.09.1996
1605
САПРАЎДНАЯ АДЗIНОТА
Як ёсць к каму душою прыхiнуцца,
Хаця грызе пакута ад бяды,
У цеплынi магчыма апынуцца,
Таўшчэзныя ў душы растануць льды.
Прыемна, калi душы ёсць такiя,
Што змогуць зразумець i падтрымаць,
Днi пабягуць не самыя благiя,
На адзiноту цяжка наракаць.
Спаткаюцца сапраўдныя нягоды,
Калi былы агонь кахання згас,
Хаця няма фiзiчнай адзiноты,
Але чужыя душы доўгi час.
Калi ў сям'i бракуе вабнай згоды,
I сэрца горка плача ад тугi,
Спаткае час сапраўднай адзiноты,
Бо стаў чужым калiсьцi дарагi.
Як ёсць к каму душою прыхiлiцца,
Цудоўна шчасце адчуваць i жыць,
Бо моцна б'е любоўная крынiца,
З якой струменьчык радасцi бяжыць.
19.09.1996
1606 НIБЫ
ПЕСНЯ
Мо дваццатае лепей стагоддзе:
Тэлебачанне, транспарт, кiно?
Ды душа не заўжды з новым ў згодзе,
Ёй мiнулае лепш ўсё адно.
Не машыны нас вабяць, а конi,
I аб iх мы складаем вершы,
Нездарма ў старажытняй Пагонi
Белы конь, ён, як цуд, для душы.
Не калгаснае поле, палеткi
Ўспамiнаем ў вершах нездарма,
Гучаць словы старыя, як кветкi,
Паэтычней, напэўна, няма.
Не жалезныя трубы, крынiца
Вабiць чыстай празрыстай вадой,
Верш чытаеш – не будзеш журыцца,
Бо душа набывае спакой.
Хутка новае прыйдзе стагоддзе,
Ды бясконца мiлей для душы,
Што блiжэй да яе па прыродзе,
Каб гучалi, як песня, вершы.
20.09.1996
1607 ЦI
СТАНЕ?
Ты не кажы апошнiх слоў,
Хай сцежка памiж намi ўецца,
Хаця мiнулая любоў
У сэрцы толькi застаецца.
Як палка ты мяне кахаў!
Якое я каханне мела!
Чаму нас лёс такi спаткаў?
Каханне хутка прагарэла...
Дзе памылялiсь я i ты?
Каханне знікла, вельмi
шкода,
Вось, дачакалiся бяды,
А радасць мець была нагода.
Няма агеньчыкаў ў вачах,
Як нават вельмi пастарацца,
Але душу турбуе страх:
Я не хачу адной застацца.
Ты не кажы апошнiх слоў,
Сцяна мiж намi стала гмахам.
А мо каханне прыйдзе зноў,
Сцяжынка з часам стане шляхам?
20.09.1996
1608 ПРЫЗБЫ
ЧАКАЮЦЬ
Дзе прызбы i лавачкi дзе?
Ў жыццi памянялася штосьцi:
Гармонiк свой спеў не вядзе,
Не клiча спаткацца кагосьцi.
Дзявочыя дзе галасы?
I хлопцы зусiм не спяваюць,
Прыйшлi ў вёску зараз часы,
Вячорак зусiм не гуляюць.
Калiсьцi гармонiк збiраў,
I песнi чароўныя плылi,
Асобным цяпер кожны стаў,
I гульбiшча гоман забылi.
Цяпер тэлевiзара час,
Бо цягне к сабе экран малы,
Да песень запал цалкам згас,
Бясконца iдуць серыялы.
I прызбы, i лаўкi стаяць,
Ды нешта на iх не сядаюць.
Цi будзе гармонiк спяваць?
I прызбы, i лаўкi чакаюць.
20.09.1996
1609 ЛЮБОЎНАЕ МОРА
Час кахання цудоўны, жаданы
Ўпершыню ў маё сэрца прыйшоў,
Ад любоўнай пяшчоты – як п'яны,
Пра каханне сказаць – няма слоў.
Свет каханне змяняе адразу,
Не пазнаць ў час цудоўны сябе,
Губы шэпчуць адзiную фразу:
«Я кахаю, кахаю цябе!»
Ў сэрцы радасць бушуе прыгожа,
Дзяўчат многа, ды вабiць адна,
Наглядзецца мой позiрк не можа,
Бо яна – маладая вясна.
Мёд кахання, яго асалода
П'янiць, як ад старога вiна,
Каштаваць мне мёд вабны ахвота,
Хаця б чарачку выпiць да дна.
Ад кахання i радасць, i гора,
Калi мёд не прыходзiцца
пiць,
Ды ступiў крок ў любоўнае мора,
Прыйдзе час мёду ў кубак налiць.
21.09.1996
1610 ЛЕПЕЙ
ВЯСНА
Вераснёвыя днi, часам лета цi восень,
Ў небе цяжкiя хмары i дождж, як з вядра,
Або сонейка ззяе ў бясконцую просiнь,
Павуцiнне ў нябёсах ляцiць з серабра.
Пачалiсь вакол змены, вiруе навала,
Цяпло знiшчыць няшчадна дашчэнту зiма,
Заўжды восень ў жыццi нясе болю нямала,
Ад змарнення нiдзе абароны няма.
Як ў душы нечакана з'яўляецца холад,
Пэўна, лютую сцюжу патрэбна чакаць,
Калi нават душой надта моцны, як волат,
Вельмi цяжка бяду у жыццi сустракаць.
Калi верасень крочыць ў адносiны, шкода,
У прыродзе ён золата сыпле ў лясы,
Але сэрца турбуе благая пагода,
Бо ў душы значна менш застаецца красы.
У адносiнах вабiць чароўнае лета,
Ды найлепей вясну ўсё жыццё зберагаць,
Для кахання вясна – найвышэйшая мэта,
Для душы цяжка восень ў жыццi сустракаць.
21.09.1996
1611 ЖАНОЧАЕ
ШЧАСЦЕ
Не пра выдумкi ў вершах пiшу,
А з людзьмi аб жыццi размаўляю,
Яны мне адкрываюць душу,
Пра iх лёс свае вершы складаю.
Шчасце – вечная тэма мая,
Ды часцей – пра жаночыя слёзы,
Перапоўнiлась iмi Зямля,
Нiбы сокам вясновай бярозы.
Вельмi рэдка зрываецца з губ
«Так» – ў сям'i мае шчасце жанчына,
Амаль ў кожнай няшчасцым быў шлюб,
I гарэлка заўсёды прычына.
Як мужчына гарэлкi не п'е,
Iншай часам наробiць шмат шкоды,
Лёс жанчынам дабра не дае,
Шчасце iх абыходзiць заўсёды.
Добра шчыра з людзьмi размаўляць,
Як наросхрыст адкрыюць мне душу,
Пра каханне прыемней пiсаць,
Аб няшчасцях жанчын пiсаць мушу.
21.09.1996
1612 БУДЗЕМ
УСПАМIНАЦЬ
Жыццё прамчалася вiхорам,
Ўсё, што цанiў, любiў, збiраў,
Зусiм не трэба будзе скора,
Няма для прышласцi падстаў.
Пiсаў упарта рэфераты
З артыкулаў i мудрых кнiг,
Хоць iнфармацыяй багаты,
На крок не здзейснiў мар сваiх.
Бiблiятэку кнiг цудоўных
Аб тым, як вырабляюць шкло,
Аддаць мне прыйдзецца ўсё роўна,
Як быццам iх i не было.
Ды ёсць рыбацкае прыладдзе,
Душа мая к яму ляжыць,
Яго заўсёды буду ладзiць,
Пакуль на свеце буду жыць.
Жыццё пранеслася iмклiва,
Як прыйдзе час яго аддаць,
Усё, што сэрцу было мiла,
Ў iмгненне будзем ўспамiнаць.
22.09.1996
1613
ПЕРАМОГА ПРЫЙДЗЕ?
Хто хоча поўзаць, хто лятаць?
Iмкненне клiча i умовы,
Але патрэбна вызначаць
Абавязкова шлях жыццёвы.
Цi цемру выбраць, цi святло,
Блакiт нябёс, або балоты?
Каб шчасце вабнае прыйшло
I адышлi убок нягоды.
Або прыняць за норму бруд
I быць бясконца памяркоўным,
Не памячаць вакол пакут
I лёс лiчыць заўжды цудоўным.
Хто хоча вышынi нябёс
I добрай, нiбы ранак, долi,
Тым перашкоды робiць лёс
I не жадае даць патолi.
Прайшло жыццё у барацьбе,
Ды з паражэнняў ўся дарога,
Пытанне задаю сабе:
Калiсьцi прыйдзе перамога?
23.09.1996
1614 IМЯ –
КАХАННЕ
Не знойдзеш як яго зусiм,
Стамляе цяжкае чаканне,
Як пройдзе хутка, нiбы дым,
Яшчэ вастрэй перажыванне.
Як ёсць яно – ў душы уздым,
Нiколi радасць не праходзiць,
А як няма – зайздросцiш тым,
Каго яно заўжды знаходзiць.
З iм – як за каменнай сцяной:
Спакой чароўны i пяшчота,
А без яго – нiбы iзгой,
Жыць нават часам не ахвота.
Яно даруе прыгажосць,
I для палёту дае крылы,
Як з iм сустрэцца не прыйшлось,
Зусiм няма жыццёвай сiлы.
З iм шчасце стрэнецца ў жыццi,
А без яго жыццё – як зданi,
З iм добра праз жыццё прайсцi,
Жыве ў душы, iмя – Каханне.
23.09.1996
1615 НЯМА
СПАЧУВАННЯ
Спачування няма у людзей,
Калi нават яны маюць змогу,
Не змяняюць бягучых падзей,
Не жадаюць надаць дапамогу.
Або чулага сэрца няма,
Або розуму трохi нястача,
На дабро спадзявацца дарма,
Вельмi рэдка здарыцца iначай.
Кажаш iм – як да сценкi гарох,
Не звяртаюць нiякай увагi,
Я нiколi б зрабiць так не змог,
А яны робяць шкоды ды жахi.
Цяжка жорсткiх людзей зразумець,
Ў iх нi кроплi няма гуманiзму.
Колькi ж трэба нахабства займець!
Зневажаць iншых – рысы фашызму.
Спачування няма у людзей,
Да сумлення хоць клiч iх – не будзе,
Амаль ў кожным сядзiць лiхадзей.
Чаму чорствыя, жорсткiя людзi?
23.09.1996
1616 СЛАДКИЕ
ГУБЫ
Сладким меня напои,
Здесь сразу, перед народом,
Алые губы твои
Кажутся липовым мёдом.
Мёд молодой я люблю,
Он мне во сне даже снится,
С радостью сладкое пью,
Вдоволь не в силах напиться.
Пью с наслаждением мёд,
Мне аромат его любый,
Знаю, любовь не уйдёт,
Очень уж сладкие губы.
Стал я от мёда хмельной,
Пью его всё же украдкой,
Будешь моею женой,
Милой, желанной и сладкой.
Мёдом меня напои,
Чтобы любимой остаться,
Сладкие губы твои,
К ним я люблю прикасаться.
