Анатолій Балуценка
1044
ЗНАЙСЦI ВIНАВАТАГА
Падзей i спраў здараецца нямала
Нядобрых i паганых у жыццi,
I хочацца, лягчэй каб трохi стала,
Заўсёды вiнаватага знайсцi.
Сам вiнаваты, ваду проста бачыць,
Але к прызнанню цяжка падысцi,
Ды, калi вынiк трохi перайначыць,
То можна вiнаватага знайсцi.
Хоць самi недарэчнасцi ствараем,
Хоць вiнаваты, як тут не круцi,
Але кагосьцi iншага шукаем,
Прыемней вiнаватага знайсцi.
Чаму няiк не хочацца прызнацца
Ў памылках, што прыйшлося дапусцiць?
А хочацца ў драбнiцах калупацца,
Каб iншых вiнаватымi зрабiць.
Спакой заўсёды запануе ў хатах,
Калi самакрытычней трохi быць,
I не рабiць з бязвiнных вiнаватых,
А за памылкi лепш сябе карыць.
2.09.1995
1049
IЛЖЭСВЕДЧАННЕ
Не трэба мець грэх лiшнi на душы,
Бо назбiралась iх i так нямала,
Заўсёды толькi без маны кажы,
З табой каб праўда толькi сябравала.
Не пераходзь грахоўную мяжу,
Бо доля за ёй горкая чакае,
I да асновы кожную душу
Грахоўнасць паступова разбурае.
Чаму такi грахоўны чалавек,
I дзе ляжыць выток такога стану?
Прычына ў тым, бо склалася павек,
Што людзi жыць не могуць без падману.
Прыемна ў цяжкi час сумленным быць,
Свой iдэал нiколi не парушу,
Цудоўна толькi праўду гаварыць,
Бо толькi праўдай уратуеш душу.
Таму лжэсведчыць – крэда не маё,
Яго заўжды рашуча адхiляю,
Ды крэда ёсць у кожнага сваё:
Падману немiнучага чакаю.
5.05.1995
1172
ЛIШНIЯ ЛЮДЗI
Нялёгка жыць, як гонар адчуваеш
I праўду хочаш вабную шукаць,
Як годнасць, нiбы вока, зберагаеш,
Цябе нiхто не стане паважаць.
Калi душою не бываеш зрэбны,
Пакласцi на яе не здольны грэх,
У зносiнах нiкому не патрэбны,
Твая мянтальнасць выклiкае смех.
Галодны сытага не зразумее,
Ды праведнiк не хоча мець грахоў,
Ён нi манiць, нi красцi не умее,
Не хоча грэшных мець сабе сяброў.
Хай будзе кепска, ды затое годна,
Не пераходзiць лепш граху мяжу,
Як цалкам ад грахоў душа свабодна,
Нялёгка iншым пакарыць душу.
Заўжды з душой свабоднай людзi былi,
Iм годнасць не жадалi дараваць,
За гонар iх занадта не любiлi
I лiшнiмi пачалi называць.
9.11.1995
1187
ДЗIЎНАЯ МЯЖА
Заўжды умовы ёсць для асалоды,
Знаходзiць толькi вельмi цяжка iх,
Каб не пазнаць зусім ў жыццi нягоды,
Ў намерах трэба сцiплым быць сваiх.
Здаволiцца, як маеш толькi жменю,
Лепш зайздрасць не пускаць сабе ў душу,
Не трэба iншым заглядць ў кiшэню,
Не перайсцi каб дзiўную мяжу.
За той мяжой зусiм не ззяе сонца,
Хоць будзе дзень, а цёмна, як ўначы,
Калi незадаволены бясконца,
Ужо нiчым нiяк не памагчы.
Нiколi болей радасцi не будзе,
Бо ў душах зайздрасць чорная i злосць,
Шчаслiвымi, бясспрэчна, будуць людзi,
Як маюць радасць ад таго, што ёсць.