24.09.1996
1617 МАРЫ
Бясконца цудоўная мара,
Прыемна мне песцiць яе,
Як вынiк чароўнага дара,
Якi Бог не часта дае.
Ды мара – не проста
жаданне,
Ўсялякi яго здольны мець,
Бо мары – цудоўныя зданi:
На крылах iх можна ўзляцець
Да зорак ў высокае неба,
Кiрунак нягожы другi,
Мэта мары ўзнёслая трэба:
Знайсцi ў невядомасць шляхi.
Не ўсiм у жыццi удаецца
Крануцца жаданай мяжы,
Ды мара дазволiць сагрэцца
Ад шчасця палёту душы.
Чаруюць цудоўныя мары,
Праз iх шлях ў рэальнасць ляжыць,
У iх асаблiвыя чары,
Бо радасна з марамi жыць.
24.09.1996
1618 АСЕННIЯ
ДАЖДЖЫ
Няўтульна на душы: дажджы iдуць
I стукаюць па шыбах i па даху,
Трывожную няўпэўненасць нясуць
I часам нават наганяюць страху.
Прырода адчуваецца душой,
I быць iначай нават не павiнна,
Бо створана жыццё на свеце ёй,
А мы – яе маленькая часцiна.
Ўсё звязана ў адзiнстве на Зямлi,
Мы гэту сувязь адчуваем значна:
Як компас, рэагуем на палi,
Хоць простым вокам iх зусiм не бачна.
Барометр асабiсты у душы,
Працуе без памылак ён нязгасна,
Паказвае надвор'е у мяжы
Памiж адзнакай «пахмурна» i «ясна».
Асеннiя працяглыя дажджы,
I настрой ад iх пахмурны бясконца,
Было каб ясна, хочацца душы,
Каб дождж прайшоў, заззяла ярка сонца.
25.09.1996
1619 НЕ
СТРАЧАЦЬ ВЕРЫ
Чым сэрца супакоiць, як яно
Ад ран сардэчных на кавлкi рвецца?
Гарэлку пiць спрабуюць цi вiно,
Ды не заўжды спынiць боль удаецца.
Рэцэпт выкарыстоўваюць усе,
Ды ад яго яшчэ больш будзе болю,
Бо ён атруту у душу нясе,
Асобу разбурае ўшчэнт i волю.
Як цяжкасцi здараюцца ў жыццi,
I лёс нахабна проста ў твар смяецца,
Каб мог без страт свой чорны час прайсцi,
Патрэбна помнiць: раз жыццё даецца.
Не трэба аб мiнулым шкадаваць,
Хаця нялёгка настрой мець паганы,
Крыўдзiцелям лепш цалкам дараваць,
Чым атрымаць сабе на сэрца раны.
Каханне сапсавалась – не бяды,
На лепшае страчаць не трэба веры:
Рамантаваць не варта, а заўжды
Лепш з чыстага пачаць лiста паперы.
25.09.1996
1620 НЕ
ВЕДАЮ
Стаю на скрыжаваннi
Нязведаных шляхоў:
Дзе будуць толькi зданi,
Сустрэне дзе любоў?
Куды пайсцi, дзе доля,
Цi рэшка, цi арол?
Знайду шлях, дзе патоля
I моцная любоў?
Дзе шчасця ёсць даволi,
Два вабяць жанiхi?
А, можа, гора болей,
Ўсе кепскiя шляхi?
Сур'ёзнае пытанне,
Не ведаю, як быць,
Няпэўнае каханне.
Каго мне з iх любiць?
Змарыла раздарожжа,
Няма патрэбных слоў.
Хто выбраць дапаможа
Пяшчоту i любоў?
25.09.1996
1621 ДАР
ПАЭТА
Хапала кепскiх мне прыгод,
Навукаю не стала гэта,
Ужо пачаўся пяты год,
Калi прыйшоў мне дар паэта.
Жывi спакойна i ляжы,
Цi тэлевiзар глядзi часам,
Але пiшу, пiшу вершы,
Цяпер заўсёды з iмi разам.
Знайшоў я хобi для сябе,
Ды зноў прычына ёсць злавацца,
Зноў, як ў навуцы, ў барацьбе:
Не ў стане апублiкавацца.
Але пiшу ўвесь час, пiшу,
Ад вершаў цяжка адарвацца,
Бо самi мне iдуць ў душу,
I палка просяць запiсацца.
Шаснаццаць сотен напiсаў,
Iх колькасць – добрая прыкмета,
Хаця зусiм не друкаваў,
Ды, пэўна, маю дар паэта.
25.09.1996
1622 НУЖНО
БЫЛО
Любви моей пропавшие моменты,
Всё, что ушло, уже не повторить,
Не говорил красивым комплименты,
А нужно было смело говорить.
Любви моей увядшие мгновенья,
В прошедшем их уже не отыскать,
Ведь не всегда дождёшься повторенья,
А нужно было жарко обнимать.
Любви моей уплывшие награды,
Хотя о них приятно вспоминать,
Мешали неизвестные преграды,
А нужно было страстно целовать.
Любви моей сгоревшие надежды,
О них уже до смерти не забыть,
Рвать надо было совесть и одежды
И без оглядки пламенно любить.
Без смысла запоздалые укоры,
Моменты и мгновенья впереди,
Награды и надежды, их повторы
Ещё встречаться будут на пути.
25.09.1996
1623
ВЕРНЕМСЯ НАЗАД?
Калi б лёс ведалi спачатку,
Трымалiсь iсцiны святой:
З кахання не зрабiлi згадку,
Ў душы б не гуў набат бядой.
Што мелi, тое не цанiлi,
I не жадалi зберагаць,
Сябе больш любага любiлi,
Працягла нельга так кахаць.
Каханне доўга ў душах спела,
Але пражылi толькi год,
Бо з iм паводзiлiсь няўмела,
Таму сустрэлi шмат нягод.
Здавалась: проста закахацца,
Пачаць жыццё другое зноў,
Я не знайшла, кiм захапляцца,
I ты каханай не знайшоў.
Што мелi, цалкам ўсё згубiлi,
Не стукаў ў сэрца каб набат,
Каб разумнейшымi мы былi,
Мо лепей вернемся назад?
25.09.1996
1624 АМАТАРЫ
ПАЭЗII
Жаночая душа бялей бярозы,
Хоць многа адмысловых ў ёй прыкмет,
Але заўсёды значна меней прозы,
Ў душы жанчына кожная – паэт.
Таней i паэтычней адчуванне,
Расчуленасць, бляск крышталёвых слёз,
Жаданне мець чароўнае каханне
I рэўнасць, або цень яе пагроз.
Пачуццяў шмат, бяры пяро паэта,
Пра ўражаннi свае хутчэй пiшы,
Але не ўсiм па сiлах справа гэта,
Чытаць жанчыны любяць больш вершы.
Бо вабiць iх прыгожае чытанне,
Аматары паэзii яны,
Жанчыны любяць вершы пра каханне,
Такiя душы Богам iм даны.
Душа пяе цi разальецца звонам,
Агеньчык яркi у вачах гарыць,
Душа жанчын быць здатна камертонам,
Па годнасцi каб вершы ацанiць.
26.09.1996
1625 900
ГАДОЎ
Вельмi вабны фон чырвоны,
Лук, зараджаны стралой,
Пiнск быў вартай абароны,
Ваяўнiчы герб меў свой.
Старажытнi герб здзiўляе,
Пiнск – старэйшы з гарадоў,
Сваё свята сустракае,
Дзевятсот сваiх гадоў.
Прыпяць тут бяжыць i Пiна,
Дзве цудоўныя ракi,
Iм гiсторыя павiнна,
Горад што паўстаў такi.
Хоць пачатак быў далёка,
Пiнск – бясконца малады,
Шэраг гмахаў вабiць вока,
Стаў ён лепшы праз гады.
Свята! Радаснае свята
Сустракаем мы i ён,
Дзевятсот гадоў – багата,
Прастаiць яшчэ мiльён.
26.09.1996
1626 ОЖИДАЮ
С ТРЕВОГОЙ
Прошу: «Любовь! Приди, скорей приди!»
Она молчит и не даёт ответа,
Моя любовь, быть может, впереди
Иль позади, но заблудилась где-то.
Не знаю где, любовь пока молчит,
А сердце без её болит и сохнет,
Не просит уж, а жалобно кричит,
Любовь не слышит, а надежда глохнет.
А так хотелось мне её иметь!
Молилась зря, подолгу призывала,
Не буду больше я терзаться впредь,
Напрасно только тяжело страдала.
Придёт сама – с достоинством приму,
А не зайдёт – то горестно поплачу,
Где счастье потерялось, не пойму,
Однако же, надеюсь на удачу.
Ведь без надежды жить совсем нельзя,
Но без любви с надеждою страдаю,
Кого мне приведёт она в мужья,
С тревогой бесконечно ожидаю...
26.09.1996
1627
НЕВЯДОМЫЯ ДАРОГI
Зайздросцяць птушкам, iм мяжы няма,
Бо лета адзвiнела гучнай лiрай,
Не падыходзе лютая зiма,
А iм ужо адкрыты шлях у вырай.
Ды не для кожнай птушкi па душы
Далёкiя праз моры пералёты,
Хоць для яе зусiм няма мяжы,
Але пужаюць цяжкiя нягоды.
Не вабiць прыгажосцю дзiўны край,
Бо шкода месца пакiдаць i хатку,
Хоць за марамi i сапраўдны рай,
Даступны ўсiм жаданы рог дастатку.
Пачала марыць аб жыццi сасна:
«Каб у мяне былi, як ў птушак, крылы,
Ад халадоў, пакуль прыйдзе вясна,
Заўсёды б адлятала ў вырай мiлы».
Так невядомых хочацца дарог!
Хаця на месцы камень абрастае,
Але сухi i нiзкарослы мох
Маiм жаданням не адпавядае.
26.09.1996
1628 ТАКIЯ
ГЕНЫ
Нiхто не чынiць людзям збоку зла,
Заўсёды яго чынiм толькi самi,
Прырода разнастайнасцi дала,
Таму ёсць i злачынцы памiж намi.
Зрабiў для нас хто трыццаць сёмы год?
А хто паклаў мiльёны у Айчыннай?
Бясконца церпiць праведны народ,
Хаця злачынцы кару мець павiнны.
Яны жывуць спакойна сярод нас,
Iх многа, не пасадзiш ўсiх за краты,
Але, калi прыходзiць iхнi час,
То лiтасцi не зробяць людзям каты.
Здаецца, нiбы людзi, як i мы,
Калi ўсё добра, час iдзе нармальны,
Ды да злачынства шлях у iх прамы,
Калi прыйдзе перыяд экстрымальны.
Злачынцы пачынаюць войны ўсе,
Рабуюць, забiваюць, робяць шкоду,
Такiя гены кожны з iх нясе,
Належаць што павек ўсяму народу.
26.09.1996
1629 НЕ
РАЗДРАБЛЯЦЬ КАХАННЕ
Хто ў цвёрдых цел сярэдзiну знайшоў?
Як раскалоць, то будзе яна краем,
Калi драбiць бясконца зноў i зноў,
Сярэдзiну у цел не адшукаем.
Бясконца можна бачыць толькi край,
Сярэдзiна ж у рукi не даецца,
Заўжды здаецца там Эдэмскi рай,
А з краю д'ябал з жартамi смяецца.
Зусiм не вабiць тое, што наўкол,
Ў чужых руках цяжэй буханка хлеба,
Здаецца, саладзей другiх любоў,
Ад той, што поруч ёсць, любвi не трэба.
Ўсе спробы цуд дзiвосны адшукаць
У вынiку апынуцца пустыя,
Падобна, як каменне разбiваць:
Сярэдзiны няма, паверхнi ж тыя.
Але часцiнкi меней кожны раз,
I з'явiцца падману адчуванне,
Нiколi каб ў душы агонь не згас,
Не трэба раздрабляць сваё каханне.
26.09.1996
1630 СЫДУ З
РАЗДАРОЖЖА?
У вабных марах – як ў раю,
Жыцця рэальнасць горай значна,
На ростанях даўно стаю
I выйсця добрага не бачна.
Iдуць ва ўсе бакi шляхi:
Шаша, сцяжынкi i дарогi,
Паспрабаваў адзн, другi,
Ды вынiкаў не меў нi трохi.
Сцяжынкай бег i па шашы,
Што сiл было, было што змогi,
Асобныя браў рубяжы,
Ды не дамогся перамогi.
Мо не саспеў яшчэ мой час
Цi завялi далёка мары?
Але запал душы не згас,
Хоць часам набягаюць хмары.
Чакае шмат шляхоў мяне,
Здаецца, верш пiшу прыгожа.
Мо доля ласкаю кране,
Сыду, нарэшце, з раздарожжа?
26.09.1996
1631 АНI
КРОПЛI САКРЭТУ
Розныя вершы складаюць паэты,
Розная доля у iх,
Ўладай адны, нiбы сонцам, прыгрэты,
Мучаць ў засценках другiх.
Клюнуў адзiн на гнiлую прынаду,
Гонар свой мае другi,
Горла дзярэ першы з iх за уладу,
Iншы здабыў ланцугi.
Хто не жадаў браць нiколi прынаду,
Голас яго не чуваць,
Пiша бясконца ён толькi ў шуфляду,
Ў друк яго сталi не браць.
Хто выбраў з ўладай агульнай дарогу,
Мае грахi на душы,
Хоць друкавацца заўжды мае змогу,
Ды не чытаюць вершы.
Для чытача анi кроплi сакрэту,
Вершы якiя чытаць,
Ён аддае перавагу паэту,
Праўду якi мог сказаць.
26.09.1996
1632 НАВУКА
ПАМЫЛЯЕЦЦА
Ад думкi ўжо адмовiцца пара,
Што розуму пазбаўлены iстоты,
Сачыце за атакай камара,
Не будзе глупства гаварыць ахвоты.
Рашэннi вельмi цяжка выбiраць,
Хоць кажуць, што iнстынкты у жывёлы,
Ды як ў няволi iх заўжды трымаць,
Iнстынкт хоць будзе, але вельмi кволы.
Навука часта крочыць у тупiк,
Ў высновах няма сэнсу i парадку,
Без розуму жывёльны свет ўжо б знiк
I аб сабе пакiнуў толькi згадку.
Без розуму нiхто б пражыць не змог,
Бо ён – адзнака усяго жывога,
Ўсiм розум даў пры сатварэннi Бог,
Навука хоча ведаць больш за Бога.
Iстот зусiм без розуму няма,
Бо як жыццё магло б ажыццяўляцца?
Навука памыляецца сама,
Ды колькi часу можна памыляцца?
27.09.1996
1633 IВАН
Памяцi бацькi
Найлепшае з iмён – Iван,
На iм зямля заўжды трымалась,
Але цяпер змянiўся стан,
Час доўгi iмя не давалась.
Iван i сеяў, i араў,
I цалаваў салодка дзеўку,
I на гармонiку iграў,
I на гулянцы пiў гарэлку.
I за варштатам ён стаяў,
Да рознай працы быў ахвочы,
Памногу дзетак гадаваў,
Ён селянiн быў i рабочы.
Сваю Радзiму баранiў,
Iшоў, як трэба, у салдаты,
Там, дзе цяжэй, заўсёды быў,
З вайны прыйшоў дамоў дахаты.
Найлепшае з iмён – Iван,
Гучыць узнёсла i прыгожа,
Ды з часам памяняўся стан:
Сын – Анатолiй, ўнук – Сярожа.
28.09.1996
1634
ПЕРАМОГI I ПАРАЖЭННI
Цудоўна як да фiнiшу дайсцi
I дасягнуць жаданай перамогi!
Прыемна мець прыхiльныя пуцi
I добрыя шчаслiвыя дарогi.
Ёсць перамогi – i шчаслiвы лёс,
Яшчэ не веру, сэрца моцна б'ецца,
I не стрымаць расчуленасці
слёз,
Бо шчасце не заўсёды усмiхнецца.
Прайшоў па краю прорвы вiражы,
Дзе цяжкасцей сустрэлася нямала,
Ды радавацца можна ад душы,
Што не здарылась на шляху навала.
Мажлiвасцей жыццё дае мiльён,
Рэальнасцю зрабiць iх няма змогi,
Прыемна, калi будзеш чэмпiён,
Абпальваюць гаршкi не толькi богi.
Не прыйдзе перамога кожны раз,
Бо трэба мець прыдатныя умовы,
Энтузiязм каб спакваля не згас,
Да паражэнняў будзь заўжды гатовы.
28.09.1996
1635
ЗАКАХАНЫ Ў ЛЕТА
Залатая восень,
Ёй зачараваны,
Ў небе толькi просiнь,
Падаюць каштаны.
Ветрык налятае,
Сыпляць лiсце клёны,
Восень залатая,
Хаця лiст чырвоны.
Чыстае паветра
З водарам духмяным,
Нi дажджу, нi ветру,
I настрой рахманы.
Круцiцца планета,
Восень сустракаю,
Ды прыемней лета,
Ўжо яго чакаю.
Восень залатая,
Ад яе – як п'яны,
Ды любоў я маю:
Ў лета закаханы.
28.09.1996
1636 ЧАСЫ I IМЁНЫ
Памяцi дзеда Самуiла
Прыгожа вельмi нашых продкаў звалi,
Iмёны не дайшлi з сiвых даўнiн,
Усё, было што блiзкiм, адкiдалi,
Каб кожны стаў хутчэй хрысцiянiн.
Здаецца, беларускiя да болю
Iван ды Мар'я, Тiт, Язэп, Пятрок,
Нiхто не мог даваць ў iмёнах волю,
Iх з Бiблii ўсе бралi незнарок.
Замацаваць каб у народзе веру,
Язычнiцва каб назаўжды забыць,
То прымушалi нават i не ў меру:
Як беларус мог Самуiлам быць?
Ды веру атэiсты нiшчыць сталi,
То хлопцаў звалi Сталiнiт i Вiл,
Дзяўчынак Пяцiгодкай называлi,
Сацыялiзм з iмёнаў жах рабiў.
Язычнiцтва не так было пагана,
Каб з тых часоў iмя хто хлопцу даў,
То не была б вялiкаю загана,
Не Самуiл каб дзед быў, а Мсцiслаў.
28.09.1996
1637 IСНАСЦЬ
ПРЫРОДЫ
Прырода натхненне дае для паэтаў,
I тэмы бясконца дае,
Яна адкрывае шмат дзiўных сакрэтаў,
Багата iх ёсць у яе.
К прыродзе душою паэт дакрануўся,
I ў вынiку будуць вершы,
Бо голас прыроды адразу пачуўся,
Выразна гучыць ён ў душы.
Прырода, Вялiкая Мацi-Прырода!
Паэт каб заўжды пiсаць мог,
Ёй скарбаў натхнення нiколi не шкода,
Бо ў ёй адчуваецца Бог.
Паэты па духу язычнiкi былi,
Шляхi да прыроды вялi,
I веру ў прыроду сваю баранiлi,
Што першай была на Зямлi.
Язычнiцтва – самая першая вера,
Калi душой моцна знямог,
Дасць настрой заўжды да пыроды давера,
Прырода – сам праведны Бог.
29.09.1996
1638 ДЛЯ
НАРОДА
Як кайданы для цела – дробязь гэта,
Галоўнае – свабода для душы,
Як будзе дух нязломны у паэта,
Ў душы гучаць цудоўныя вершы.
Бо як дадуць з iкрой кавалак хлеба
I возьмуць у пiсьменнiцкi саюз,
То пiшуць тое, што камусьцi трэба:
Узяў падачку – ў багну цалкам ўгруз.
I не паэт тады ўжо, а чыноўнiк,
Бо па рахунках прыйдзецца плацiць,
Ялейным стане, безумоўна, слоўнiк,
I штучна голас кволы загучыць.
Хоць выдавецтвы зборнiкi друкуюць,
Газеты вершы з радасцю бяруць,
Ды чытачы iх з гневам iгнаруюць,
Нядобра, як сумленне прадаюць.
Каштоўней усяго ў жыццi свабода,
Хаця нялёгкi з ёю творчы шлях,
Калi паэт працуе для народа,
У чытачоў расчуленасць ў вачах.
29.09.1996
1639 УМЕЙ
КРУЦIЦЦА
Шляхетнасць, годнасць, розум i сумленне,
Ўсё, чым адзiн бясконца даражыць.
Другiм дано iнакшае уменне:
Круцiцца, калi добра хочаш жыць.
Шляхетным не прыйсцi к такому стану,
У iх заўжды сумленне – нiбы сталь.
Бо як круцiцца можна без падману?
Але падман вакол жыве, на жаль.
Калi шляхетны, то, як крэмень, слова,
Хто круцiцца, ў iх мяккае яно,
Заўсёды парушаецца умова,
Бо словы iх падобны на ...
Шляхетны i круцель iснуюць разам,
Сумленне у адных бясконца спiць,
Падман шляхетным, крыўда i абраза,
Бо толькi iх ёсць змога абкруцiць.
«Умей круцiцца» – формула такая,
Што здатна адным золата дарыць,
Ды для другiх яна заўжды благая:
Дурылi iх i будуць зноў дурыць.
29.09.1996
1640 НЕ
ТРЭБА ЧАКАЦЬ
Няма парадку i не будзе,
Ды вонкавых няма прычын,
Не звыклi да парадку людзi,
Яго не любiць славянiн.
Чакаем ўсё жыццё парадку,
Чакаем доўгiя гады,
Не будзе лепшага дастатку,
Бо знiк парадак назаўжды.
Часамi ён мо i з'яўляўся,
Як к нам прыходзiў з-за мяжы,
Але загiнуў, не ўтрымаўся,
Нам хаос болей па душы.
Не трэба настальгiчных згадак,
Пустыя мары горш ўсяго,
Нам да спадобы беспарадак,
Мы самi аўтары яго.
Ён падыходзiць значна болей,
Што трэба нам яшчэ шукаць?
Парадак не прыйдзе нiколi,
Не трэба марнага чакаць.
29.09.1996
1641 ТРЭБА
ЛЮБIЦЬ
Здавалась мне, што цяга да прыроды
Нясе ў душу чароўнае цяпло,
З такiм цяплом рабiць не будзеш шкоды,
З такой душой чынiць не будзеш зло.