Ўласцiвы вады для людской прыроды:
За дзiўнаю мяжой каб паблукаць,
Замест чароўнай вабнай асалоды
Душу бянтэжыць, гора ёй шукаць.
13.11.1995
1343
ХОЛАД НОЧЫ
Прыемны стан душэўнага спакою,
Але яго нялёгка зберагчы,
Ў хвiлiну свет зацягнецца iмглою,
I цемра расплывецца, як ўначы.
Хоць берагу спакой, як зрэнку вока,
Ды захаваць нiколi не магу,
Душа не паднiмаецца высока,
Як адчувае горкую тугу.
А хочацца, спакой каб быў бясконца,
I радасць струменiлась цераз край,
Ды часта ўраз iдзе на захад сонца,
I ў цемры непрыметны вабны рай.
Не хочацца нiколi цемры гэтай,
Але яна няпрошана iдзе,
Хаця святло высокай ззяе мэтай,
Ад цемры не схаваешся нiдзе.
Прыемна, калi стан душэўны зорны,
Ды назаўжды яго не утрымаць,
Калi характар надта непакорны,
Прыйдзецца холад ночы адчуваць.
22.01.1996
1498
МАКСIМАЛIЗМ
Жыць цяжка, як заўжды максiмалiст,
Бо не iдзеш на кампрамiс з сумненнем,
I ролю не iграеш, як артыст,
Шануеш годнасць кожнае iмгненне.
Бо ёсць амаль прыметная мяжа,
За ёй зусiм няма цудоўнай долi,
Ды, як расiнка, чыстая душа,
А бруднай не спатрэбiцца нiколi.
Не трэба нi багацця, нi чыноў,
Раней iх не набыў i не набуду,
За тое долю дзякую я зноў,
Што не дала дазвол пазнаць мне бруду.
Спакой душы! Што можа лепей быць?
Хоць цяжка целу, ды яго не шкода.
I як жыццё такое не любiць,
Як ёсць амаль бязмерная свабода!
Бясконца незалежны, як арол,
Максiмалiзм бяды дадаў нямала,
Не трэба камфартабельных умоў,
Нiколi бруднай каб душа не стала.
2.08.1996
1615
НЯМА СПАЧУВАННЯ
Спачування няма у людзей,
Калi нават яны маюць змогу,
Не змяняюць бягучых падзей,
Не жадаюць надаць дапамогу.
Або чулага сэрца няма,
Або розуму трохi нястача,
На дабро спадзявацца дарма,
Вельмi рэдка здарыцца iначай.
Кажаш iм – як да сценкi гарох,
Не звяртаюць нiякай увагi,
Я нiколi б зрабiць так не змог,
А яны робяць шкоды ды жахi.
Цяжка жорсткiх людзей зразумець,
Ў iх нi кроплi няма гуманiзму.
Колькi ж трэба нахабства займець!
Зневажаць iншых – рысы фашызму.
Спачування няма у людзей,
Да сумлення хоць клiч iх – не будзе,
Амаль ў кожным сядзiць лiхадзей.
Чаму чорствыя, жорсткiя людзi?
23.09.1996
1710
СВАБОДАЙ НЕ ПЛАЧУ
Сваёю годнасцю нiколi не плацiў
I не даваў пазбавiць сябе волi,
Усё жыццё заўжды варонай белай быў
I не жадаў быць чорнаю нiколi.
Нялёгка доўгi час варонай белай быць!
Яе адну здалёк выдатна бачна,
Хаця таксама, як i iншыя, ляцiць,
Прыцягвае увагу вельмi значна.
Калi ўсiм будзе «Так», то ёй чамусьцi «Не»,
Калi ўсiм добра, ёй – не да спадобы,
Заўсёды кепскае душу яе кране,
I выправiць стан рэчаў робiць спробы.
Яна ўсiм ў зграi замiнае мець спакой,
Дзяўбуць за праўду белую варону,
Таму прыходзiцца даваць пякельны бой,
Напэўна, будзе стан такi да скону.