Пераканацца меў цяпер нагоду,
Што толькi людзi з добраю душой
Iдуць, каб мець натхненне, на прыроду,
Бо душы iх падобны вельмi ёй.
Адны з дабром i ласкаю заўсёды,
Бо толькi радасць хочуць атрымаць,
А iншыя – згубiцелi прыроды,
Ахвочыя без сэнсу ўсё знiшчаць.
Прырода баранiць сябе не можа,
Ў руiнах шмат зямлi ужо ляжыць.
Хто ў цяжкi час няшчаснай дапаможа,
Бо без яе не здатны людзi жыць?
Паводзiць трэба нам сябе iначай,
Каб боль безабароннай не рабiць,
Прыйшоў час скрухi, i прырода плача,
Яе не нiшчыць трэба, а любiць.
29.09.1996
1642 СТРАДАЮ
БЕЗ ЛЮБВИ
Сияние света, свет лунный,
Ведь им освещается рай,
В саду, за решёткой чугунной,
Сказал мне мой ангел: «Прощай!
Привёл я тебя, разбирайся,
Что лучше: иль рай, или ад?
Захочешь, то здесь оставайся,
Да вижу, сосем ты не рад».
В раю нет ни женщин, ни водки,
Хоть нет со смолою котлов,
Ведь рай не годится в подмётки
Для ада: жива там любовь.
Пусть будет любовь неземная,
Но лучше остаться в аду,
Не нужна мне почесть такая
Без женщин в Эдемском саду.
Стихами любовь воспеваю,
Её я примерный солдат,
Без страстной любви изнываю:
«Мой ангел! Веди меня в ад!»
29.09.1996
1643 РАЗМОВА
З РЭЧКАЙ
Люблю над рэчкай пасядзець,
I ў час, няма як клёву,
Прыемна на ваду глядзець
I весцi з ёй размову.
Шапоча цiхенька чарот,
I плынь журчыць пявуча
Аб тым, што цяжка ад нягод,
I жыць рацэ балюча.
Што стала бруднаю вада,
I рыбам недзе дзецца,
Iдзе глабальная бяда.
Дзе ж тут душой сагрэцца?
Прырода плача доўгi час,
Не ведае, што будзе:
Ўсё можа знiкнуць хутка ўраз.
Цi дапамогуць людзi?
Сядзець над рэчкаю люблю,
Ды ўжо не будзе клёву,
Бо атруцiлi ўсю зямлю.
Як весцi з ёй размову?
29.09.1996
1644 ПАКАХАЮ
Навошта цябе цалаваў?
Бяда ад пяшчоты здарылась,
Цябе я зусiм не кахаў,
Але ты сама пагадзiлась.
Мне шкода цябе i сябе.
Навошта мне горкiя слёзы,
Навошта мне жыць ў барацьбе?
Прыемней любоў без пагрозы.
Калi i прыйшлось цалаваць,
Жанiцца зусiм не павiнны,
Не трэба вiноўных шукаць:
Вiноўныя толькi жанчыны.
Не цяжка зусiм адразняць,
Калi клiча толькi жаданне,
Але ёсць надзея чакаць,
Як разам з iм прыйдзе каханне.
Не ведаю, што мне рабiць,
Пачуццi свае вызначаю:
Цябе немажлiва забыць,
Напэўна, цябе пакахаю.
30.09.1996
1645 ДАРЫЦЬ
РАДАСЦЬ
Каханне разнастайнае, як мора,
I столькi ў iм заўсёды ёсць праблем!
Каханне – сплаў i радасцi, i гора,
Таму для вершаў ёсць бясконцасць тэм.
Прыгожым вершам нi канца, нi краю,
Але нiколi не напiшаш ўсiх,
Пiшу не пра сябе, як я кахаю,
А большай часткай вершы пра другiх.
Пiшу i пра жаночае каханне,
Пра горычы i слодычы яго,
Казаць за iншых – цяжкае заданне,
Хапае ўсё ж уяўлення майго.
Пра прыгажосць складаю верш упарта,
Як люба позiрк дзiўны сустракаць,
Што шанаваць жанчын чароўных варта,
Бо ёсць за што iх горача кахаць.
Як часам верш прысвечаны мужчынам,
Ў iм аб каханнi ёсць сэнс гаварыць,
Каб толькi камплiмент зрабiць жанчынам,
Каб ўзнёслым вершам радасць падарыць.
30.09.1996
1646 КАХАЎ
ЗАЎЖДЫ
Па-першае: жанiх каб быў прыгожы,
I па-другое: каб быў малады,
Па трэцяе: каб меў аўто i грошы,
Ну, а яшчэ, кахаў мяне заўжды.
Такога жанiха сабе шукаю,
Бо не хачу мець горкую бяду,
I нават, як зусiм не пакахаю,
Ўсё роўна замуж за яго пайду.
А мо пайду, як будзе непрыгожы,
I нават, як не вельмi малады,
Да выгляду я звыкну з часам можа,
Але, каб ён кахаў мяне заўжды.
А мо пайду, як не заробiць грошы,
I будзе не занадта малады,
I нават, калi вельмi непрыгожы,
Ды толькi, каб кахаў мяне заўжды.
Як замуж хочаш, трэба вельмi мала,
Бо, як цягнiк, няўмольны час мiне,
Хачу, яго каб палка пакахала,
I ён пяшчотна каб кахаў мяне.
30.09.1996
1647 УДЗЯЧНЫ ЛЁСУ
Гляджу на Львоў з
птушынага палёту,
Хаця высотны дом не
хмарачос,
Ды ў сэрцы адчуваю я
маркоту,
Бо расставацца прымушае
лёс.
Даўно у грудзі стукае
Радзіма,
Правёў у Львові лепшыя
гады,
Таму не пройдзе ён праз
сэрца міма,
Са мной цяпер Львоў любы
назаўжды.
Жыцця палова разам з ім
пражыта,
Мне блізкі мілы, цалкам
родны Львоў,
Але Радзіма сэрцам не
забыта,
Адна на двух цяпер мая
любоў.
Я – Украіны сын і
Беларусі,
Няздатны сваё сэрца
падзяліць,
Як затужу, у Львоў
хутчэй прымчуся,
Мой лёс такі, абодвух
каб любіць.
Радзіма кліча сціпла, ды
упарта,
Але дае ў жыцці натхненне
Львоў,
Прыйшоў час, на Радзіму
ехаць варта,
Ды ўзячны лёсу: ў любы
край прывёў.
30.09.1996
1648 ГОЛАС НЕБА
Ёсць разнастайныя шляхi,
Навокал iх бясконца многа.
Ды выбраць лепей з iх якi,
Да шчасця дзе ляжыць дарога?
Пазбегнуць як ў хадзе пагроз,
Як ад бяды абаранiцца?
Куды паклiча мудры лёс,
I дзе патрэбна супынiцца?
Зрабiць ў жыццi нялёгка крок,
Бо страх вялiкi памылiцца:
Чакае цi святло, цi змрок?
Хай на мяне лёс не гнявiцца.
I дасць найлепшую з дарог,
Каб я прайшоў яе да краю,
Знайсцi ў канцы каб радасць мог,
Багата вельмi не жадаю.
У час падказку дае Бог,
Парад чужых зусiм не трэба,
Каб ад памылак не знямог,
Прыемней слухаць голас неба.
1.10.1996
1649 РАДАСЦЬ
АД СУСТРЭЧ
Здаецца, ўсе аднолькавыя людзi,
I кожны цябе здатны зразумець,
Але прыходзiць толькi боль у грудзi,
Як неабходна справу з iмi мець.
Гаворыш, а табе няма даверу,
Ты пра адно, а пра другое ён,
Паводзяць жорстка з iншымi не ў меру,
Для iх звярыны па душы закон.
Бо лiчаць, што i iншыя такiя,
Заўзятыя нягоднiкi, як сам,
Але, на шчасце, не усе благiя,
Ёсць у людзей ў адносiнах краса.
На жаль, шляхетных не занадта многа,
Цудоўна, што на свеце ёсць яны,
Ад iх у час надыдзе дапамога
Бясконца шчыра, шчодра, без маны.
Дзе падзявалiсь з добрым сэрцам людзi,
Чаму так рэдка можна iх сустрэць?
Ды радасць ад сустрэчы ў сэрцы будзе,
Як здатны спачуваць i зразумець.
1.10.1996
1650 АБРЫДЛА
БАРАЦЬБА
Нялёгка плыць ў жыццёвым моры,
Як ветры грозныя равуць,
Бушуюць хвалi, нiбы горы,
I ветразi на часткi рвуць.
А ў штыль не мае човен ходу,
Бясконца трэба веславаць,
Няўмольны лёс дае нагоду
На моцнасць волю паспытаць.
То плынь насустач, то завалы,
Здарыцца што-небудзь заўжды,
Як будзе капiтан бывалы,
I той смуткуе ад бяды.
Аўральны стан, вакол нягоды,
Напружаны, трывожны час,
Ды добрай хочацца пагоды,
Каб настрой плыць зусiм не згас.
Абрыдла барацьба бясконца,
Няма канца, хоць галасi,
Хачу, каб ярка ззяла сонца,
I ветрык дзьмуў у ветразi.
1.10.1996
1651 БАЧЫЦЬ
НАПЕРАД
Далёка бачыць – вельмi
цяжкi крыж,
Для спрэчкi ёсць бясконцая падстава,
У барацьбе, як ў полымi, гарыш,
I недарэчна пойдзе сiл нямала.
Спакойна, як не бачыш i на крок,
Нi кроплi не патрэбна намагацца,
Далечынi не бачна, толькi змрок,
Душа зусiм не стане хвалявацца.
Не разумеюць iншыя цябе,
Здаецца iм: як робяць, добра будзе.
Чаму жыццё праходзiць ў барацьбе,
Чаму зрабiць не хочуць добра людзi?
Шалёных шмат спатрэбiцца атак,
Ды людзям цяжка ўсё ж пераканацца,
Амаль ўсе справы робяць абы-як,
Не бачаць сэнсу лепей пастарацца.
Калi не бачна нават i на крок,
Прадбачання у справах надта мала,
Жыццё заўжды суровы дасць урок:
Трагедыя Чарнобыля спаткала.
2.10.1996
1652 ПАВIННЫ
ЦЯРПЕЦЬ
Прыемна для душы спакой знайсцi,
Калi мiнаюць кпiны i нягоды,
Чароўны час здараецца ў жыццi:
Спаткае стан сапраўднай асалоды.
Калi спявае весела душа,
I сэрца болей не пячэ ад болю,
Змываюцца бруд чорны ды iржа,
I адчуваеш шчасце i патолю.
Ды не заўжды ў душы чароўны стан,
Час пройдзе – бяда
стукае у грудзi:
Знявага, крыўда i прамы падман,
Бо бессаромна зло ўчыняюць людзi.
Цудоўна, як складаецца жыццё,
Што знешнiх зносiн з iншымi не трэба,
Сустрэнецца натхнення пачуццё,
Ў блакiце вабным толькi будзе неба.
Але заўжды такiх умоў няма,
Таму цярпець бруд i ману павiнны,
Не трэба баранiцца, бо дарма:
Абразы будуць, крыўды, боль i кпiны.
3.10.1996
1653 НЕ
ЗГАСАЕ ПРАЗ ГАДЫ
Жыццё ляцiць маланкаю iмклiва,
I кепска, калi выбару няма,
Прыемна, калi ёсць альтэрнацiва,
Таму свабоду любяць нездарма.
Наогул, як жывецца непагана,
Ды не здарылась долю выбiраць,
Здаецца, што ў iснуючым – загана,
I думка клiча лепшага шукаць.
Але, як сам акрэслiў шлях прыдатны,
Хоць выбар – не зусiм вышэйшы
клас,
Яго лiчыць заўжды найлепшым здатны,
Такая псiхалогiя у нас.
Хоць невялiкi выбар мець не шкода,
Пазбегнуць каб трывогi i бяды,
Прымус занадта горай, чым свабода,
Свой выбар падабаецца заўжды.
Што выбраў сам – для сэрца
вельмi мiла,
Як выбраў, ўжо не дзецца нiкуды,
Цудоўна, што была альтэрнацiва:
Каханне не згасае праз гады.
4.10.1996
1654 ГАВАРЫ
КАМПЛIМЕНТЫ
Калi кожнаму здаецца,
Што, бясспрэчна, ён правы,
То знасiць не удаецца
I буянай галавы.
Як атручанае слова
Недарэчна сходзiць з губ,
Надта цяжкая размова,
У пагрозе грознай шлюб.
I сяброўства кепскiм будзе,
Дачакаецца пары,
Што чужымi стануць людзi,
Разбягаюцца сябры.
У адносiны нiколi
Час не прыйдзе залаты,
Не застанецца патолi,
Недалёка да бяды.
Бо для шчасця трэба мала:
Каб душы ляцець ўгары,
Каб бяда не адшукала –
Камплiменты гавары.
4.10.1996
1655 СКIНУЦЬ
КАЙДАНЫ
Каланiяльныя народы,
Iх можна проста адразнiць:
Яны пазбылiся свабоды,
I мову iм прыйшлось забыць.
Стваралiсь жорсткiя умовы,
Хутчэй народ каб пакарыць,
Заўсёды пачыналi з мовы,
Чужой каб мовай гаварыць.
Здавалась, моц якая ў мовы?
Ды, як трывалым быў прымус,
Накiнуў сам сабе аковы
Раней свабодны беларус.
Мы з фiнаў прыклад браць павiнны,
Як сваю волю адрадзiць,
Бо не маглi нядаўна фiны
На роднай мове гаварыць.
Не нарабiць сабе каб шкоды,
Пазбегнуць цяжкай каб маны,
Каланiяльныя народы
Павiнны скiнуць кайданы.
4.10.1996
1656 ПАЧУЦЬ
ХАЧУ
Пачуць хачу, скажы, што пакахала,
I лепшая ажыццявiцца з мрой,
Што нас ужо каханне аб'яднала,
I што, нарэшце, будзеш ты маёй.
К табе хачу пяшчотна прыгарнуцца,
Жадаю ў вусны палка цалаваць,
Ў зямным раю хутчэй каб апынуцца,
Нялёгка для кахаючых чакаць.
Табе аддаў я сэрца назаўсёды,
Красой зачаравала ты мяне,
Сустрэць шукаю радаснай нагоды,
Як не спаткаю, бачу ў вабным сне.
Пяшчотай ты душу запаланiла,
Каханне адчуваю i тугу,
Хачу, хутчэй каб сэрца адчынiла,
Жыць без цябе цяпер я не магу.
У мроях цалаваў цябе даволi,
Знямогся з сабой ў цяжкай барацьбе,
Хачу пяшчоты, ласкi i патолi,
На ўсё жыццё я пакахаў цябе.
4.10.1996
1657 ХАЙ
ЗДАРЫЦЦА
Што здарылась, павiнна здарыцца заўсёды,
Хоць чашы праславуты асiнавы кол,
Не знасцi больш нiякай iнакшай нагоды,
Бо заб'юць у вароты твае заўжды гол.
Гол заб'юць без праблем, хаця будзеш старацца,
Паспытаць паражэнне прыйдзецца табе,
Безумоўна, адразу магчыма здавацца,
Марна сiл каб не трацiць ў пустой барацьбе.
Той заўсёды правы, дзе мацнейшая сiла,
Супраць сiлы няпроста упарта стаяць,
Бо падрэжуць ўраз нават магутныя крылы
Так каротка, што болей не зможаш лятаць.
Ды не хочацца з сiлай нiяк пагаджацца,
Сiла ёсць, але розуму штосьцi няма,
Хто без годнасцi – здатны высока падняцца,
Так гавораць ў народзе з даўнiн нездарма.
Што павiнна здарыцца, хай так i здарыцца,
Не шкадую, што сiлы паклаў ў барацьбе,
Сiла iх, ды не след вельмi ёй ганарыцца,
Дараваць бы не змог я маўчанне сабе.
4.10.1996
1658 ПАКУЛЬ
АДЗIНЫЯ
Крумкач iншаму вока не выдзяўбе,
Зграя разам, i супраць цябе,
Без надзеi, што ў вока iм выцяў бы,
Сiл нiхто б не аддаў барацьбе.
Яны разам камандам пакорныя,
Па чарзе цябе моцна дзяўбуць,
Iх багата, аж неба ўсё чорнае,
Атакуюць, спачыць не даюць.
Крумкачы разам моцныя, смелыя,
Дазваляюць багата сабе,
Пападзецца варона iм белая,
Згiне ў цяжкай яна барацьбе.
Крумкачы разам – сiла
нямалая,
Нiбы плот, ўсе крыло да крыла,
Барацьба калi б была трывалая,
Сiлу чорную з свету зжыла.
Але зараз пакуль што адзiныя
Паўстаюць ў барацьбе супраць iх,
Таму зграя нябёс не пакiнула,
Не даюць яны скрыўдзiць сваiх.
4.10.1996
1659 АБАРОНА
АД МОЦНЫХ
Карась шукае абароны ў сома,
Бо шчупакi палююць цэлы час,
Выснова гэтай байкi ўжо выдома:
«Калi з'ядзяць, прыходзь хутчэй да нас».
Навошта моцным з моцнымi сварыцца?
Iм ў злагадзе бясконцай трэба жыць,
Карась не здатны сам абаранiцца,
Хай часам моцных лепей даражыць.
Пытаннямi няхай не дакучае,
Ад карасёў у рэчцы цесната,
Бо сом са шчупакамi адзначае
Дзень нараджэння важнага кiта.
Калi слабы, зусiм не маеш права
Сябе ад моцных свету баранiць,
Закон iснуе, ды яго замала,
Iм могуць лёгка моцныя круцiць.
Звяртаць не трэба ўвагi на законы,
Лепш бачыць iх праз пальцы, абы-як,
Бо сом не дасць нiколi абароны,
Калi палюе на цябе шчупак.
5.10.1996
1660
СПАЧУВАННЕ
Хоць спачуванне – i не
дапамога,
Ды не далёка ад яе мяжы,
Пакрыўджанаму сэрцу – вельмi многа,
Яно – бальзам для
раненай душы.
Надаць не кожны здатны спачуванне,
А людзi з сэрцам, поўным дабратой,
Якiм вядома болю адчуванне,
I самi сустракалiся з бядой.
Саломiнка, здаецца, i малая,
Яе шукаюць, каб не патануць,
Бо спачуванне боль з душы здымае,
Як думы яе цяжкiя гнятуць.
Нiчога не змяняе спачуванне,
Але душа набудзе зноў спакой,
Бо ад трывог знiкае хваляванне,
Цяжар не цiсне на душу гарой.
Хоць спачуванне i не дапамога,
Мiнае час маркоты i бяды,
Бо прыйдзе над сабою перамога,
Мець спачуванне хочацца заўжды.
5.10.1996
1661 НЕ ДЛЯ
МЯНЕ
Калi згрызае болем адзiнота,
Яна сваiм крылом душу кране,
Няўпэўненасць вiруе i маркота,
Бяда другiм, але не для мяне.
Пачнецца часам выпадкова сварка,
Хачу спакою, час благi мiне,
Такога не патрэбна мне падарка,
Ён выпадковы, i не для мяне.
Як нават настрой здарыцца паганы,
Няшчадны боль я не таплю ў вiне,
Трываю, як мне сыпяць соль на раны,
Мо пiць прыемна, ды не для мяне.
Прыходзiць ў сэрца новае каханне,
Не назаўжды, а толькi па вясне,
Дае яно ад шчасця хваляванне,
Цудоўны ўзлёт, але не для мяне.
Я не цярплю, калi ў душы трывога,
Хоць толькi кропля, хоць на самым дне,
Я не люблю паганага нiчога,
Яно iснуе, ды не для мяне.
5.10.1996
1662 КЕПСКА
КАХАЮЦЬ
Моладзь ў коле карагода
На лугах каля вады,
Звычку надзвычайна шкода,
Яна знiкла назаўжды.
Справа добрая прапала
Ўжо даўно, з сiвой пары,
Быў раней Iван Купала,
Не згасалi ноч кастры.
Як нявесту выбiралi,
Беглi голымi ў расе,
Замет ЗАГСу там кахалi,
Так жанiлiся усе.
А цяпер на тыя святы
Ў ваду кiдаюць вянкi,
Ходзяць ў вопратцы дзяўчаты,
Цел не бачаць юнакi.
Зараз часта пакупаюць
Для сябе ката ў мяху,
Таму кепска i кахаюць,
У сям'ю нясуць скруху.
5.10.1996
1663 НОЧ НА
IВАНА КУПАЛУ
Цяпер бы называлi iх нудысты,
Яны ў той час язычнiкi былi,
Iх звычай i прыгожы, i квяцiсты,
Каб голымi пабегаць па зямлi.
Як шлюбная пара ужо настала,
Збiралiся юначкi, юнакi,
Iх Богам шлюбу быў Iван Купала,
I зараз адзначаюць дзень такi.
Шукалi кветку-папараць заўсёды,
Шчаслiвы, хто яе сабе знайшоў,
Бо не было чароўнейшай нагоды,
Каб пачалася ў гэту ноч любоў.
Бо пару сабе хлопцы выбiралi,
Скакалi ноччу разам праз кастры,
I гульбiшчы цудоўныя трывалi,
Цягнулась свята шлюбу да зары.
Нудыстамi цяпер бы iх назвалi,
Каб цалкам адбялiць мараль сваю,
Так нашы продкi ў ноч любвi кахалi,
Стваралi вельмi моцную сям'ю.
5.10.1996
1664 КАЛОССЕ
САСПЯВАЕ
Дарэмна колас жыта саспявае,
Як не ў загоне ён, а на мяжы,
Дадолу зерне поўнае ссыпае,
I выклiкае смутак у душы.
Мяжа ўжо ад калоссяў залатая,
Бо зерне пакрывае ўсю мяжу,
Нiхто увагi нават не звяртае,
Такая ж доля i майму вершу.
Ды зерне на мяжу ўсё ж колас кiне,
Зноў атрымае новае жыццё,
А той, што быў ў загоне, цалкам згiне,
Бо стане хлебам, пойдзе ў небыццё.
Бясконца аўтар адчувае муку,
Калi патрэбы у вершах няма,
Не бачны шлях да песнi i да друку,
Бо намаганнi скончылiсь дарма.