Няхай дзяўбуць, але свабодай не плачу,
Як нават сабе ворагаў набуду,
Не трэба зграя мне, куды хачу лячу,
I чорнаю варонаю не буду.
14.10.1996
1756
ШЧЫРАСЦЬ
Я шчырай размовы хачу,
Падману цярпець не жадаю.
Мо лепей зусiм памаўчу,
Чым з камнем ў душы размаўляю?
Адкрыта i шчыра скажу,
Iначай я проста няздольны:
Няшчырасць плюе мне ў душу,
Ды кожны у выбары вольны.
Агiдна паслухаць падман,
Не можа быць горай адносiн,
Нягодны ствараецца стан,
Такiх не жадаю я зносiн.
Не трэба размовы такой,
Але яна часам бывае,
Як быццам прагуляны бой,
След горкi ў душы пакiдае.
Таму з асалодай маўчу,
Бо шчырасць няпроста знаходзiць,
Я шчырай размовы хачу,
Ды часта вакол падман ходзiць.
26.10.1996
1757
ДАЎНО ВЯДОМА
Заўзята брэшуць рыбакi,
Натура iх даўно вядома,
Не слухаць лепш расказ такi,
Бо апануе душу стома.
Замест таго, каб расказаць,
Цi была добраю нагода,
Пачнуць бяссорамна брахаць,
Паведамiць сапраўднасць шкода.
Не скажа слушна, дзе ён быў,
Лавiў што, на якую жылку,
Злавiў ляшча цi не злавiў,
Клёў на якую быў нажыўку?
Няздатны не збрахаць рыбак,
Ён дзiўны казачнiк вядомы,
Спытае хай яго сваяк
Цi пацiкавiцца знаёмы.
Як рыбака стрэў незнарок,
Адразу ясна ўсё ў размове:
Быў ў «x», чапляў «z» на кручок,
I толькi «y» быў ў улове.
26.10.1996
1834
ГОДНАСЦЬ
Годнасць не цанiлася нiколi,
Для начальства зручны блюдалiз,
Толькi годным чыняць зла даволi,
Падхалiмаў не скiдаюць ўнiз.
Зрэдку можна годнага пабачыць,
Бо дваран ужо даўно няма,
Годнасцi сур'ёзная нястача,
Ды яе не любяць нездарма.
Бо не зносiць крыўду i абразу,
Той, хто годнасць мае у душы,
Годнасць здатна даць адпор адразу,
Баранiць каб праўды рубяжы.
Годных у грамадстве вельмi мала,
Годнасць ў душах – вельмi рэдкi госць,
Ўпоперак у горле iншым стала
Годнасць, як абгрызеная косць.
Годнасць годных. Чым яе заменiм?
Праведнiкаў рэдкiя рады,
Бiлi i Апосталаў каменнем,
Годнасць – носьбiт гора i бяды.
18.11.1996
1841
ЦЯРПЛIВАСЦЬ
Ў раскопках археолаг рэч знаходзiць,
Зямлю пяшчотна стане разграбаць,
Мяжу не трэба сiле пераходзiць,
Бо выпадкова можна рэч зламаць.
Як з рэчы бруд цярплiва расчышчае,
Нiколi шкоды больш не нанясе,
I праз вякi рэч цэлай атрымае,
У першаснай амаль яе красе.
Без цяжкасцей мэта каб пакарылась,
Не вельмi многа сiлы трэба мець,
Ды неабходна пэўная цярплiвасць,
Адразу мудрасць цяжка зразумець.
Не здатна сiла ўзяць ў палон адразу,
Бо трэба зведаць горкiх шмат нягод,
Не атрымаць каб цяжкую абразу,
Прыемней мець пяшчотны падыход.
Перамагчы як сiлай не ўдаецца,
Цярплiвасць здатна добры вынiк даць:
Душой магчыма шчодра абагрэцца,
Калi цярплiва любую кахаць.