Хай кожны год калоссе саспявае,
А мо патрэбнай стане збажына?
Яе мо з часам хтосьцi паспытае?
Я веру: спадабаецца яна!
5.10.1996
1665 БЯГУЦЬ
ГАДЫ
Як у гадзiннiку пясочным,
Збягаюць тыднi i гады,
У iм мы бачым вiдавочна,
Не бачна што ў жыццi заўжды.
Жывем, але не адчуваем,
Да фiнiшу плыве як час:
Працуем, вучымся, кахаем,
Здаецца, не кране ён нас.
Ды час няўмольны i бяздушны,
Пясок ў гадзiннiку бяжыць,
I вынiк будзе непарушны:
Пясок прабег – i хопiць
жыць.
Мы адзначаем, колькi жылi,
А колькi жыць яшчэ гадоў?
I што б мы толькi не рабiлi,
Гадзiннiк не павернеш зноў.
Бягуць ў гадзiннiку пясчынкi,
Здаецца, ўвесь час малады,
Але наперадзе памiнкi,
Бягуць да фiнiшу гады.
6.10.1996
1666 СПАКОЮ
I КАХАННЯ
Змарылась цалкам ад чакання
I знемаглася ад бяды,
Хачу спакою i кахання,
Ды сняцца мне яны заўжды.
Жыць цяжка з доляю такою,
Душа зчарствела ад скрухi,
З табою не знайсцi спакою,
Хоць быў калiсьцi дарагi.
Ды марна ўспамiнаць каханне,
Ў душы былое варушыць,
Яно блукае, нiбы зданi.
Цi здатны п'яны муж любiць?
Гады ляцяць, жыццё мiнае,
Ды думы цяжкiя гнятуць,
Душа кахаць яшчэ жадае,
I мары светлыя бягуць.
Хачу спакою i кахання,
Адсуну ўбок сваю бяду,
Ўжо знемаглася ад чакання,
Я, пэўна, iх сабе знайду.
6.10.1996
1667 МОРА
ВЕРШАЎ
Бягуць ў думках вершаў тэмы,
Нiбы снежны шар з гары,
Пра жыццёвыя праблемы.
Колькi хочаш iх бяры!
Пра пачуццi i каханне,
I пра здраду ад сяброў,
Пра сустрэчы, развiтання,
Пра мiнулую любоў.
З чытачом вяду размову
Пра дзяржаву Беларусь,
Пра свабоду i пра мову,
Ёй я вельмi ганарусь.
Верш, як дождж з нябёс спадае
Без высiлкаў з аблакоў,
На старонках асядае,
Каб пачацца хутка зноў.
Набралося вершаў мора,
Плынь бяжыць ў яго з ракi.
Цi на радасць, цi на гора
Талент Бог мне даў такi?
6.10.1996
1668 ПIСАЦЬ
ЗАЎЖДЫ
Так часта сталi сотнi паўтарацца,
Што iх ужо абрыдла адзначаць,
Далей упарта буду намагацца,
Каб тысячныя вершы сустракаць.
Цiкавае занадта хобi маю,
Яно дае натхненне мне ў жыццi,
Пакуль верш пяцiстрофны я складаю,
З двух тысяч каб на меншы перайсцi.
Нiколi вершы мо не надрукую,
Не бачу ў невядомасцi бяды,
Ад творчасцi бясконца радасць чую,
Дай Бог складаць мець змогу назаўжды.
Бальзам прыемны для душы i справа,
Спантанна утвараюцца радкi,
I ад мяне патрэбна вельмi мала:
Нязначны вельмi высiлак рукi.
Як вершы пiшаш, жыць на свеце варта,
Хоць галава сiвая, i гады,
Пiшу ўвесь час натхненна i упарта,
Ад творчасцi душою малады.
6.10.1996
1669
ПАТРЭБНА, НIБЫ СОНЦА
Жыццё стварыў Бог i цудоўна, i цiкава,
Яно трывае доўгiя гады,
I каб сама сябе Прырода аднаўляла,
Каханне трэба для яе заўжды.
Кахаць – зусiм не
здавальненне, не распуста,
А неабходнасць, каб на свеце жыць,
Яно патрэбна для жыцця, як хлеба луста,
Наканавана ўсiм ў жыццi любiць.
Кахаюць палка ўсе жывёлы, птушкi, змеi,
I галаву губляюць па вясне,
Каханне клiча ўсiх кахаць, як хто умее,
Кахання цуд нiкога не мiне.
Нам цяжка ведаць, што жывёлы адчуваюць,
Але каханне клiча iх, як нас,
Вугры упарта акiян пераплываюць,
Каб род iх працягнуўся i не згас.
Пачуцце светлае, чароўнае бясконца,
Жывому свету даражэй ўсяго,
Патрэбна вельмi для жыцця яно, як сонца,
Ды людзi ўсё саромяцца яго.
6.10.1996
1670 ДАЙДУ
ДА ФIНIШУ?
Калi мэта далёка, то не шкода
Нi часу, нi сваiх жыццёвых сiл,
Як ззаду застаецца перашкода,
То бачна: лёс ганебна абдурыў.
Пераканаў лёс лёгка, як малога:
Не трэба было бегчы да мэты,
Бо не дамогся ў вынiку нiчога,
I паўтаралась так са мной заўжды.
Чаму бясконца лёс такi нахабны?
Як клiкаў ў шлях, такiм цудоўным быў!
Малюнак маляваў такi прывабны,
Як i раней, зноў жорстка абдурыў.
Мой любы лёс! Няма ў мяне другога,
Хай дурыць, права, пэўна, мае ён,
Яшчэ ў жыццi вялiкая дарога,
Мо стану я калiсьцi чэмпiён.
Вядзе так лёс, як для яго патрэбна,
Дае бясконца новую мэту.
Мо не абдурыць зноў мяне ганебна,
Нарэшце, i да фiнiшу дайду.
6.10.1996
1671 ЧАКАЮ
Аддаю сваё каханне,
Не жадаеш яго браць,
Хоць казаў табе прызнанне,
Хочаш iншага кахаць.
Да цябе ў душы пяшчота,
Жыць iначай не магу,
Разам быць гарыць ахвота,
Ты ж даруеш мне тугу.
Iдзi замуж, спрабуй мёду,
Буду я цябе чакаць,
Лёс калiсьцi дасць нагоду,
Мяне зможаш пакахаць.
Ўсё зусiм не так, як трэба,
Недарэчнасцi ў жыццi.
Чаму стаў я непатрэба?
Чаму ўбок мне адысцi?
Я кахаў, цяпер кахаю,
Буду горача кахаць,
Свайго часу пачакаю,
Калi буду цалаваць.
6.10.1996
1672 СВАЯ
РОЛЯ
Жыццё заўжды – вялiкая
гульня,
Якая не сканчаецца нiколi,
Яна не прыпыняецца штодня,
Распiсаны у ёй дакладна ролi.
I зрэдку хто выконвае сваю,
Прыходзiцца браць на сябе другiя,
Гульня запаланiла ўсю Зямлю,
Для ўсiх нас ролi сталi дарагiя.
Бясконцая ў адносiнах брахня,
А ў ролi ўсё цудоўна i прыгожа,
Паводзiць сябе кепска, як свiння,
Хоць камплiмент сказаць па ролi можа.
Iграюць ролi людзi амаль ўсе,
I праўды iм нiколi не патрэбна,
Бо праўда толькi боль ў душу нясе,
Таму яна балюча i ганебна.
Калi нiякай ролi не iграць,
То радасцi ў жыццi амаль не будзе,
Як словы праўды гнеўна прагучаць,
То ненавiдзець пачынаюць людзi.
6.10.1996
1673 ВАЙНА З
ПРЫРОДАЙ
Ў цывiлiзацыi з прыродаю вайна,
Руйнуе ўсё i чынiць безлiч шкоды,
Жывёл дагэтуль сотнi знiшчыла яна,
Час прыйдзе – i пачне
знiшчаць народы.
Мы свет гвалтуем, што гадуе хлебам нас,
Ўвесь час жывем з прыродаю не ў згодзе,
Даўно вядзем вайну, але здарыцца ўраз:
Не зможа аднавiцца асяроддзе.
Мы п'ем цяпер ўжо надта брудную ваду,
Прымаем з ежай цяжкiя металы,
Сабе гатуем непапраўную
бяду,
Пазбегнуць не удасца нам навалы.
I мiрны атам зараз вораг наш павек,
Ужо з бутэлькi выпусцiлi Джына,
Не зможа вытрымаць такое чалавек,
Закладзена пад светам смерцi мiна.
Хоць зразумела, што бяда чакае ўсiх,
Але дзяржавы не знаходзяць згоды,
Братоў малодшых многiх знiшчылi сваiх,
Чакае доля горкая народы.
7.10.1996
1674
ДРАПЕЖНЫ IНСТЫНКТ
Вайна iдзе бясконцая заўсёды,
Знiшчаюць людзi нiзашто людзей,
Не мiрацца з сiвых часоў народы,
Нiколi мiру не было нiдзе.
Ваююць за зямлю або за веру,
Цi за iдэю, грош якой цана,
I кошты трацяць не вайну не ў меру.
Мо д'яблам людзям дадзена вайна?
Ўсе армii вялiкiя трымаюць,
Бо кожны хоча што-небудзь здабыць,
I толькi часу лепшага чакаюць,
Каб iншыя народы пакарыць.
Няхай раней вайна была ў пашане,
Як каралi змагалiсь i князi,
Ды i цяпер свет у ваенным стане,
I падымае боек ветразi.
Хоць аб сабе высокай думкi людзi,
Але iнстынкт драпежны к нам прыйшоў,
Нiколi мiру на Зямлi не будзе,
Вайна iдзе бясконца зноў i зноў.
7.10.1996
1675
СПАЧАТКУ ДУМАЦЬ
Не знаходжу ў жыццi асалоды,
Адчуваю выразна грахi,
Сама стала крыніцаю шкоды,
Для таго, хто мне быў дарагi.
Неба чыстага сiняга шкода,
Яно чорнае зараз ад хмар,
Непатрэбнаю была прыгода,
Бо шчаслiвых пазбылася мар.
А такая была перспектыва!
Засталась толькi згадка адна.
Колькi слёз ад бяды я пралiла!
Калi выплачу гора да дна?
Я бясконца адна вiнавата,
Як цяпер перажыць мне бяду?
Бо для сэрца майго ён – як страта,
Дзе каханага зараз знайду?
Не знаходжу ў жыццi асалоды,
Бо не ведаю, што мне рабiць,
Трэба думаць спачатку заўсёды,
А пасля толькi целам любiць.
7.10.1996
1676 ЗIГЗАГI
ЛЁСУ
Калi ў жыццi iдзе зiгзагам лёс,
То невядома, што за паваротам:
Цi шчасце прынясе, цi мора слёз,
Цi радасць апануе, цi маркота.
Прыемна, калi роўна лёс бяжыць,
Наперад амаль цалкам ўсё вядома:
Цi радасна, цi не на свеце жыць,
Ад хвалявання ўжо не прыйдзе стома.
Як павароты робiць лёс ўвесь час,
Унiз кiдае або на узлёты,
То трэба упiкнуць яго не раз,
Бо ад яго i крыўда, i нягоды.