21.11.1996
1892
ЗБЕРАГУ МЕНТАЛЬНАСЦЬ
Нiколi не згiнаю галавы,
I выбачыць не могуць мне такое,
Хаця амаль заўсёды я правы,
Ды адчуваю ўсё ж сябе iзгоем.
Чаму ўсiм добра, а пагана мне?
Наперад бачу я даволi значна,
Дзе вады ёсць, там iншы прамiне,
Яму нiколi бачнага не бачна.
Чаму бясконца ў жорсткай барацьбе?
Чаму мне да спадобы справядлiвасць?
Я ведаю – раблю бяду сабе,
А часам выклiкаю i нямiласць.
Не пераношу жудасны падман,
Хоць ён для iншых – звыклая дарога,
Неверагодным iм здаецца стан,
Што я не абдурыў яшчэ нiкога.
Як iншыя – такiм быць не магу,
Што думаю – кажу наўпрост адразу,
Але сваю ментальнасць зберагу,
Хоць буду мець i крыўду, i абразу.
14.12.1996
1899
МОЦНАЕ СЛОВА
Сваiх на вецер не кiдаю слоў,
Сказаў прыйду – прыйду абавязкова,
I не залежыць вынiк ад умоў,
Як золата, цаню сваё я слова.
Стрымаць каб абяцанне – ўсё зраблю,
Павiнна быць адказнасць i турбота,
Кiдаць на вецер слоў я не люблю,
Дакладным быць заўсёды мне ахвота.
Я iншага падвесцi не магу,
Для хiбы не знаходзцца прычыны,
Бо не хачу на сэрцы мець тугу,
Павiнна моцным слова быць мужчыны.
Шляхетнасцi ад iншых я жадаў,
Багата абяцанак гаварылi,
Прыходзiў потым iншы шэраг спраў,
Мяне яны бяссорамна дурылi.
Я не хачу кiдаць на вецер слоў,
Хоць iншыя кiдаюць i кiдалi,
Сказаў прыйду – i без праблем прыйшоў,
Бо слова у мяне падобна сталi.
16.12.1996
1909
АБЯЦАНКА
Замест справы даюць абяцанку,
Сёння часу на справу няма,
Абяцаюць зрабiць заўтра зранку,
Ды далей спадзявацца дарма.
Бо пластычнае слова, як глiна,
Што яшчэ не была у агнi,
Зноў даюць абяцанку няспынна,
Ды за днямi бягуць хутка днi.
Як раней, не варушыцца справа,
Хоць хвалюе яна аднаго,
А для iншага клопату мала,
Надта мяккае слова яго.
Ўзапар безлiч разоў абяцалi,
Ды не зрушыцца справа нiяк,
Дзе сумленне сабе пазычалi,
Каб ганебна паводзiцца так?
Абяцалi зрабiць зноўку зранку,
Верыць трэба, бо выйсця няма,
На чарговую зноў абяцанку
Спадзявацца, вядома, дарма.
23.12.1996
1910
ВУЗКIМ ШЛЯХАМ
Нi радасцi мне, нi спакою,
I месца сабе не знайду,
Быць доля магла залатою,
Цярнiстай сцяжынкай iду.
Аб камнi паранены ногi,
Што крок сустракаю бяду,
Здаецца, iсцi няма змогi,
Але ўсё ж упарта iду.
Мо лепей, калi шлях шырокi?
Там меней i стогнаў, i слёз,
Ды вузкiмi ходзяць прарокi,
Iшоў вузкiм шляхам Хрыстос.
Хоць вузкiм iсцi цяжэй значна,
Ды светла ў душы i вачах,
Убачыш, што iншым не бачна,
Цярнiсты, ды правiльны шлях.
Няхай будзе цяжкаю доля,
Трываць я бясконца магу,
Сумленне не страчу нiколi,
Бо крочу па вузкiм шляху.
23.12.1996
Апошні верш тэмы Home Page Змест