I невядома, дзе чакаць зiгзаг,
Каб загадзя падслаць сабе саломы,
Бо выклiкае невядомасць жах,
Цудоўна, як шляхi жыцця вядомы.
Чаруе лёс, як роўная шаша,
За паварот глядзiш з таемным страхам,
Спакойнай каб заўжды была душа,
Не трэба, каб праходзiў лёс зiгзагам.
7.10.1996
1677 БЫЦЬ
ЗОРКАЙ
Безлiч ў небе зорак ходзiць,
Многа ў свеце ёсць жанчын,
Ды душа адну знаходзiць,
Не мяняе без прычын.
Ад кахання дзе падзецца?
Яно джалiць, як пчала,
Як яе любоў прачнецца,
Закружыцца галава.
Бо каханая трымае
Моцна, нiбы кайданы,
Душа iншых не шукае,
Хоць прыгожыя яны.
Вельмi яркiя ёсць зоркi,
Ды найлепшая – свая,
I аб iх няма гаворкi,
Бо сваю кахаю я.
Ўсё залежыць ад мужчыны,
Як умее ён любiць,
Ды прыемней для жанчыны,
Калi зоркай здатна быць.
8.10.1996
1678 АДЗIНАЯ
НАДЗЕЯ
Душа ад непрыемнасцей балiць,
Але ў мяне душа балiць заўсёды:
Няўжо шлях вершам к людзям не здабыць?
Пакуль зусiм няма такой нагоды.
А людзi любяць песню пра душу,
Яна iх за душу цяплом кранае,
Падобных вершаў вельмi шмат пiшу,
Але аб iх чытач зусiм не знае.
Тэматыка адвечная ў мяне,
Я вершы пра душу ўвесь час складаю,
Не толькi як балiць, а як пяе,
Падобных вершаў бездань ужо маю.
Прыемна мне самому iх чытаць,
Пiшу для iншых, напiсаў ўжо многа.
Мо з часам i пабачыць iх чытач,
Бо невядома Боская
дарога?
Ды, як раней, душа мая балiць,
Не друкаваў яшчэ зусiм нiчога,
А час стралою к фiнiшу ляцiць,
Надзея ёсць адзiная: на Бога.
8.10.1996
1679 УСЁ
МАРНАЕ
Iмкнуцца ўсе наперад хутка бегчы
I непрыемных гаварыць шмат слоў.
Навошта намагацца, мо лепш легчы
Адпачываць, а потым легчы зноў?
Жыццё iдзе цi добра, цi пагана,
Падобнае яно на цыкл Карно:
На фiнiш позна прыбяжыш цi рана,
Для ўсiх канец адзiны ўсё адно.
Навошта намагацца мець багата?
Навошта свае сiлы аддаваць?
Такая ёсць у Бiблii парада,
Калi яе уважлiва чытаць.
Ўсё абхапiць – пустая
цалкам справа,
Яно ўсё роўна пойдзе ў небыццё.
Мо лепей мець багацця вельмi мала,
Але затое доўгае жыццё?
Ўсё марнае, бо вельмi мала трэба,
Багацце – жыцця доўгiя
гады,
Бясхмарным каб было бясконца неба,
I сонца сагравала каб заўжды.
8.10.1996
1680 ЗАЎЖДЫ
ЦIКАВА
Мне мiлей няма нiчога,
Чым па свеце вандраваць,
Вабiць сцежка цi дарога,
Каб натхненне атрымаць.
Не заўсёды ехаць ў змозе,
I на месцы больш сяджу,
Ды сумую па дарозе,
Грэюць ўражаннi душу.
Ехаць вабна i цiкава,
Бо знаёмстваў вельмi шмат,
Вандраваў ужо нямала,
Але зноўку ехаць рад.
Стукаюць па стыках колы,
Нiбы косцi дамiно,
Пра жыццё iдуць размовы,
Што нялёгкае яно.
Суразмоўнiкаў шукаю,
Хачу ведаць, што ў душы,
А пасля ужо складаю
Пра iх лёс свае вершы.
8.10.1996
1681
ПРЫГОЖЫЯ ЗАНЯТКI
Ў жыццi намеры ў кожнага свае,
Але бывае вельмi рознай доля,
Яна заняткi кожнаму дае,
Каб для душы знаходзiлась патоля.
Адзiн гарэлку з асалодай п'е,
Другому лепш душэўныя размовы,
А трэцi ў дамiно бясконца б'е
Цi тэлевiзар паглядзець гатовы.
Хто мае паэтычную душу,
Аб гэтых справах не ўзнiкае згадкi,
Бо перавагу аддаюць вершу,
Паэзiя – прыгожыя заняткi.
Хоць верш малы, але вялiкi змест,
Не па старонках цэннасць трэба мераць,
Верш сцiслы, ды дакладны вельмi тэст,
Свае каб думкi з iншымi мог зверыць.
Аматары паэзii. Душа
У iх шукае радаснай нагоды,
Натхненне ад цудоўнага верша
Жадаюць атрымаць яны заўсёды.
8.10.1996
1682 УСЁ
МIНАЕ
Мiне палкае жаданне,
Пройдзе скруха ад бяды,
Звяне моцнае каханне,
Здатны сцерцi ўсё гады.
Час iдзе, i ўсё праходзiць,
Ды iнакшае прыйдзе,
Радасць зноў душа знаходзiць,
Месца новай дасць бядзе.
Ўсё жыццё – як конь ў галопе,
Хутка к фiнiшу бяжыць,
Змены, як ў
калейдаскопе,
Здатна шмат жыццё дарыць.
Дорыць, потым забiрае,
Замест шчасця – мора слёз,
Ненавiдзiць цi кахае,
Пераменны вельмi лёс.
Ўсё мiнае, так i будзе,
I не трэба шкадаваць,
Лёс нiколi не забудзе
Нешта iншае даваць.
8.10.1996
1683 НЕ
БАЧНА СВЯТЛА
Так нечакана перад намi ўзнiк,
Хоць спадзявалiсь – будзе ўсё iначай,
Бязрадасны i жудасны тупiк,
Ў канцы яго зусiм святла не бачым.
Калi дакладней – i канца
няма,
Бясконца ад пакут стамiлiсь людзi,
Бо прарабiлi ўсё жыццё дарма
I зразумелi: лепшага не будзе.
Не вельмi падабаўся ўсiм Саюз,
Але цяпер у нас свая дзяржава,
У скрусе амаль кожны беларус,
Хоць злодзеяў ўтварылася нямала.
Няўмольна хутка чорны час бяжыць,
Мо далей пачарнее болей значна?
Працаўнiкам цяпер як можна жыць?
Няма адказу, бо святла не бачна.
Iдзе ў бяздонне зараз грамада,
I колькi ўжо яна ператрывала?
Ды церпiць цiха, вось у чым бяда,
Змагацца заклiкаў ў свой час Купала.
9.10.1996
1684 ПОСПЕХI
Поспехi трэба, хоць кволыя,
Цяжка, калi iх няма,
Прыйдуць часiны суровыя,
Абараняцца дарма.
Пспехi, хоць вельмi малыя,
Крылы надзеi даюць,
А як няпоспехi сталыя,
Могуць да долу сагнуць.
Поспехi – зброя цудоўная,
Здолеюць безлiч нягод,
Крылы разгорнуць чароўныя,
Ў дзiўны паклiчуць палёт.
Поспехi – сiла магутная,
Лёс вядзе ў радасны шлях,
Сэрца, раней ледзьве чутнае,
Стукае гулка ў грудзях.
Поспехi стануць падзеяю,
Ды, калi прыйдуць яны?
Я iх чакаю з надзеяю,
Нiбы жаданай вясны.
9.10.1996
1685 НЕ
ТРЫВАЦЬ
Як нахабна мяне доля
Захапiла ў абцугi!
Не падумаў бы нiколi
Моцны будзе цiск якi!
Вырываўся, не ўдаецца,
Болей спробы не раблю,
Доля цiсне i смяецца,
Я трываю i цярплю.
Намагаюсь асцярожна
Ссунуць абцугi убок.
Цiснуць моцна, колькi можна?
Боль трываю кожны крок.
Абцугi зусiм скiдаю,
Не жадаю цярпець здзек!
Перамогу адчуваю,
Я – свабодны чалавек.
Калi ёсць нахабства ў долi,
Робiць здзекi над табой,
Трэба не трываць нiколi,
А даваць няшчадны бой!
9.10.1996
1686 БЕЗ
ДУШЫ
Раней дзяўчаты ў час любоўнай стомы,
Каб прагу i жаданне пагасiць,
Пiсалi вершы любыя ў альбомы
Пра тое, як цудоўна палюбiць.
Але часы змянiлiсь дакарэнна,
Пайшлi альбомы цалкам ў небыццё,
Каханне вывучаць было нядрэнна,
Цяпер каханню вучыць ўжо жыццё.
Праводзяцца практычныя заняткi,
Хаця прыемным можа быць i секс,
Ды ад кахання застаюцца згадкi,
Страчаецца рамантыка i сэнс.
Бо моцна памянялась з часам мода,
Не трэба ўжо любоўныя лiсты,
А толькi, як з'яўляецца нагода,
То моцна вабiць голы секс заўжды.
Раней дзяўчаты ў час любоўнай стомы
У свой альбом запiсвалi вершы,
А зараз, хоць яшчэ амаль знаёмы,
Кахаюць целам, але без душы.
9.10.1996
1687 ДАРОГА
БАРАЦЬБЫ
Мне барацьба прыемней i мiлей,
Хоць вымагае сiл занадта многа,
Ды паражэнне часам даражэй,
Бо расслабляе вельмі
перамога.
Як сталы па характары баец,
То хочацца жаданай перамогi,
Калi настане барацьбы канец,
То аб мiнулым нават шкода трохi.
Стан барацбы – цудоўны
ўзнёслы стан,
Бо важкiя патрэбны аргументы,
Пакуты будуць ад няшчадных ран,
У барацьбе ёсць розныя фрагменты.
Хоць паражэнне любiць не любы,
Бо вынiкам яно зусiм нямiла,
Але дае жаданне барацьбы,
Дух перамогi ажыве i сiла.
Працiўнiка як здолець рубяжы,
Хаця была жаданай перамога,
Знаходзiць месца пустата ў душы,
Заўжды прыемней барацьбы дарога.
9.10.1996
1688 РАЗМОВА
З ЧЫТАЧОМ
Напiсана: было спачатку Слова,
Бо здатна абудзiць Яно душу,
Ў маiх вершах бясконцая размова:
Як жыць, як быць, я аб жыццi пiшу.
Але цi маю я такое права,
Жыццю-быццю другiх ў вершах вучыць?
Хаця пражыў на свеце ўжо нямала,
Жыццё шмат здольна вопыту дарыць.
Але цi дапаможа ўласны вопыт,
Бо трэба шмат пераканаўчых слоў?
Параду мець шырокi вельмi попыт,
Дзе ўзяць яе для розных чытачоў?
Я ў вершах з
чытачамi размаўляю,
Дакладна адчуваю iх душу,
Нiколi свае вершы не складаю,
Дыктуюцца яны, а я пiшу.
Таму карыснай можа быць размова,
Душу верш здатны адчынiць ключом,
Бо сказана: было спачатку Слова,
Ў маiх вершах – размова з
чытачом.
10.10.1996
1689
ПРОЩАНИЕ
Ты сказала: «Прощай!»
Я же ждал: «До свиданья!»
Раз судьба – уезжай,
В моём сердце страданье.
Ведь ты нашу любовь
Разрываешь на части,
Возродить её вновь
Не в моей теперь власти.
Рубишь – словно с плеча,
Так всегда ты умеешь.
Может, всё ж сгоряча,
А потом пожалеешь?
Буду я тосковать
О тебе вспоминая,
Хотя грустно признать:
Любовь будет другая.
Ну и что ж, уезжай!
Тебе счастья желаю,
Мне не нужно «Прощай...»
Быть со мной умоляю.
10.10.1996
1690 НОТЫ
ШЧАСЦЯ
Душа заплача горка цi пяе,
Яна, як скрыпка, розная заўсёды,
Смычок жыцця кранецца да яе,
Дабро нясе гук цi бязмежнасць шкоды.
Душа – чутлiвы надта
камертон,
Ёй трэба толькi добрыя умовы,
Бо рэагуе i на крыўдны тон,
На кепскiя, абразлiвыя словы.
Яна то засумуе, то балiць,
А часам залiваецца слязамi,
Ў час скрухi цяжка i пагана жыць,
Душа кiруе вельмi ўладна намi.
Але, калi жыццё дабро дае,
Ў душы адразу радасць адгукнецца,
Яна пра шчасце любае пяе
I над бядой мiнулаю смяецца.
Душы прыемней радасна спяваць,
Яна не церпiць болю i маркоты,
Пра радасць скрыпка каб магла iграць,
Смычку жыцця браць трэба шчасця ноты.
10.10.1996
1691 КОЖНЫ
ЗА СЯБЕ
З моцным барацьба – пустая справа,
Але хтосьцi ўсё ж яе вядзе,
Ад яе карысцi вельмi мала,
Не было па-iншаму нiдзе.
Вельмi цяжка з моцнымi змагацца,
Бо, як моцны, то заўжды правы,
I дарэмна нават намагацца
Даказаць яму свае правы.
Аргументаў нават не патрэбна,
Моцны лепей ведае заўжды,
Праўда будзе для цябе ганебна,
Знойдзецца больш суму i бяды.
Так было, i далей будзе з часам:
Лбом нiколi не прабiць сцяну,
Моцныя, бясспрэчна, будуць разам,
Сваiм сцягам выбяруць ману.
Ведаюць стан рэчаў добра людзi,
Iх мараль: хай кожны за сябе,
Змагароў за лепшае не будзе,
Не жадаюць гiнуць ў барацьбе.
10.10.1996
1692 ДУМКА
МАГУТНЕЙ
На думку не накiнуць ланцугi,
У кайданы ўзяць можна толькi цела,
А думка, хоць рэжым будзе лiхi,
Непадуладнай можа быць i смелай.
Але, калi на целе кайданы,
На сiле не ўтрымаецца дзяржава,
Магутней значна думка, чым яны,
I кайданоў апынiцца замала.
Але нiхто не хоча у турму,
Саюз Савецкi ўсе мы не любiлi,
Хоць славу i выказвалi яму,
Ды iншае на кухнях гаварылi.
I загадаў Саюз наш доўга жыць,
I сiлаю яго не утрымалi,
Бо немагчыма ў кайданах любiць,
Бо мы – дваiстай мастакi
маралi.
Наглядны прыклад ўладзе даў Саюз,
Што нельга збудаваць дзяржаву сiлай,
Збудуем, калi кожны беларус
Адчуе ў сваёй думцы яе мiлай.
11.10.1996
1693 УСЁ
АДНОСНА
Усё адносна вельмi у жыццi,
Залежыць ад iснуючага стану,
Прыдзiрлiва як к справе падысцi,
I ў добрым можна адшукаць загану.
Ў няшчасцi можна шчасце адшукаць,
Патрэбна толькi пiльна прыглядзецца,
Не прыйдзецца пякельна гараваць,
Бо знойдзецца, душою чым сагрэцца.
Няшчасце цяжкi боль нясе ў душу,
Але магло i горшае здарыцца,
Падумаць трэба: «Можа я грашу?»
З наяўнасцю хутчэй лепш прымiрыцца.
I цела калi хворае балiць,
Шчаслiвы, калi трохi боль сцiхае,
Няхай з няшчасцем, але лепей жыць,
Бо пройдзе боль, калi жыццё знiкае.
Няшчасце ў шчасце каб перакаваць,
Не трэба забываць, што ўсё адносна,
Каб не прыйшлося горшае спаткаць,
I ад яго не стала надта млосна.
11.10.1996
1694 ЗАЛАТЫ
ДОЖДЖ
На ветрыку таполi шалясцяць,
Дождж залаты бясконца з iх спадае,
Хоць сонца яшчэ здатна саграваць,
Ды горда крочыць восень залатая.
Дождж залаты бруiцца на зямлю,
Чароўны стан! Час, любы для паэта!
Хаця я лета бабiна люблю,
Сапраўднае душы прыемней лета.
Гатуецца прырода да зiмы,
З галля ляцiць лiст жоўты i чырвоны
I сцеле залатыя кiлiмы,
Такiя жыцця вечныя законы.
Сканчаецца дождж з часам залаты,
На клёнах гаснуць познiя пажары,
I срэбныя струменьчыкi вады
Бягуць з нябёс з вялiкай чорнай хмары.
Не радуюць дажджы i халады,
Ужо вясну з надзеяю чакаю,
Душа у цяжкай стоме ад нуды,
Дождж залаты ў пяшчотай ўспамiнаю.
11.10.1996
1695
УПЭЎНЕНЫ КРОК
Хоць днi нараджэння i святы,
Iмклiвыя лiчаць гады,
Калi ўжо гадамi багаты,
Святочнасць ў iх ёсць не заўжды.
Бо з часам ўсё болей старэем,
Не хочацца свят адзначаць,
Iмклiва бягуць юбiлеi,
Не радасна iх сустракаць.
Чым далей, тым горай заўсёды,
Блiжэй да канечнай мяжы,
Хоць свята – няма асалоды,
Журба i туга на душы.
Дзень ўзнёслы! Дзень лепшы на свеце!
Цудоўныя лiчыць гады,
Малыя калi яшчэ дзецi
Або, як яшчэ малады.
Сiвыя цяпер ветэраны,
Святочны дзень нават не мiл,
Бо ён не занадта жаданы:
Упэўнены крок да магiл.
11.10.1996
1696 ДУША
ПАЭТА
Хто не паэт, але паэт ў душы,
Прыроду вельмi тонка адчувае,
Не пiша хоць лiрычныя вершы,
Ды, як з жывой, з прыродай размаўляе.
Жывое трэба пiльна зберагаць,
Для добрых душ – закон
такое крэда,
Прыроду не жадае той знiшчаць,
Ў чыiх грудзях жыве душа паэта.
Прыемна, калi дрэвы – як сябры,
Ў жывыя кветкi шчыра закаханы,
Прырода не баронiцца – бяры,
Яна дазволiць, калi з ёй рахманы.
Мы разам утваралiсь на Зямлi,
Аднолькавыя ўсiм былi умовы,
Ўсе для жыцця на белы свет прыйшлi:
I людзi, i раслiны, i жывёлы.
Прыроду трэба палка шанаваць,
Высокая i радасная мэта,
Цудоўна з ёй пяшчотна сябраваць,
Прыемна, як ў грудзях душа паэта.
11.10.1996
1697 ВЕЧНАЯ
ПАЭЗIЯ
Узрост людзей такi, як i ў Зямлi,
Не вызнае навука вывад гэты,
Як толькi мову людзi набылi,
Знайшлiсь адразу сярод iх паэты.
Не мелi лiтар, не маглi пiсаць,
Не ведалi чарнiла i паперы,
Ды вершы пачыналi ўжо складаць,
Хоць цяжка меркаванню ўраз паверыць.
Але фальклор пацверджанне дае,
Бо здатны ён адкрыць даўнiн сакрэты,
Народ як песнi звонкiя пяе,
Свой талент прыкладалi к iм паэты.
Хаця яны аматары былi,
Ад Бога паэтычны дар здабылi,
Паэзiя паўстала на Зямлi.
Душу iначай чым бы весялiлi?
Паэзiя стваралася заўжды,
I нарадзiлась, калi ўзнiклi людзi,
Бягуць iмклiва хуткiя гады,
Паэзiя патрэбнай вечна будзе.
12.10.1996
1698 РАННЯЕ
КАХАННЕ
Каханне ў душы маладой саспявае,
Спантанна, калi не чакаў,
Ды кожны каханне упарта хавае,
Як быццам ганебна украў.
Бо здзек над каханнем заўжды чыняць людзi,
Што iх на шлях кепскi вядзе?
Спакой закаханым не быў i не будзе,
Няма iм прытулку нiдзе.
Каханне прачнулась ў душы вельмi рана,
Не будзе ад шчасця бяды,
Калi душа спiць, значна болей загана,
Бо марна збягаюць гады.
Кахаюць узнёсла i радасна дзецi,
Бо радасць – каханне ў душы.
Што здатна быць лепш яго цуду на свеце?
Каханым складаюць вершы.
Пазнаў хто ў дзяцiнстве чароўнасць кахання,
Пяшчотна кахае ўвесь час,
Ды горка, калi зацягнулась чаканне
I кволы агонь душы згас.
12.10.1996
1699 ВЕТРАЗI
НАДЗЕI
Прызнанне – ветразi надзеi
гэта,
Патрэбна, як каханне, для душы,
Яно дае натхненне для паэта,
Пiсалiсь каб прыгожыя вершы.
Што рукапiсы не гараць, вядома,
Ды хочацца пабачыць пры жыццi
Свой зборнiк, бо душу знiшчае стома,
Што верш не можа к чытачу прыйсцi.
Хоць надрукуюць, гэта не прызнанне,
Быць трэба да спадобы чытачу,
Неверагодна цяжкае заданне,
Пакуль пiшу, ды, як нямы, маўчу.
Не друкаваўся я ужо не першы,
Пiшу упарта i запал не згас,
Прыйдуць да чытача, бясспрэчна, вершы,
Прызнанне будзе, трэба толькi час.
Здарыцца мо цудоўная нагода:
Я ветразi надзеi паднiму?
Складаю свае вершы для народа
I веру: спадабаюцца яму.
12.10.1996
1700 РЕКА
Мы навечно друг друга любить поклялись,
Но былые лобзанья немилы,
И бежит по теченью семейная жизнь,
Забирая последние силы.
Отчего у любви обмелела река,
Вокруг ходят свинцовые тучи?
А когда-то сияли любви облака
И в реке были бурные кручи.
Мель вокруг на реке, хоть плыви, не плыви,
И на дне нет песка, только тина,
От былой, словно пламень, горячей любви
Вряд осталась теперь половина.
Я хочу, непременно, любовных дождей,
Чтоб могучим вновь стало теченье,
Даже ливень прольётся пускай поскорей
И любовь восстановит в мгновенье.
Но тоскую от холода в сердце пока,
От беды любовь тихо заглохнет,
Ведь всё дальше упрямо мелеет река.
Может, скоро совсем пересохнет?
12.10.1996